علت ورم قوزک پا می تواند متعدد باشد. هم می تواند علت های خطرناکی داشته باشد و هم بی خطر. این مشکل در سالمندان عموما به دلایل بی خطر تری رخ می دهد. یک پرستار سالمند هوشیار باید به این مسئله توجه کند و محض احتیاط دلیل آن را از طریق پزشک جویا شود. ولی ورم قوزک پا در جوانان با حتمال بیشتری منشا خطرناکی دارد و باید آن را جدی گرفت. در ادامه به برسی دلایل ورم قوزک پا می پردازیم.
علت ورم قوزک پا
در ابتدا به علت های خطرناک تر ورم قوزک پا می پردازیم و رفته فته علت ها کم خطر تر را برسی خواهیم کرد. علت های ورم قوزک پا عبارتند از:
نارسایی کلیوی
کلیه ها وظیفه برداشت آب و املاح اضافه از خون را به عهده دارند. اگر کلیه ها درست کار نکنند املاح در خون تجمع خواهد کرد. این تجمع موجب می شود تا بر اساس قانئن اسمزی (تمایل آب برای ورود به محیط پر املاح تر) آب زیادی از درون بافت ها وارد خون می شود و حجم خون مایعات لنفی به شدت زیاد می شود. در این حالت نیروی پمپاژ قلب و فشار سرخرگ ها، برای بالا کشیدن این حجم از مایع از قسمت های پایین بدن کافی نخواهد بود و مایعات زیادی در بخش های پایین بدن مخصوصا پا ها تجمع خواهد کرد و موجب ورم قوزک پا خواهد شد.
نارسایی قلبی
اگر مشکل از کلیه نباشد می تواند از قلب باشد. اگر قلب دچار نارسایی شود نیروی لازم برای پمپ کردن خون و بالا کشیدن خون از پا ها را ندارد. این موضوع نیز بسیار خطرناک است. اگر بیمار سالمند نباشد و دلایل رایج سالمندان برای او صدق نکند و قوزک پای او نیز دچار ضربه یا هرگونه سانحه نشده است، باید بخاطر بروز ورم قوزک پا یا مچ پا حتما سریعا به پزشک مراجعه کند. در چنین مواقعی ورم قوزک پا با احتمال بالایی می تواند بر اثر نارسایی قلبی یا کلیوی باشد.
وجود لخته خون
اگر لخته خونی در رگ های بدن به وجود بیاید می تواند کشنده باشد. ولی اگر خوش شانس باشید ممکن است این لخته در شبکه سیاهرگیی های پا های شما به دام بیوفتد. قلب و سیستم عروقی بدن، در حالت عادی نیاز دارند تا برای به گردش درآوردن خون در بدن بر نیروی جاذبه غلبه کنند و خون را پس از گردش در اندام های تحتانی به بالا بکشند، ولی این کار حتی اگر در سلامت کامل هم باشید چالش بر انگیز است و فشار و سرعت حرکت خون همواره در پاهای شما کمتر است. به همین سبب یک لخته خون سنگین می تواند به راحتی در شبکه سیاهرگی پا ها به دام بیوفتد و ایجاد انسداد کند. در این حالت شما شاهد ورم قوزک پا خواهید بود که به احتمال بسیار زیادی تنها در یک پا دیده می شود.
سیروز کبدی شدید
کبد مرکز شیمی بدن است. و سیروز کبدی یعنی زخم های مهلک (که بعضا هرگز خوب نمی شوند و یا خیلی سخت خوب می شوند) بر پیکر این عضو حیاتی. مکانیزم کارکرد این موضوع نیز تا حدی مشابه نارسایی کلیوی است. با تصفیه نشدن برخی مواد مضر در خون، حجم خون زیاد شده و در پایین بدن تجمع می کند و موجب ورم قوزک پا می شود.
ورم قوزک پا به دلیل نقرس
خوشبختانه این نوع از ورم با درد زیاد همراه است و نمی توان آن را با دیگر دلایل ورم قوزک پا اشتباه گرفت. سه دلیل اصلی برای ابتلا به این بیماری وجود دارد. 1. مصرف بسیار زیاد گوشت قرمز 2. مصرف برخی دارو ها مثل دیورتیک و یا دارو های حاوی مقادیر بالای سالیسیلات 3. زیاده روی در مصرف مکمل های پروتئینی. تشکیل بلور های تیز و برنده اوریک اسید در قوزک و مچ پا موجب تورم و درد بسیار شدید می شود.
آسیب به سیستم لنفاوی
این مشکل زمانی رخ می دهد که سیستم لنفی شما به دلایل مختلفی دچار آسیب شود. عواملی مثل برداشتن گره های لنفاوی، شیمی درمانی یا رادیو تراپی، برخی سرطان ها یا عفونت، موجب ورم قوزک پا می شوند. البته ورم اندام ها به خاطر مشکلات لنفی، هم در پا ها و هم در نقاط دیگر مثل دست ها و شکم می تواند رخ دهد.
بیماری خیز یا واریس
واریس حالت پیشرفته تر بیماری حیز است. همانطور که قبلا هم اشاره کرده ایم، پمپاژ خون از پا ها به سمت بالا در خلاف جهت جاذبه برای سیستم گردش خون نسبتا مشکل است. بدن انسان برای غلبه بر این مشکل، سیستم های متعددی را در سیاهرگ های پاها تکامل داده است مثل دریچه ها لانه کبوتری (دریچه های یک طرفه رو به بالا که از بازگشت خون به پایین و پا ها خودداری میکنند) یا فشار های کمکی ماهیچه های پا در اطراف سیاهرگ ها و… ولی اگر مدت زیادی را ایستاده و بی حرکت سپری کنید (روزی حد اقل 2 یا 3 ساعت)، این مکانیزم ها نیز شکست می خورند و جاذبه پیروز می شود و خون مایعات در پا ها تجمع می کنند و هم باعث ورم قوزک پا می شوند و هم باعث آسیب به مویرگ های پا و بیرون زدگی آنها می شوند که ظاهری ناخوشایند دارد.
اثر بعضی دارو ها
بعضی دارو ها موجب ورم قوزک پا و مچ پا می شوند. این موضوع چندان نگران کننده نیست. البته به شرط آنکه از پزشک پرسیده باشید و او این مورد را به عنوان عوارض جانبی دارو هایی که برای شما تجویز کرده است بیان کرده باشد. دارو های هورمونی مثل تستوسترون و استروژن یا مهار کننده های کانال کلسیمی، کورتیکواستروئید ها یا دارو های ضد افسردگی و… می توانند چنین تاثیری داشته باشند. اگر به تازگی شروع به مصرف دارو های جدیدی کرده اید و نمی دانید که آیا جزء موارد بالا هستند یا خیر و همچنین ورم قوزک پا و مچ پا را تجربه میکنید، حتما به پزشک معالج رجوع کنید تا از علت آن مطمئن شوید.
کشیدگی رباط یا آسیب های مفصلی
واضح است که اگر پای شما پیچ بخورد یا دچار هرگونه حادثه مثل ضربه، حرکات نادرست ورزشی یا سقوط از ارتفاع و… شده باشید احتمال بروز ورم قوزک پا زیاد است. در چنین شرایطی باید سریعا به پزشک مراجعه کنید. زیرا احتمال زیادی وجود دارد که رباط مفصل مچ پای شما آسیب دیده باشد یا دچار کشیدگی رباط شده باشید. در چنین مواقعی بدن طی یک واکنش طبیعی در اطراف رباط آسیب دیده تورم ایجاد میکند تا فشار حاصل از آن نوعی مرحم و آتل طبیعی باشد. به این صورت دچار ورم قوزک پا می شوید.
ورم قوزک پا در بارداری
این مورد می تواند کمی فریبنده باشد. زیرا در دوران بارداری به دلایل زیادی بدن نیاز دارد تا مایعات را حفظ و ذخیره کند. به همین سبب ممکن است دچار ورم قوزک پای طبیعی شوید. اما این موضوع یک روی خطرناک نیز دارد. پره‌اکلامپسی یک بیماری است که می تواند در طی بارداری رخ دهد. در این بیماری فشار خون به شدت افزایش پیدا میکند و حتی می تواند سقط جنین را در پی داشته باشد. این عارضه به درمان فوری نیاز دارد. اگر در دوره بارداری دچار ورم قوزک پا شدید حتما به پزشک مراجعه کنید تا مطمئن شوید خطری شما و یا جنین را تهدید نمیکند.
علت ورم قوزک پای سالمندان
آرتریت یکی از اصلی ترین دلایل بروز این مشکل در سالمندان است. آرتریت یعنی التهاب مفاصل. سالمندانی که دچار پسوریازیس هستند نیز دچار آرتریت می شوند زیرا که آرتریت یکی از عوارض پنهان پسوریازیس در افراد است. رماتیسم و لوپوس نیز عمدتا در سالمندان بروز میکند که می تواند از دلایل ریشه ای ورم قوزک در سالمندان پا باشد.
درمان ورم قوزک پا
درمان های این مشکل بر پایه تعدیل مایعات بدن و افزایش گردش خون انجام می شود. درمان ورم قوزک پا شامل موارد زیر است:
- در صورت بروز حادثه و آسیب فیزیکی باید اول به پزش مراجعه کنید. اگر پزشک تجویزی مبنی بر گچ گرفتن یا جراحی نداشت، کمپرس آب سرد را حتما اعمال کنید و سپس یک خمیر دارویی متشکل از زرده تخم مرخ پخته، زردچوبه و مقدار زیادی نمک درست کنید آن را روی قوزک پا و مچ بگذارید و با استفاده از یک باند کشی آن را به گونه ای ببندید که نه آنقدر سفت باشد که جریان خون بند بیاید و نه آنقدر شل باشد که بی تاثیر باشد، ببندید.
- برای مقابله با بیماری خیز و واریس از جوراب واریس استفاده کنید.
- کاهش مصرف نمک و گوشت قرمز تاثیر زیادی در درمان ورم قوزک پا دارد.
- یک یا دو ساعت در روز پای بیمار را بالا نگه دارید.
- اگر برای بیمار مقدور است و بیمار سالمند نبود، از ساکن ماندن به مدت زیاد خودداری کند و ببیشتر راه برود.
- جوراب هایی که کش بسیار تنگ دارند نپوشید
- کنترل و کاهش وزن، برای کاهش فشار به قوزک و مچ پا بسیار موثر است و ورم را کمتر میکند.
- استفاده از دارو هایی مثل: دارو های ضد حساسیت، فروزماید (اگر بیماری کبدی یا قلبی)، دارو های رقیق کننده خون در صورت وجود لخته
به نقل از verywellhealth :
بالا بردن پاها از نیروی جاذبه برای کمک به تخلیه وریدی خون از پاها به قلب شما استفاده می کند. از آنجایی که پاها و مچ پاها در بیشتر روز در هنگام نشستن و ایستادن در زیر سطح قلب قرار دارند، اگر گردش خون شما به خطر بیفتد، مایع می تواند در آن نواحی جمع شود. وریدها به تلاش زیادی برای پمپاژ خون به قلب در برابر نیروی جاذبه نیاز دارند، بنابراین بالا بردن پاها می‌تواند به کاهش بار کاری وریدها کمک کند و اجازه می‌دهد خون در برابر مقاومت کمتر به قلب برگردد.
سوالات متداول
آیا ورم قوزک پا نشانه خطرناکی است؟
بله بهتر است آن را جدی بگیرید. البته به دلایل بی خطر هم رخ می دهد اما دلایل خطرناک آن بیشتر است.
علت ورم قوزک پا چیست؟
علت های زیادی می تواند داشته باشد مثل نارسایی کلیوی، نارسایی قلبی، سیروز کبدی، نقرس، لخته خون، واریس، آسیب فیزیکی، شمی درمانی، عارضه جانبی برخی دارو ها و…
درمان ورم قوزک پا چیست؟
بسته به دلیل آن درمان های متنوعی دارد. از مصرف دارو ها تا کمپرس آب سرد و جوراب واریس و تنظیم عادات غذایی
