آنژیوگرافی angiography نوعی تصویربرداری پزشکی با استفاده از اشعه ایکس است که جهت پی بردن به اختلالات عروق خونی مورد استفاده قرار می‌گیرد. شما باید با اقدامات قبل از آنژیوگرافی و همچنین مراقبت‌های پس آن، آشنایی لازم را داشته باشید تا نتیجه بهتری را کسب کنید. قبل از انجام تست باید حتماً در ارتباط با این روش تشخیصی با پزشک خود مشورت کنید و همچنین پس از انجام آن مصرف داروها و مراقبت از محل و پرستاری در منزل را فراموش نکنید. در ادامه مقاله به ارائه اطلاعات بیشتری در ارتباط با آنژیوگرافی ارائه شده است، پس با ما همراه باشید.
چرا از آنژیوگرافی استفاده می شود؟
امروزه این روش تصویربرداری پزشکی به علت توانایی بالا و دقیق در تصویربرداری از عروق و شرایین بدن، به عنوان ابزار تشخیصی دقیق شناخته می‌شود. تاکنون بسیاری از بیماران با استفاده از این تست به اختلالات داخلی بدن از قبیل ضایعات عروقی، انسداد عروق، تعیین محل و شدت تنگی عروق کرونری و آنژیوپلاستی پی برده‌اند. علاوه بر این موارد، آنژیوگرافی جهت بررسی سلامت رگ‌ها و نحوه عبور خون در آن‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. به‌طور کلی برخی از مهمترین دلایل استفاده پزشکان از آنژیوگرافی شامل موارد زیر است.
تشخیص دقیق با آنژوگرافی قلب
آنژیوگرافی به پزشکان این امکان را می‌دهد تا عروق خونی و جریان درون آن‌ها را با دقت بالا تصویربرداری کنند و درصورت وجود اختلالاتی مانند تنگی عروق، توسعه عروق و خونریزی این موارد را گزارش دهند.
راهنمای درمان با آنژیوگرافی مغز
این روش کمک می‌کند تا با تشخیص صحیح محل اختلال، هرچه سریعتر برنامه درمانی مناسب با بیمار را اجرا و کنند.
پیگیری بیماری با آنژیوگرافی
آنژیوگرافی در پیگیری بیماری‌های عروق مغزی و عروق پایینی نیز کارایی دارد و به پزشکان کمک می‌کند تا طبق تغییرات در عروق و جریانات، حال بیمار را ارزیابی کنند. طبق موارد ذکر شده این روش علاوه بر بررسی سلامت عروق خونی و نحوه جریان خون، سبب آگاه کردن بیمار و پزشک از شرایط و اختلالات بدنی می‌شود که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:
- آنوریسم مغزی: اختلالی که سبب برآمدگی در رگ خونی مغز می‌شود.
- شریان محیطی: اختلالی که با کاهش خون‌رسانی به عضلات ساق پا همراه است.
- تصلب شرایین- تنگی عروق: اختلالی که امکان سکه مغزی یا حمله قلبی را افزایش می‌دهد.
- آنژین: اختلالی که ضمن کاهش جریان خون به عضلات قلب سبب درد در سینه می‌شود.
انواع آنژیوگرافی
یکی از اقدامات قبل از آنژیوگرافی تعیین نوع درمان برای مراجعه‌کننده است. آنژیوگرافی به عنوان یک روش تصویربرداری پزشکی دارای انواع متعددی است که با توجه به شرایط بیمار و نقطه‌ای از بدن که قرار است وجود اختلال در آن بررسی شود، انتخاب می‌شود.
این عمل به‌وسیله تزریق ماده حاجب به عروق قلبی و گرفتن تصویر اشعه‌ای جهت ارزیابی جریانات خون، ناهنجاری‌ها و مسدودیت‌ها انجام می‌گیرد. انواع متداول آنژیوگرافی عبارت‌اند از:
- آنژیوگرافی کرونر (Coranary Angiography): جهت بررسی قلب و عروق خونی مجاور آن
- آنژیوگرافی مغزی(Cerebral Angiography): جهت بررسی رگ‌های خونی داخل و اطراف مغز
- آنژیوگرافی ریوی(Pulmonary Angiography): جهت بررسی رگ‌های خونی تأمین‌کننده اکسیژن ریه
- آنژیوگرافی کلیه(Renal Angiography): جهت بررسی رگ‌های خونی اطراف و داخل کلیه‌ها
مراحل انجام تست آنژیوگرافی از دست و پا
برای انجام این تست باید به رادیولوژی بیمارستان مراجعه کرده و روی تخت مخصوصی دراز بکشید. مانیتور مخصوصی، ضربان قلب را به طور لحظه‌ای درطول آزمایش ثبت می‌کنند. برای شروع مچ دست یا دو طرف کشاله ران را ضدعفونی و تمیز می‌کنند و با پارچه‌ای می‌پوشانند.
پس از آن پزشک مقداری ماده بی‌حسی موضعی را در محل مورد نظر تزریق می‌کند و یک کاتتر را از آن محل وارد رگ خونی می‌کند. او در طول انجام آزمایش، کاتتر را از طریق اشعه ایکس که به مانیتور متصل است دنبال می‌کند.
البته شما به هیچ عنوان کاتتر را در قلب احساس نمی‌کنید. بعد از قرارگیری آن در محل مورد نظر، مقدار کمی رنگ حساس به اشعه ایکس در آن محل تزریق می‌شود تا به شیوه دقیق‌تر نوع اختلال را نمایان کند. زمان انجام این آزمایش حدود 40 دقیقه تا دو ساعت به طول می‌انجامد.
اقدامات قبل از آنژیوگرافی
یکی از اقدامات قبل از آنژیوگرافی، انجام آزمایش خون جهت بررسی پلاکت، میزان هموگلوبین و قند خون است. پس از بررسی موارد نامبرده، در صورت تشخیص و صلاحدید پزشک فرایند آنژیوگرافی آغاز می‌شود. نكات و مراقبت‌هاي قبل از آنژيوگرافي شما موارد زیر است.
- ناشتا بودن: حداقل 4 ساعت قبل از آنژیوگرافی از مصرف مایعات و مواد غذایی خودداری کنید. حتی اگر به دلیل بالا بودن قند خون، انسولین مصرف می‌کنید، صبح روز انجام تست، انسولین نزنید.
- لباس مناسب: جهت انجام تست، گان و لباس مخصوص آنژیوگرافی بر تن کنید و هرگونه وسیله و ابزار اضافی مانند موبایل، لوازم تزئیناتی،جواهرات و سایر وسیله‌های دیگر را از خود جدا کنید. همچنین یکی از اقدامات قبل از آنژیوگرافی که نباید از آن غافل شد، خروج دندان مصنوعی از دهان بیمار است.
- داروها: بیماران در صورت داشتن داروی مشخص، باید آن را به میزان لازم و طبق دستور پزشک مصرف کنند. همچنین می‌بایست از مصرف کلیه داروهای رقیق‌کننده و ضد انعقاد خون ماند وارفارین، ریواروکسابان و سایر موارد مشابه جداً خودداری کنند.
طبق توصیه های تایید شده وبسایت معتبر healthline.com:
هشت ساعت قبل از آنژیوگرافی چیزی نخورید و ننوشید. ترتیبی دهید که کسی شما را به خانه برساند. همچنین باید شب بعد از آزمایش کسی را در کنار شما قرار دهید زیرا ممکن است در 24 ساعت اول پس از آنژیوگرافی قلب احساس سرگیجه یا سبکی سر داشته باشید.
در بسیاری از موارد، از شما خواسته می شود صبح روز آزمایش به بیمارستان مراجعه کنید و می توانید بعداً در همان روز معاینه شوید.
در بیمارستان، از شما خواسته می شود که لباس بیمارستان بپوشید و فرم های رضایت نامه را امضا کنید. پرستاران فشار خون شما را می گیرند، خط وریدی را شروع می کنند و اگر دیابت دارید، قند خون شما را چک می کنند. همچنین ممکن است مجبور شوید آزمایش خون و نوار قلب انجام دهید.
اگر به غذاهای دریایی حساسیت دارید، در گذشته واکنش بدی نسبت به رنگ کنتراست داشته اید، از سیلدنافیل (ویاگرا) استفاده می کنید یا ممکن است باردار باشید، به پزشک خود اطلاع دهید.
مراقبت‌های قبل از آنژيوگرافي قلب
قبل از انجام تمامی مراحل آنژيوگرافي قلب، پزشك و پرستار شما را تحت کنترل داشته و اقدامات لازم را برایتان انجام می‌دهند. مهمترین اقدامات قبل از آنژیوگرافی قلب عبارت‌اند از:
- دست یا کشاله ران را ضدعفونی و شست‌وشو دهید.
- در ساعت‌های قبل از انجام آزمایش از خوردن، آشامیدن خودداری کنید.
- مصرف داروها را قطع و درصورت ضرورت این کار را تنها با نظر پزشک انجام دهید.
- در صورت حساسیت به ماده یا داروی خاص پزشک را مطع کنید.
- قبل از آنژیوگرافی از انجام تمرینات و فعالیت‌های ورزشی سنگین خودداری کنید.
- لباس مناسب بر تن کنید.
اقدامات بعد از آنژیوگرافی
در پایان فرایند آنژیوگرافی از شما می‌خواهند که 20 الی 30 دقیقه در اتاق بمانید تا وضعیت شما کنترل و پایدار شود. در این مدت از حرکت دادن پا یا دست خود خودداری کنید تا محل موردنظر دچار درد یا خونریزی ورید نشود. بعد از انجام آنژیوگرافی نیاز به اقدامات خاصی دارد. برخی از مهمترین اقدامات بعد از آنژیوگرافی عبارت‌اند از:
- مراجعه جهت نظارت پزشک: بعد از انجام تست آنژیوگرافی باید حتماً جهت نظارت مجدد از محل زخم و وضعیت بهبود، به پزشک مراجعه کنید.
- مراقبت از محل تزریق: محلی که ماده حاجب تزریق شده باید به طور منظم شست‌وشو و ضدعفونی شود تا ضمن اطمینان از نظافت محل مورد نظر، از التهاب یا عفونت آن جلوگیری شود.
- مصرف مایعات بعد از آنژیوگرافی دست: یکی دیگر از مهمترین اقدامات پس از انجام آنژیوگرافی مصرف مایعات جهت خروج ماده حاجب از بدن و کلیه‌ها است.
- آزمایشات پس از آنژیوگرافی: انجام تست پایان معالجه نیست. یکی از اصلی‌ترین اقدامات بعد از آنژیوگرافی نیاز به انجام آزمایشات بیشتر جهت پیگیری وضعیت سلامتی و تکمیل دوره درمان است.
خطرات انجام آنژیوگرافی
به‌طور کلی این تست یک روش بدون درد و ایمن است، اما در هرحال باید قبل از آنژیوگرافی، بیمار را از خطرات احتمال آگاه سازید. برخی از این خطرات و عو.ارض به شرح زیر است.
- حساسیت به ماده حاجب: این ماده در واقع نوعی رنگ است که بعد از قرارگیری کاتتر در جای خود، به محل مورد نظر تزریق می‌شود. طبق گزارشات به‌دست آمده این ماده می‌تواند در برخی افراد واکنش‌های حساسیت‌زا یا آلرژیک ایجاد کند.
- خونریزی: در برخی مواقع اما به‌صورت نادر، محل تزریق حاجب دچارخونریزی می‌شود.
- عفونت: ممکن است در محل تزریق یا هر نقطه دیگری شاهد رخداد عفونت باشید که این مشکل نیاز به پیشگیری جدی دارد.
- عوارض مرتبط با اشعه ایکس: از دیرباز رویارویی و مواجه با اشعه‌ها از جمعه اشعه ایکس، امکان مبتلا شدن به سرطان را در طولانی‌مدت به دنبال داشته و دارد.
- کبودی: یکی دیگر از خطرات و علائمی که بعد از این تست در بدن خود مشاهده می‌کنید، کبودی است.، پس یکی از مهمترین اقدامات قبل از آنژیوگرافی اطلاع‌رسانی به بیمار در جهت مشاهده این علائم است.
- درد: درد چه در محل تزریق یا دست و پاها معمول‌ترین و شایع‌ترین عارضه‌ای است که یک بیمار پس از این تست تجربه می‌کند.
- احساس وجود توده در محل: در اثرجمع شدن مقدار اندکی خون در نزدیکی محل برش، ممکن است فرد توده‌ای را حس کند که کمی سفت و دردناک است.
علاوه بر توجه ویژه به اقدامات قبل از آنژیوگرافی، بعد از انجام تست نیز باید مراقبت‌های پس از آن را جدی بگیرید. بهتر است در روزهای اولیه فردی به عنوان همراه برای جلوگیری از بروز هرگونه مشکل با شما باشد.
درصورتیکه شرایط مراقبت از خود یا بیمارتان را ندارید، با استخدام پرستار از او بخواهید به ارائه خدمات لازم و مراقبت و پرستاری از شما یا فرد موردنظرتان بپردازد.پرستار مجرب آسایش و امنیت عزیزان شما را اولویت اصلی قرار داده و برای درمان هرچه زودتر آن تلاش می‌کند. برای دریافت اطلاعات بیشتر تنها کافی است از طریق همین صفحه و با برقراری تماس با شماره‌های مندرج در آن، با کارشناسان مرکز سلامت اول تماس حاصل نموده و مشاوره رایگان دریافت کنید.
سوالات متداول
چرا از آنژیوگرافی استفاده می شود؟
امروزه این روش تصویربرداری پزشکی به علت توانایی بالا در تصویربرداری از عروق و شرایین بدن، به عنوان ابزار تشخیصی دقیق شناخته می‌شود.
نحوه انجام تست آنژیوگرافی چگونه است؟
پزشک مقداری ماده بی‌حسی موضعی را در محل مورد نظر تزریق می‌کند و یک کاتتر را از آن محل وارد رگ خونی می‌کند. او در طول انجام آزمایش، کاتتر را از طریق اشعه ایکس که به مانیتور متصل است دنبال می‌کند.
خطرات آنژیوگرافی را نام ببرید؟
خونریزی، عفونت، کبودی، درد
