کولیک نوزاد + علائم و درمان کولیک

کولیک نوعی قولنج در کودکان است که باعث گریه ناگهانی و بدون دلیل آن‌ها می‌شود. شاید به ظاهر هیچ درمانی برای این بیماری وجود نداشته باشد، اما تحقیقات نشان داده می‌توان این مشکل را تا حد زیادی برطرف کرد. کولیک اصطلاحی در نوزادان برای گریه غیر قابل کنترل بوده که در سال‌های اخیر بسیار شایع شده است.

اغلب از هر پنج نوزاد، یکی از آن‌ها به این مشکل مبتلا است و بیشتر در شب نمود پیدا می‌کند. قسمت سخت ماجرا این است که ممکن است ساعت‌ها تلاش شما یا پرستار کودک برای پیدا کردن معجزه درمان کولیک بی‌فایده باشد و حس ناامیدی، نگرانی و خستگی به شما دست دهد.

کولیک نوزاد چیست؟

دردهای مربوط به کولیک معمولا خطر خاصی را برای نوزاد به وجود نمی‌آورد، اما در برخی شرایط باعث نگرانی می‌شوند. مثلا والدین با مشکلاتی مانند ناامیدی و استرس مواجه شده و ساعات خواب آن‌ها دچار تداخل می‌شود. خستگی و کلافگی در طول روز ممکن است به خاطر عدم خواب کافی باشد.

ضمنا برای جلوگیری از گریه‌های نوزاد، شاید تصمیم بگیرید بیش از حد به او شیر دهید که این وضعیت نوزاد را بدتر می‌کند. با دانستن این که علت کولیک چیست، حتما متوجه می‌شوید که باید به تغذیه نوزاد توجه کنید تا این مشکل را هم پشت سر بگذارید.

کولیک یا قولنج نوزاد زمانی رخ می‌دهد که کودک گرسنه نیست، اما بیشتر از 3 ساعت در روز یا 3 روز در هفته حتی بیش از 3 هفته به طور مداوم گریه می‌کند. نشانه‌های بروز آن تا حدودی مبهم است، اما کارشناسان درباره اینکه برخی از علائم کولیک نوزاد چیست اتفاق نظر دارند. اغلب کولیک برای نوزاد از 2 هفتگی آغاز می‌شود و والدین به دنبال علت بی قراری و گریه شدید نوزاد هستند؛ البته در شرایطی که نارس نباشد.

در صورت نارس بودن، کولیک نوزاد دیرتر شروع خواهد شد. قولنج در 3 یا 4 ماهگی رفع می‌شود، اما بدون توجه به جنسیت کودک و یا روش شیردهی نوزاد روی می‌دهد. خبر خوب این که کودکانی که کولیک دارند، تفاوتی از نظر رشد با کودکان سالم نخواهند داشت و نیازی نیست نگران آینده فرزند خود باشید.

به نقل از سایت mayoclinic:

علت قولنج ناشناخته است. ممکن است ناشی از عوامل متعددی باشد. در حالی که تعدادی از علل بررسی شده است، برای محققان دشوار است که تمام ویژگی‌های مهم را توضیح دهند، مانند اینکه چرا معمولاً در اواخر ماه اول زندگی شروع می‌شود، چگونه در بین نوزادان متفاوت است، چرا در زمان‌های خاصی از روز اتفاق می‌افتد و چرا به خودی خود به موقع حل می شود.

تفاوت بین کولیک و گریه معمولی

تعریف مشخصی برای کولیک و یا اینکه با انواع دیگر گریه چه تفاوتی دارد وجود ندارد. اما پزشکان معمولا بر اینکه این نوع گریه ها بلندتر و شدیدتر از گریه معمولی بوده و گاهی شبیه جیغ هستند، اتفاق نظر دارند.

نشانه های کولیک در نوزادان

چطور مطمئن شویم که کودکمان به کولیک مبتلاست؟ علاوه بر قانون سه گانه گریه در اینجا به چند نشانه و علامت اشاره می کنیم:

• گریه هر روز در یک زمان مشخص اتفاق می افتد. (معمولا عصرها و یا اوایل شب، اما ممکن است متغیر باشد)
• گریه بدون هیچ دلیلی شروع می شود.
• کودک ممکن است پاهایش را به بالا حرکت دهد، مشت کند و بطور کلی دست ها و پاهایش را بیشتر حرکت دهد.
• کودک اغلب چشمانش را می بند یا کاملا باز میکند، اخم میکند، حتی ممکن است نفسش را برای مدت کمی نگه‌دارد.
• فعالیت روده ممکن است افزایش پیدا کند، گاز معده دفع کند و یا بالا بیاورد.
• غذا خوردن و خوابیدن با گریه مختل می شود، کودک به شدت به دنبال سینه مادر میگردد ولی بلافاصله بعد از شروع مکیدن آن را پس می زند، فقط برای چند لحظه به خواب می رود تا بیدار شود و فریاد بزند.

علل کولیک در نوزادان

اگرچه علت دقیق کولیک مشخص نیست ولی متخصصان می‌دانند که به دلیل مسائل ژنتیکی یا اتفاقات دوران بارداری و یا زایمان نبوده و همچنین انعکاسی از مهارت های والدین و یا عدم داشتن مهارت نیست. کولیک تقصیر هیچ کس نیست. در اینجا بعضی تئوری ها و یا دلایل احتمالی گریه کولیک بیان می شود:

• تحریک بیش از حد حواس
• سیستم هضم نارس
• ریفلکس اسید نوزادان
• آلرژی یا حساسیت غذایی
• قرار گرفتن در معرض دخانیات
• تغذیه بیش از حد یا کمبود آن
• نوعی از سردرد میگرنی نوزادان
• واکنش احساسی به ترس، ناراحتی یا هیجان

چه کارهایی برای کولیک کودک خطرناک است؟

پیش از دادن هر غذایی به جز شیر مادر یا شیر خشک به نوزاد، حتما با پزشک مشورت کرده و از تلاش برای آرام کردن نوزاد به صورت خودسرانه خودداری نمایید. نوزاد در این شرایط برای هضم غذای جامد آمادگی ندارد و این غذاها نظیر سرلاک، غلات و غذای جامد نیز کمکی به بهبود وی نمی‌کند. پس بهتر است ابتدا ببینید علت کولیک چیست؟!

یک سری داروها همچون ضداسپاسم‌ها و آنتی هیستامین‌ها شاید از سوی افراد غیرمتخصص توصیه شود که هرگز نباید از آن‌ها برای درمان نوزاد خود استفاده کنید. با وجود این که بعضی تحقیقات نشان از تاثیر گیاهان در درمان قولنج دارد، اما این گیاهان نیز برای نوزادان خطرناک هستند؛ زیرا کیفیت و دز آن‌ها تضمین نشده است. البته توصیه ما این است که استفاده از هر درمانی صرفا با تجویز پزشک انجام گیرد.

سلامت روانی نوزادی که دچار قولنج شده

گریه‌‍‌های پی در پی نوزاد نه تنها آرامش را از خانواده می‌گیرد، بلکه روی روحیه خود او نیز تاثیرگذار است. معمولا این گریه‌ها والدین را بسیار نگران می‌کند. بنابراین، بهتر است با بالابردن اطلاعات خود درباره اینکه کولیک نوزاد چیست و در نظر گرفتن راهکارهایی جهت حفظ آرامش خود و همسرتان، به خود و فرزندتان کمک کنید.

1. به یاد داشته باشید شما مقصر نیستید

با این که راه‌هایی برای تسلی نوزاد وجود دارد، اما قولنج کودک، به مهارت‌های شما به عنوان پدر یا مادر مرتبط نیست. پس شما مقصر گریه نوزاد نیستید. بهتر است صبور باشید و این گریه‌ها را تحمل کنید؛ زیرا مشکل نوزاد به زودی برطرف خواهد شد.

2. این کار را شریکی انجام دهید

مراقبت از نوزاد خصوصا در چنین شرایطی بهتر است با همسرتان انجام شود. گاهی اوقات میزان گریه‌ها به حدی می‌رسد که شاید به تنهایی از عهده آرام کردن کودک بر نیایید. به هر شکل شما نیز به استراحت نیاز دارید و گاهی می‌توانید از دوست یا اعضای فامیل کمک بگیرید. در زمانی که افراد دیگر مشغول مراقبت از کودک هستند، حسابی استراحت کرده و مطمئن شوید آمادگی دوباره برای مراقبت از کودک را پیدا کرده‌اید.

3. دیگران را سرزنش نکنید

اگر می‌بینید نوزاد به تلاش‌های شما پاسخ مناسبی نشان نداده و همچنان ناآرام است، به خود یادآوری کنید که این تقصیر دیگران نیست. بنابراین، از سرزنش کردن سایر اعضای خانواده پرهیز کنید. بهانه‌گیری‌ها و سرزنش‌های بی‌جا نه تنها آرامشی را به همراه ندارند، بلکه وضعیت را بدتر از این هم خواهند کرد.

کاهش دردهای کولیک نوزادی

گفتیم که ماساژ نوزاد می‌تواند معجزه درمان کولیک باشد. در کنار آن بد نیست از نرمش‌های ساده و مفید نیز کمک گرفت. برای این کار، ابتدا نوزاد را به پشت بخوابانید، سپس پاهای او را گرفته و مانند حرکت رکاب دوچرخه شروع به چرخاندن کنید. حرکت باید به گونه‌ای باشد که گویی فرزند شما مشغول دوچرخه‌سواری است. حفظ آرامش در حین حرکت را از یاد نبرید. نرمش دادن برای 2 تا 3 دقیقه در روز، تاثیر به سزایی در آینده خواهد داشت. در شرایط قولنج فرزند، هیچ چیز مهم‌تر از شما و این مشکل نیست. پس اگر شاغل هستید، بد نیست چند روزی را مرخصی گرفته و به این موضوع رسیدگی کنید.

قطره یا داروی مناسب کولیک

برخی قطره‌ها و شربت‌های ضد نفخ مانند قطره کولیکز، گریپ میکسچر و بابوکل در درمان کولیک اثرگذار هستند که خوشبختانه آن‌ها را می‌توان از سراسر داروخانه‌های معتبر در کشور تهیه کرد. البته استفاده از داروها باید با تشخیص پزشک باشد. عدم آگاهی و نداشتن اطلاعات در مورد شرایط نوزاد و استفاده بی‌جهت از داروها و قطره‌ها ممکن است تاثیر مخربی روی وضعیت جسمانی او داشته باشد.

راهکارهای پیشگیری از کولیک در نوزادان

همیشه گفته‌اند پیشگیری بهتر از درمان است و این برای نوزادان هم صدق می‌کند. برخی ترفندها برای پیشگیری از ایجاد کولیک در نوزاد وجود دارد تا هیچگاه آثار آن را در فرزند دلبند خود شاهد نباشید. اگر هم قولنج برای نوزادتان رخ دهد، با پیشگیری و انجام راهکارهای زیر قطعا شدت آن کمتر از شرایط عادی خواهد بود. اگر دغدغه این را دارید که راه پیشگیری کولیک نوزاد چیست، این راهکارها را با دقت بخوانید:

1. موقعیت درست شیردهی را پیدا کنید

نوزاد باید سینه مادر خود را به گونه‌ای به دهان بگیرد که هوا وارد دهان و معده‌اش نشود. در واقع او را طوری نگه دارید که سرش بالاتر از شکم باشد. به وضعیت قائم بودن بدن او نیز به خوبی دقت شود.

2. نسبت صحیح پودر و آب برای شیرخشک را فراموش نکنید

در صورتی که نوزاد از شیر خشک تغذیه می‌کند و دچار کولیک است، بد نیست به نسبت درست پودر و آب برای درست کردن شیر خشک توجه داشته باشید. مقدار ناصحیح پودر، مشکلاتی از جمله کولیک را به دنبال دارد. اگر نسبت درست در این محلول را رعایت کردید، اما باز هم این مشکل به وجود آمد، حتما شیر خشک را تعویض کرده و آن را از برند دیگری تهیه نمایید. شاید نوزاد شیر خشک از برند دیگری را بهتر هضم کند.

3. زمان شیردهی را طولانی‌تر کنید

شیر مادر اگر چه در ابتدا رقیق و حاوی لاکتوز زیادی است، اما رفته رفته با مکیدن چرب‌تر و مقوی‌تر می‌شود. این یعنی نوزادی که مدت طولانی‌تری را برای شیر خوردن در نوبت اول طی می‌کند، در نوبت‌های بعدی به حجم کمتری از شیر نیاز خواهد داشت. افزایش دفعات شیردهی و کاهش حجم شیر به نوزاد کمک می‌کند آنزیم‌ها را بهتر هضم کند.

معجزه درمان کولیک در چیست؟

کارشناسان و پزشکان این حوزه، ماساژ را به عنوان بهترین راه درمان و رهایی از شر کولیک معرفی کرده‌اند. ماساژ دادن نوزادان برای درمان کولیک نوزاد با مزایایی همراه است که عبارتند از:

• ماساژ باعث تحریک و آزاد شدن هورمون‌های ضد درد طبیعی در بدن شده و در نهایت درد و ناراحتی ناشی از کولیک را کاهش می‌دهد.
• ماساژ دادن شکم به صورت ملایم موجب هضم بهتر غذا شده و کودک با مشکلات نفخ و درد شکم مواجه نخواهد بود.
• این کار می‌تواند سطح استرس در بدن را کنترل کرده و نوزاد را شادتر و آرام‌تر کند.
• در نهایت ماساژ را باید عاملی برای جلوگیری از ضعف سیستم ایمنی بدن نوزاد به عنوان معجزه درمان کولیک معرفی کرد تا مقاومت بیشتری در برابر بیماری‌ها از خود نشان دهد.

درمان کولیک در نوزادان

علاوه بر نا امیدی و خستگی ممکن است حس بی کفایتی و یا گناه داشته باشید زیرا تمام تلاش شما برای آرام کردن کودکتان بی نتیجه است. آرام ماندن در کلام راحت تر از عمل است اما استراتژی های تسکین دهنده ممکن است برای بهتر کردن زمان گذر از کولیک در نوزادان کمک کند.

1) غذا دادن به کودک

اگر به کودک خود شیر مادر می دهید به چیزهایی که میخورید و مینوشید توجه داشته باشید. هرچیزی که شما مصرف می کنید به فرزندتان منتقل می شود و روی او تاثیر می گذارد. از کافئین و شکلات که محرک هستند پرهیز کنید. از مصرف لبنیات و آجیل هایی که ممکن است فرزندتان به آنها حساس باشد خودداری کنید. از پزشک خود بپرسید که آیا داروهای مصرفی شما مشکلی ایجاد میکند.

اگر از شیرخشک استفاده میکنید بهتر است از مارک دیگری استفاده کنید. کودکان ممکن است به پروتئین خاصی در شیرخشک حساسیت داشته باشند. سعی کنید غذای کمتر و تعداد وعده های بیشتری به فرزندتان بدهید. از غذا دادن بیش از حد یا سریع به کودک خود خودداری کنید. خوردن یک شیشه شیر باید حدود بیست دقیقه طول بکشد.  اگر فرزندتان خیلی سریع میخورد سعی کنید از شیشه ای استفاده کنید که سوراخ کوچکتری دارد تا سرعت خوردن کاهش پیدا کند. گرم کردن شیر خشک به اندازه دمای بدن را امتحان کنید. و یا غذا دادن به کودکتان در حالت ایستاده را امتحان کنید.

2) در آغوش گرفتن کودک

کودکانی که کولیک دارند به روش های مختلف در آغوش گرفتن و تکان دادن واکنش نشان می دهند. میتوانید امتحان کنید:

• کودکتان را روی بازو یا آغوشتان بخوابانید در حالیکه پشت آن‌ها را ماساژ می دهید.
• اگر گاز معده دارند آنها را ایستاده نگه‌دارید.
• شب ها آنها را در آغوش بگیرید.
• کودک خود را در آغوش گرفته و راه بروید.
• کودک خود را در آغوشتان تکان دهید و یا از تاب کودک استفاده کنید.

3) آرام کردن کودک

کودکان به تکان دادن و محرک ها واکنش های متفاوتی نشان می دهند. موارد دیگری که می تواند به آرام کردن کودک کمک کند:

• ایجاد تماس مستقیم بدنی (پوست با پوست)
• قنداق کردن کودک
• آواز خواندن برای کودک
• دوش گرم (نه داغ) گرفتن و قرار دادن حوله گرم روی شکم کودک
• ماساژ دادن کودک
• ایجاد صداهایی مثل صدای پنکه، جاروبرقی، ماشین لباسشویی، ظرفشویی و یا سشوار
• پستانک دادن به کودک
• با کودک خود در کالسکه بیرون بروید و قدم بزنید
• برای آرام نمودن علایم کولیک در نوزادان کودک را با ماشین به گردش ببرید. تکان های ماشین او را آرام خواهد نمود
• به کودک خود قطره سایمتیکون بدهید. این داروی بدون نسخه به آرام کردن گاز معده کمک می کند.

زندگی با کولیک در نوزادان

کولیک برای کودک شما هیچ مشکل کوتاه و یا بلند مدتی ایجاد نمیکند اما برای والدین می تواند سخت باشد. نگهداری از کودکی که گریه اش متوقف نمی شود خیلی سخت است و شما ممکن است احساس خستگی زیاد و ناامیدی کنید. اگر اینطور احساس میکنید درخواست کمک کنید. از یکی از نزدیکانتان بخواهید که در نگهداری کودکتان به شما کمک کند. هرگز کودک خود را به شدت تکان ندهید و یا به او صدمه نزنید. تکان دادن کودک می تواند منجر به صدمات جدی مغزی و یا حتی مرگ شود.

نکات زیر را در مورد کولیک در ذهن داشته باشید:

• شما باعث کولیک نیستید پس سعی کنید احساس گناه نکنید.
• کولیک در نوزادان از بین می رود. در اکثر کودکان هنگامیکه سه یا چهار ماه سن دارند متوقف می شود.
• اینکه فرزند شما کولیک دارد به این معنی نیست که او سالم نیست.
• راه های زیادی برای آرام کردن کودکتان وجود دارد.
• توجه بیشتر به فرزندتان مانند بغل کردن زیاد آنها در این دوره باعث لوس شدن آن‌ها نمی شود.

سوالات متداول

1. کولیک نوزاد چیست؟

کولیک یا قولنج کردن یکی از مشکلاتی است که از هر پنج نوزاد، در یکی از آن‌ها مشاهده می‌شود. با مراقبت و مراجعه به پزشک در صورت تشدید گریه‌ها و حالات رفتاری عجیب نوزاد می‌توان وضعیت را بهبود بخشید.

2. معجزه درمان کولیک چیست؟

به خاطر واضح نبودن دلایل، درمان خاصی نیز برای کولیک در نوزاد وجود ندارد. با این حال ماساژ و نرمش دادن به نوزاد از راه‌های کاهش درد آن‌ها است.

3. آیا می توان کولیک در نوزادان را تشخیص داد؟

پزشک کودک شما می تواند کولیک را تشخیص دهد. ممکن است کودک را معاینه کند و یا سابقه و علائم کودک را بررسی کند. پرشک ممکن است چند آزمایش انجام دهد تا احتمال مشکلات دیگر را رد کند.

4. چه زمانی کولیک شروع می شود و پایان می یابد؟

خبر خوب این است که کولیک کودکان برای همیشه ادامه پیدا نمی کند. بیشتر از سن دو تا سه هفتگی نوزاد شروع می شود، در شش هفته به اوج خود می رسد و بطور معمول بعد از 10 تا 12 هفته شروع به کم شدن می کند. در سه ماهگی بیشتر کودکان مبتلا، بطور معجزه آسایی درمان می شوند. کولیک ممکن است بطور ناگهانی متوقف شود و یا به تدریج کم شود. در این میان کمی اطلاعات و صبر زیاد به شما کمک می کند که تا زمانی که طوفان از بین برود دوام بیاورید.

5. چگونه بفهمم نوزادم کولیک دارد؟

اگر نوزاد سالم برای چندین ساعت در روز بدون دلیل گریه کند، ممکن است کولیک داشته باشد. نوزادان کولیک اغلب از ساعت 6 بعد از ظهر گریه می کنند. تا نیمه شب صدای گریه کولیکی بلندتر و فوری تر از گریه معمولی است. آرام شدن نوزادان کولیک می تواند بسیار سخت باشد.

6. چگونه قولنج در نوزادان را رفع می کنید؟

ماساژ شکم نوزاد یا قرار دادن کودک روی شکم برای مالش پشت. پخش صدای ضربان قلب یا صداهای آرام بخش، کاهش نور و محدود کردن سایر تحریکات بصری می تواند به درمان کولیک کمک کند

7. دلایل اصلی کولیک در نوزادان چیست؟

به دلیل مشکلات گوارشی یا حساسیت به چیزی در شیر خشک نوزاد یا اینکه مادر در حال غذا خوردن است باشد. برخی از نوزادان کولیکی نیز به دلیل اینکه هنگام گریه هوای زیادی می بلعند، گاز معده دارند.

8. آیا نوزادان قولنج همیشه گریه می کنند؟

همه نوزادان گریه می کنند، اما اگر کودک شما بیش از 3 ساعت در روز و 3 روز در هفته حداقل به مدت 1 هفته گریه کند اما در غیر این صورت سالم باشد، ممکن است کولیک داشته باشد.

9. آیا کولیک خطرناک است یا نشانه بیماری بدی است؟

خیر. بسیاری از کودکان دچار کولیک می شوند و برای بسیاری از نوزادان یک امر طبیعی در مسیر رشد است.