بیماری سل tuberculosis یکی از 10 عامل مهم مرگ و میر در سرتاسر جهان می باشد. سل یک بیماری عفونی شایع، و در بسیاری از موارد مرگبار است. این بیماری توسط گونههای مختلف مایکوباکتریا، بهطور معمول «مایکوباکتریوم توبرکلوزیس» ایجاد میشود.این بیماری معمولا بهطور معمول به ششها حمله میکند، اما بر قسمتهای دیگر بدن نیز میتواند تأثیرگذار باشد. وقتی افرادی که عفونت سلی فعال دارند سرفه، عطسه، یا بزاق خود را از طریق هوا منتقل میکنند سل از طریق هوا پخش میشود. خطر سل برای سالمندان بسیار بالاتر از سنین دیگر می باشد. همچنین نگهداری و بهبود این بیماران بسیار حساس است.
وضعیت بیماری سل در سطح جهانی
- در مجموع 1.5 میلیون نفر در سال 2018 بر اثر سل فوت کردند (از جمله 251000 نفر از درگذشتگان که مبتلا به HIV) بودند. در سال 2018 ، حدود 10 میلیون نفر در سراسر جهان به بیماری سل (سل) مبتلا شدند. 5.7 میلیون مرد ، 3.2 میلیون زن و 1.1 میلیون کودک. مبتلایان به این بیماری در همه کشورها و گروه های سنی مختلف وجود داشت. اما خوشبختانه بیماری سل قابل درمان و پیشگیری است.
- در سال 2018 ، 1.1 میلیون کودک در سراسر جهان به بیماری سل مبتلا شدند و 205000 کودک در اثر سل از بین رفتند. سیستم های خدمات بهداشتی معمولاً سل کودک و نوجوان را دیر تشخیص می دهند و این موضوع باعث می شود که درمان آن نیز به دشواری انجام شود.
- در سال 2018 ، 30 کشور شاهد ظهور مبتلایان جدید بودند که هشت کشور از این تعداد شامل دو سوم کل کشور را تشکیل می دهند که هند پیشرو در شمارش است و پس از آن چین ، اندونزی ، فیلیپین ، پاکستان ، نیجریه ، بنگلادش و آفریقای جنوبی قرار دارند.
- سل مقاوم به دارو (MDR-TB) همچنان یک بحران بهداشت عمومی و تهدیدی برای سلامت است. سازمان جهانی بهداشت تخمین می زند که 484000 مورد مبتلا به این بیماری با مقاومت در برابر ریفامپیسین که موثرترین داروی درمان این بیماری می باشد وجود دارند.
- در سطح جهانی ، میزان ابتلا به سل حدود 2٪ در سال در حال کاهش است. برای رسیدن به نقطه عطف استراتژی پایان سل در سال 2020 ، این کار نیاز به کاهش سالانه 4 تا 5 درصدی این بیماری دارد.
- حدود 58 میلیون نفر از طریق تشخیص و درمان سل بین 2000 و 2018 نجات یافتند.
- پایان دادن به اپیدمی سل تا سال 2030 از جمله اهداف بهداشتی اهداف توسعه پایدار جهانی است.
عامل بیماری و روش های انتشار
بیماری سل توسط باکتری های (مایکوباکتریوم توبرکلوزیس) ایجاد می شود که اغلب ریه ها را تحت تأثیر قرار می دهد. سل قابل درمان و پیشگیری است. سل از طریق هوا و از فردی به فرد دیگر منتقل می شود. هنگامی که افراد مبتلا به سل ریه سرفه، عطسه یا تف می کنند، میکروب های سل را به هوا منتقل می کنند. فرد برای آلوده شدن کافیست فقط تعداد کمی از این میکروب ها را استشمام نماید.
برای آشنایی بیشتر با بیماری های سالمندان مقاله مطالعه کنید : بیماری های شایع سالمندان
حدود یک چهارم جمعیت جهان به سل پنهان مبتلا هستند ، این بدان معناست که افراد به باکتری سل آلوده شده اند اما هنوز به صورت واقعی مبتلا محسوب نمی شوند و قادر به انتقال بیماری نیستند. افراد آلوده به باکتری سل در طول زندگی 5-15٪ خطر ابتلا به بیماری سل را دارند.
افراد مبتلا به ضعف سیستم ایمنی ، مانند افراد مبتلا به HIV ، سو تغذیه یا دیابت ، یا افرادی که از دخانیات استفاده می کنند ، بیشتر در معرض خطر بیماری قرار دارند.
هنگامی که فرد به بیماری سل فعال مبتلا می شود، علائم (مانند سرفه ، تب ، تعریق شبانه یا کاهش وزن) ممکن است برای چند ماه اول خفیف باشد.
این امر می تواند منجر به تأخیر در تشخیص و شروع درمان موثر باشد و منجر به انتقال باکتری به دیگران شود. افراد مبتلا به سل فعال می توانند در طی یک سال 5-15 نفر دیگر را از طریق تماس نزدیک آلوده کنند. بدون درمان مناسب ، 45٪ افراد HIV منفی با سل و تقریباً همه افراد HIV مثبت با سل می میرند.
انواع بیماری سل
اگرچه بدن شما ممکن است باکتریهای عامل سل را در خود جای دهد ، اما سیستم ایمنی بدن شما معمولاً می تواند مانع بیماری شما شود. به همین دلیل ، پزشکان سل را به دو نوع تقسیم می نمایند:
سل نهفته
در این شرایط ، بیمار به عفونت سل مبتلا است ، اما باکتری ها در بدن فرد در حالت غیر فعال باقی می مانند و علائمی ایجاد نمی کنند. سل نهفته ، که به آن عفونت سل یا سل غیرفعال نیز گفته می شود ، مسری نیست. این بیماری می تواند به سل فعال تبدیل شود ، بنابراین درمان برای فرد مبتلا به سل نهفته و کمک به کنترل شیوع سل مهم است. تخمین زده می شود که 2 میلیارد نفر سل نهفته داشته باشند.
سل فعال
این شرایط باعث بیماری فرد می شود و در بیشتر موارد به دیگران نیز سرایت می کند. ممکن است در چند هفته اول پس از آلوده شدن به باکتری سل رخ دهد یا ممکن است سالها بعد اتفاق بیفتد.
علائم و نشانه های سل فعال شامل چه مواردی می باشد؟
- سرفه ای که سه هفته یا بیشتر طول بکشد
- سرفه آلوده به خون
- درد قفسه سینه ، یا درد همراه با تنفس یا سرفه
- لاغری ناخواسته
- خستگی
- تب
- عرق شبانه
- لرز
- از دست دادن اشتها
پیشگیری بیماری سل
در صورت مثبت شدن آزمایش بیمار برای عفونت سل نهفته ، پزشک ممکن است به بیمار توصیه کند که برای کاهش خطر ابتلا به سل فعال ، داروهایی مصرف کنید. تنها نوع سل که مسری است ، انواع فعال است . بنابراین اگر بیمار بتواند از فعال شدن سل نهفته خود جلوگیری نماید ، سل را به شخص دیگری منتقل نخواهد کرد.
راه های مراقبت از سالمندان
با گذشت سن و وارد شدن به دوره سالمندی، ایمنی بدن افراد کاهش پیدا کرده و راحت تر به بیماری ها مبتلا می گردند. سالمندان به گروه های مختلفی تقسیم میگردند که از نظر سنی به دسته های سالمند جوان، سالمند پیر سال، کهن سال . یکی از بهترین روش ها برای جلوگیری از مبتلا شدن سالمندان پیر سال و کهن سال نگهداری این عزیزان توسط پرستار سالمند در منزل می باشد زیرا این افراد به صورت تخصصی از سالمند شما مراقبت نموده و آن ها رو از خطرات احتمالی دور نگه میدارند.
برای اطلاعات بیشتر در رابط با تقسیم بندی سالمندان مقاله مطالعه فرمایید : راهنمای کامل نگهداری از سالمند
نکاتی برای جلوگیری از بیمار شدن دوستان و خانواده
- در خانه بمانید. لازم است در چند هفته اول درمان بیماری سل فعال ، به محل کار یا مدرسه نروید و در اتاق مشترک با افراد دیگر نخوابید.
- اتاق را تهویه کنید. میکروب های سل در فضاهای کوچک بسته که هوا حرکت نمی کند به راحتی گسترش می یابند. اگر در فضای باز هوا خیلی سرد نیست ، پنجره ها را باز کنید و با استفاده از یک فن هوای داخل را بیرون بکشید.
- دهان خود را بپوشانید. در هر زمان که می خندید ، عطسه می کنید یا سرفه می کنید از یک دستمال برای پوشاندن دهان خود استفاده کنید. دستمال کاغذی را درون کیسه ای بریزید ، آن را مهر و موم کرده و دور بریزید.
- ماسک بزنید. استفاده از ماسک جراحی در هنگام حضور در کنار افراد دیگر در طی سه هفته اول درمان ممکن است به کاهش خطر انتقال کمک کند.
واکسیناسیون
در کشورهایی که بیماری سل بیشتر دیده می شود ، نوزادان غالباً با واکسن باسیلوس کالمت-گوئرین (BCG) ) واکسینه می شوند زیرا این امر می تواند از سل شدید در کودکان جلوگیری کند.
در ایالات متحده استفاده از واکسن BCG برای عموم توصیه نمی شود زیرا در بزرگسالان چندان موثر نیست. ده ها واکسن جدید سل در مراحل مختلف توسعه و آزمایش هستند.
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم
در صورت تب ، کاهش وزن غیر قابل توضیح ، عرق شبانه یا سرفه مداوم به پزشک مراجعه کنید. این موارد معمولا علائم سل هستند ، اما همچنین می توانند از دیگر مشکلات پزشکی ناشی شوند. پزشک می تواند آزمایشاتی را برای کمک به تعیین علت انجام دهد.
مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها توصیه می کند افرادی که احتمال سل را افزایش می دهند از نظر عفونت سل نهفته مورد بررسی قرار گیرند. این توصیه شامل افرادی است که:
- اچ آی وی یا ایدز داشته باشید
- از داروهای IV استفاده کنید
- با افراد آلوده در تماس هستند
- از کشوری هستند که سل در آن شایع است ، مانند چندین کشور در آمریکای لاتین ، آفریقا و آسیا
- در مناطقی که سل در آن شایع است مانند زندان ها یا خانه های سالمندان زندگی یا کار کنید
- در مراکز مراقبت های بهداشتی کار میکنند و افرادی را که مبتلا به خطر سل هستند را درمان می کنند
پیشنهاد مطالعه: مراقبت از سالمندان در منزل – پرستار سالمند در منزل
مرکز پزشکی سلامت اول با داشتن کادری ماهر و باتجربه در خصوص مراقبت از بیماران در طیف های مختلف با اعزام پرستار ، آماده ارائه خدمات به خانواده های گرامی می باشد.
منابع: who.int
سوالات متداول
سریعترین راه تشخیص سل چیست؟
انجام آزمایش خلط بهترین و کم هزینه ترین راه شناسایی بیماری سل در افراد مشکوک می باشد. نمونه خلط در این روش در سه نوبت در عرض ۲ تا ۳ روز جمع آوری و آزمایش می شود. در اغلب موارد در صورت ابتلا به سل ریوی میکروب سل در زیر میکروسکوپ مشاهده خواهـد شـد. اگر همچنان شک به بیماری در فرد وجود داشته باشد از آزمونهای دقیقتری استفاده میشود
چند نوع آزمون برای تشخیص سل وجود دارد؟
آزمونهای متفاوتی برای تشخیص این بیماری وجود دارد که ما پراستفادهترین آزمونها را در لیست زیر قرار دادیم:
. اسمیرمستقیم خلط
. آزمون پوستی توبرکولین (PPD)
. آدنوزین د آمیناز (ADA)
. MTB (Mycobacterium tuberculosis) PCR
سل چه علائمی دارد؟
سرفه پایدار به مدت دو هفته یا بیشتر که می تواند با دفع خلط، عرق شبانه، کاهش وزن، تب خفیف ، بی اشتهایی، خستگی و ضعف عمومی همراه باشد.
درمان بیماری سل چقدر زمان میبرد؟
درمان بیماری سل، شش ماه طول می کشد و در صورت مصرف دقیق و منظم دارو، بهبودی کامل را در پی خواهد داشت.
سلام نامزد بنده هیچ علائمی نداشته و حتی مشکل ریوی هم نداشته فقط یک هفته است که او میکرون گرفته . الان رفته دکتر بهش گفتن مشکوک به سل هستی ایا همچین چیزی احتمال داره. من خیییلی نگران ایشون هستم
اگر امکانش هست پاسخ برای من ایمیل بشه
سلام،
حتما با چند متخصص ریه مشورت کنید.
سلام و احترامات دوکتور گرامی اسم من یوسف 29ساله اهل افغانستان مدت 5ماه میشود از داروی سل استفاده مکنم ولی در این اواخر وزنم نسبتا از اوایل مصرف دارو کاهش یافته بنظرتون درمان من مشکل پیدا کرده یا طبیعی است جناب دوکتور لطف کنید جوابمو بدین خیلی به تشویش هستم 🙏
سلام یوسف
لطف کن حتما شماره تماس بذار باهاتون تماس می گیریم.
سلام من ۲۱ سالمه در کودکی خیلی سرما میخوردم و بعد از ۱۵ سال ب بعد به ندرت سرما میخورم و الان ک ۲۱ سالمه تقریبا یک سال خورده هست ک سرماخوردگی نگرفتم
ولی همیشه صبح ها حس میکنم سرما خوردم در همه فصول سال .و گاهی خیلی کم دچار تنگی نفس میشم ولی همیشه خلط دارم گاهی سفید کاهی سبز البته لوزه هم دارم و گاهی خیلی کم کم میبینم خونی میشه خلطم .اینم بگم در کودکی که سرما میخوردم خیلی بد سرفه میکردم و تایادم هست سینم چرکی بود افتضاح .ایا ضروری هست تست بدم برای سل ؟؟؟؟عکس هم از ریه هام میگیرم میگن هیچ مشکلی ندارم و سالمه سالمه .لطفا کمکم کنید ممنون .
سلام وقت بخیر
مشاوره پزشکی نداریم اما درصورتی که خدمات مراقبتی در منزل نیاز داشته باشید میتوانید با شماره 1527 داخلی 1 تماس بگیرید
باتشکر
سلامت اول
من فقط بی حال وافسرده شدم مدتی از خانه بیرون نیامدم کار هم نکردم وزن ام سرجاش هست فقط داداشم دوسال پیش سل داشت و خوب شد کاری هست واسه محکم کاری انجام بدم راهنمایی کنید.تشکر
سلام وقت بخیر
مشاوره پزشکی نداریم اما درصورتی که خدمات مراقبتی در منزل نیاز داشته باشید میتوانید با شماره 1527 داخلی 1 تماس بگیرید
باتشکر
سلامت اول
سلام ۳هفته میشه یه سری تک سرفه های خفیف دارم ونگرانم اینکه سل داشته باشم….
سلام وقت بخیر
مشاوره پزشکی نداریم اما درصورتی که خدمات مراقبتی در منزل نیاز داشته باشید میتوانید با شماره 1527 داخلی 1 تماس بگیرید
باتشکر
سلامت اول
سلام
چندماهی که سرفه میکنم البته ریه حساسی دارم چون چندسال پیش ترکیب کردن ناخواسته شوینده ها ریه هایم را اذیت کرد…فقط سرفه میکنم هیچ علامت دیگری ندارم و خلط سبزرنگ دارم که فکر کنم حاکی از عفونت است.البته سفیر سلامت هستم و همه درمانها و مراقبتها را میدانم فقط راهنمایی کنید ایا ممکن است مبتلا به سل شده باشم.در ضمن الان ازیترومایسین میخورم .نگران هستم راهنمایی کنید.تشکر
۰۹۱۹۱۲۲۸۹۶۸ شماره تماس بنده
پاسخ
سلام وقت بخیر
مشاوره پزشکی نداریم اما درصورتی که خدمات مراقبتی در منزل نیاز داشته باشید میتوانید با شماره 1527 داخلی 1 تماس بگیرید
باتشکر
سلامت اول
سلام
چندماهی که سرفه میکنم البته ریه حساسی دارن چون چندسال پیش ترکیب کردن ناخواسته شوینده ها ریه هایم را اذیت کرد…فقط سرفه میکنم هیچ علامت دیگری ندارم و خلط سبزرنگ دارم که فکر کنم حاکی از عفونت است.البته سفیر سلامت هستم و همه درمانها و مراقبتها را میدانم فقط راهنمایی کنید ایا ممکن است مبتلا به سل شده باشم.در ضمن الان ازیترومایسین میخورم .نگران هستم راهنمایی کنید.تشکر
۰۹۱۹۱۲۲۸۹۶۸ شماره تماس بنده
سلام ۳هفته میشه یه سری تک سرفه های خفیف دارم ونگرانم اینکه سل داشته باشم….
سلام وقت بخیر
مشاوره پزشکی نداریم اما درصورتی که خدمات مراقبتی در منزل نیاز داشته باشید میتوانید با شماره 1527 داخلی 1 تماس بگیرید
باتشکر
سلامت اول
سلام پدرم بیماری سل دارد😔 قرنطینه را قبود نکرد🙍 برای ایین بیماری باید شه قوانینی رو باید راعیت کنیم و چیکار کنیم اگه اینو بگین ممنونتون میشم😊
سلام وقت بخیر
مشاوره پزشکی نداریم اما درصورتی که خدمات مراقبتی در منزل نیاز داشته باشید میتوانید با شماره 1527 داخلی 1 تماس بگیرید
باتشکر
سلامت اول
سلام
خواهر من بیمار بودن
سرفه و تب و…
دکتر رفتن گفتن آنفولانزا هستش..به ایشون واکسن سل زدن گفتن اگه جای آمپول باد کنه خطرناکه اما جای آمپول باد نکرد اصلا تغییری نداشت..!
بعد ی روز حالشون خیلی بدتر شد
تعریق و تب و اسهال و بی اشتهایی و تا امروز ادامه داره حدودا چند روزی میشه!!
امکانش هست راهنماییم کنید ، حتی سی تی اسکن ریه ام رفتن!
سلام وقت بخیر
مشاوره پزشکی نداریم اما درصورتی که خدمات مراقبتی در منزل نیاز داشته باشید میتوانید با شماره 1527 داخلی 1 تماس بگیرید
باتشکر
سلامت اول
سلام،
تشخیص و درمان قطعی شما باید توسط پزشک متخصص ریه انجام بشود. حتما به متخصص ریه مراجعه کنید.
نکات پیشگیری از سرطان
از دخانیات استفاده نکنید.
رژیم غذایی سالم داشته باشید.
وزن متعادل داشته باشید و از نظر جسمی تحرک داشته باشید.
از خود در برابر آفتاب محافظت کنید.
واکسن بزنید .
از رفتارهای پرخطر پرهیز کنید.
مراقبت های پزشکی منظم داشته باشید
سلام، همسایه ما پیرزنی تنهاست که بیش از یک ساله به بیماری ریوی مبتلاشده به تازگی حدود چندروزه پزشک تشخیص بیماری سل برای ایشون داده، دراین مدت ما مداوم باهاش درارتباط بودیم و ازبیماریش مطلع نبودیم، درمنزل ما بیماردیابتی و فشار خونی وجودداره ایا اقدام خاصی لازمه برای اطلاع از وضعیت سلامت خود نسبت به بیماری سل انجام بدیم؟ یا کارخاص ودرمان خاصی برای پیشگیری وجودداره؟ لطفا راهنمایی بفرمایید
سلام وقت بخیر
مشاوره پزشکی نداریم اما درصورتی که خدمات مراقبتی در منزل نیاز داشته باشید میتوانید با شماره 1527 داخلی 1 تماس بگیرید
باتشکر
سلامت اول
سلام به داکتر صاحب
در خانه ما، مادرم دچار مرض سل است. قرنطین را قبول نکرد با ما یکجا زندگی و فامیل ما شامل 4 طفل و کودک میشود. چی هدایت میدهید ما کدام دوا ها را جهت جلو گیری مصرف
سلام،
برای درمان بیماری سل حتما با پزشک متخصص تماس بگیرید.