وزن گیری نوزاد Baby gain weight یکی از عوامل مهم در شناسایی وضعیت سلامتی نوزاد می باشد. نوزادان فارغ از نوع زایمان، نژاد، ملیت و محل تولدشان جهت رشد و تکامل خود، نیاز به فاکتور دقیقی جهت ارزیابی رشد و تکامل خود دارند و وزن گیری نوزادان از جمله این عوامل تعیین کننده است که نیاز به دقت و توجه دارد. اندازه گیری وزن کودک یک ملاک دقیق و با ارزش جهت متخصصان اطفال، ماماها و مسئولین بهداشت هر ناحیه و منطقه ای جهت ارزیابی رشد نوزاد را فراهم می کند.
وزن مناسب کودک در بدو تولد چه مقدار است؟
نوزاد متولد شده، در بدو تولد، مقداری از وزن هنگام تولد خود را از دست می دهند و این کاهش وزن، کاملا طبیعی بوده و به علت از دست رفتن حجم مایعات اضافی است. اما دقت داشته باشید که این کاهش وزن در حد 10%-7% از وزن هنگام تولد است و در صورتی که نوزاد شیرخوار شما بیش از این مقدار وزن از دست داده باشد، ماماها یا مراقبین بهداشتی، بسته به شرایط کودک به ارزیابی وی می پردازند تا علت کاهش وزن نوزاد را دریابند.
حدود 80% نوزادان، در دو هفته اول مجدد به وزن طبیعی خود باز می گردند، اگر چه ممکن است که این کار برای برخی از نوزادان، مدت زمان بیشتری به طول انجامد. از دو هفتگی، کودک شما به طور معمول 110-200 گرم در هفته تا چهار ماه اول بعد تولد، افزایش یافته و در شش ماهگی، وزن اکثر نوزادان به حدود دو برابر رسیده است و در یک سالگی، این افزایش وزن، روند کند تری را طی خواهد کرد.
وزن گیری طبیعی نوزاد
یکی از معیار های اصلی رشد کودک، وزن نوزاد بوده که براساس وزن سایر کودکان سالم مورد بررسی قرار میگیرد. با توجه به تغییرات بسیار سریع در وزن نوزادان این معیار بر اساس سن آن ها مورد سنجش قرار می گیرد. به طور طبیعی کودک از زمان تولد تا سه ماهگی باید روزانه 30 گرم و از 3 تا 12 ماهگی روزانه 20 گرم وزن اضافه کند و پرستار کودک باید به این موضوع توجه ویژه ای داشته باشد.
به طور کلی یک نوزاد سالم باید از زمان تولد تا 33 ماهگی هرهفته 208 گرم و از 6 ماهگی تا 12 ماهگی هفتگی 85 تا 140 گرم وزن اضافه کند و روند وزنگیری نوزاد طوری بوده است که در پایان یک سالگی وزن کودک 3 برابر وزن تولد او می باشد.
وزنگیری نوزاد نارس
وزنگیری نوزاد نارس نسبت به نوزاد سالم متفاوت می باشد. معمولا نوزاد نارسی که با وزن 1 تا 1.5 کیلوگرم متولد می شود در 4 ماهگی به سه برابر وزن تولد خود می رسد. به طور کلی این نوزادان تا 5 ماهگی روزانه 20 تا 30 گرم وزن اضافه خواهند کرد و در 3 ماهگی به دو برابر وزن تولد می رسند. روند وزن گیری نوزادان نارس تا سن 2 سالگی متفوات خواهد بود که بعد از آن جز کودکان سالم محسوب می شوند.
جدول وزن نوزاد پسر
جدول وزن نوزاد پسر بر اساس سن ها که مورد تایید سازمان بهداشت جهانی بوده به صورت زیر می باشد:
| سن نوزاد پسر | وزن نوزاد پسر |
| تولد | 3.5 کیلوگرم |
| 15 روزه | 4 کیلوگرم |
| 45 روزه | 4.9 کیلوگرم |
| 2.5 ماهگی | 5.7 کیلوگرم |
| 3.5 ماهگی | 6.4 کیلوگرم |
| 4.5 ماهگی | 7 کیلوگرم |
| 5.5 ماهگی | 7.6 کیلوگرم |
| 6.5 ماهگی | 8.2 کیلوگرم |
| 7.5 ماهگی | 8.6 کیلوگرم |
| 8.5 ماهگی | 9.1 کیلوگرم |
| 9.5 ماهگی | 9.5 کیلوگرم |
| 10.5 ماهگی | 9.8 کیلوگرم |
| 11.5 ماهگی | 10.2 کیلوگرم |
| 12.5 ماهگی | 10.5 کیلوگرم |
جدول وزن نوزاد دختر
وزن نوزادان دختر با پسر عمدتا متفاوت بوده و معمولا پسر های کمی سنگین تر هستند. جدول وزن نوزادان دختر که مورد سازمان جهانی بهداشت نیز می باشد به صورت زیر است:
| سن نوزاد دختر | وزن نوزاد دختر |
| تولد | 3.4 کیلوگرم |
| 15 روزه | 3.8 کیلوگرم |
| 45 روزه | 4.5 کیلوگرم |
| 2.5 ماهگی | 5.2 کیلوگرم |
| 3.5 ماهگی | 5.9 کیلوگرم |
| 4.5 ماهگی | 6.4 کیلوگرم |
| 5.5 ماهگی | 7 کیلوگرم |
| 6.5 ماهگی | 7.5 کیلوگرم |
| 7.5 ماهگی | 7.9 کیلوگرم |
| 8.5 ماهگی | 8.3 کیلوگرم |
| 9.5 ماهگی | 8.7 کیلوگرم |
| 10.5 ماهگی | 9 کیلوگرم |
| 11.5 ماهگی | 9.4 کیلوگرم |
| 12.5 ماهگی | 9.7 کیلوگرم |
بهترین زمان وزن کردن نوزادان
معمولا در مراکز بهداشت ایران پایش و روند رشد به صورت زیر انجام می شود:
- 3 الی 5 روزگی
- 14 لی 15 روزگی
- 30 الی 45 روزگی
بعدا از بازه های زمانی بالا در سنین 2، 4، 6، 7، 9، 12، 15، 18 و 24 ماهگی تمامی موارد قد و وزن مورد سنجش قرار می گیرد که در این بازه زمانی اگر در رشد کودک موردی مشاهده شود باید توسط پزشک مورد بررسی قرار بگیرد.
اگر نوزاد خود را در خانه وزن می‌کنید (و این نکته را هنگام وزن‌کردن کودک توسط پزشک بهداشتی نیز در نظر داشته باشید) زمان شیر خوردن را در نظر بگیرید. در حالت ایده آل، شما باید کودک خود را هر بار در ساعت مشخصی از روز وزن کنید – و یا همیشه قبل یا همیشه بلافاصله بعد از شیر خوردن. این باعث می شود تصویر بهتری از رشد آنها ایجاد شود.
اگر خودتان نوزادتان را وزن می کنید، ممکن است ایده خوبی باشد که او را در حوالی حمام وزن کنید: بهتر است نوزادتان را برهنه وزن کنید (زیرا پوشک، پر یا خالی، می تواند بر وزن خوانی تأثیر بگذارد) و وزن کردن در حوالی حمام به معنای شماست. آنها را صرفاً به منظور وزن کردن برهنه نکنید.
نوزاد متولد شده، هر چند وقت یکبار لازم است که وزن گیری برای وی انجام گردد ؟
سه فاکتور وزن نوزاد، قد و دور سر نوزاد شما توسط مراقبین سلامت و ماما یا متخصص اطفال به عنوان تعیین کنندگان سلامت مطرح می شوند تا فواصل زمانی بعدی، این سه فاکتور در دفترچه پایش سلامت نوزاد ثبت می شود تا روند رو به رشد نوزاد که به عنوان عامل مهمی در سیستم سلامت مطرح است، تحت نظر گرفته شود.
فواصل زمانی اندازه گیری وزن
- ماهی یکبار تا شش ماهگی
- هر دو ماه یکبار، از 6 ماهگی تا 12 ماهگی
- از 12 ماه بیش از هر سه ماه یک بار
نحوه اندازه گیری وزن کودک
اندازه گیری وزن کودک بهتر در حالت برهنه انجام شود و دقت شود که این اطلاعات در پرونده شخصی کودک شما ثبت شود، وزن گیری کودک به همراه قد و دور سر، در نوبت های واکسیناسیون هم اهمیت ویژه ای دارد، زیرا کودک، باید به رشد مشخصی برسد تا بتواند نوبت های واکسیناسیون خود را با فواصل مشخص زمانی دریافت کند. نوزادان تا زمانی که هوشیار باشند، به محرک های محیطی به خوبی پاسخ دهند، حاکی از رشد مناسب کودک است.
عوامل موثر بر وزنگیری نوزاد
وزن گیری غیر طبیعی نوزاد می تواند یک نشانه خطر باشد. طی نشدن درست و اصولی مسیر وزن گزفتن نوزاد می تواند نشانه کمبود منابع غذایی، بیماری های جسمی و برخی از اختلالات باشد که به طور کلی وزنگیری غیر اصولی نوزاد به سه دسته اصلی تقسیم خواهد شد:
-
عدم دریافت انرژی کافی
یکی از دلایل وزن نگرفتن نوزاد دریافت نکردن انرژی کودک به دلایل زیر می باشد:
- کم بودن غذا
- رفلاکس گوارشی
- درد در هنگام بلع
- عدم ارتباط صحیح نوزاد و مادر
- شیردهی نامناسب
همچنین تهیه نکردن غذای کودکان یکساله نیز می توان در کاهش سطح انرژی کودک تاثیر به سزایی داشته و همین امر سبب کاهش ورزن او شود.
-
جذب نکردن مواد مغذی و وزنگیری نامناسب نوزاد
یکی از علت های وزنگیری نامناسب نوزادان عدم جذب مواد مغذی و از دست دادن آن ها از طریق مدفوع، رفلاکس معده، ادرار و مشکلات گوارشی می باشد.
- تشدید نیاز به انرژی، علت وزن نگرفتن نوزاد
با توجه به افزایش سوخت و ساز نوزاد و بیماری های مثل تیروئید نیاز کودک به انرژی روزانه بیشتر شده که همین امر می تواند باعث برهم زدن مسیر رشد نوزاد و کودک شود.
چه عواملی در وزن نوزاد تازه متولد شده نقش دارد ؟
هر نوزاد با نوزاد دیگر متفاوت است، بنابراین انتظار نداشته باشید نمودار فرزند شما همانند نمودار دیگری باشد، به عنوان مثال، پسران و دختران دارای نمودار های متفاوتی هستند، زیرا پسرهاسنگین وزن تر هستند. بنابراین عوامل ژنتیکی و ارثی متعددی در این زمینه نقش دارند.
آیا کودک من به اندازه کافی تغذیه مناسبی دارد و غذا می خورد؟
رایج ترین علت عدم وزن گیری نوزاد، عدم تغذیه مناسب است و تشخیص این مورد بسیار حائز اهمیت بوده و معیار و ملاک تغذیه مناسب نوزاد، مشاهده شش تا هشت پوشک مرطوب در روز و تعویض حداقل دو پوشک کثیف در طول 24 ساعت است که به شما اثبات می کند که کودک شما به اندازه کافی شیر دریافت می کند.چه علت یا عواملی می تواند باعث کند شدن روند وزن کودک شود؟ اگر شما هم نگران وزن گیری نوزاد خود هستید، باید بدانید عدم وزن گیری نوزاد، قطعا علت یا علت هایی را در بر دارد، که برخی از این موارد عبارتند از :
- رژیم غذایی مادر و وزن مادر پیش از بارداری و در حین بارداری
- سیگار کشیدن مادر یا در معرض دود سیگار بودن
- ژنتیک پدر و مادر
- جنسیت کودک
- فرزند اول خانواده بودن
- دو قلو یا چند قلو بودن نوزادان
- نژاد نوزاد
نکات کلیدی در مورد شیر دهی و تغذیه جهت وزن گیری نوزاد
１. با شیر مادر، نوزاد را تغذیه نمایید : شیر مادر، بهترین و ایده آل ترین غدا جهت نوزاد است و به جز موارد نادر و استثنا، تمام نیاز های کودک را به خوبی پوشش می دهد. درصورتی که شیردهی به هر علت، شیردهی با شیر مادر امکان پذیر نیست، از شیر خشک استفاده کنید. توجه داشته باشید که نوزادان سالم به غلات، آب، آب میوه یا مایعات دیگر احتیاج ندارد. در زمینه شیر مادر و یا شیر خشک، حتما واکنش های آلرژیک و حساسیتی را در نظر داشته باشید زیرا امکان وقوع این واکنش، در نوزادان امکان پذیر است.
２. نوزاد تازه متولد شده برای وزن گیری به 8 تا 12 نوبت شیردهی در روز نیاز دارد. این عامل زمانی بسیار مهم است و به خوبی باید به تمام مادران به خصوص مادرانی که فرزند اول خود را پرورش می دهند، یاد آوری شود زیرا قند و گلوکز موجود در شیر مادر جهت رشد مغز، یک عامل حیاتی بوده و مانند اکسیژن، نتیجه مستقیم در رشد مغز و وزن گیری نوزاد دارد.
３. نوزادان مختلف، هنگام گرسنگی، علایم و نشانه های خاصی را بروز می دهند، مثلا مکیدن انگشت شست، لب زدن، سر و صدا کردن از جمله این نشانه ها است، که به مرور مادر متوجه این نشانه ها شده و نیاز نوزاد را درک می کند و درصدد تغذیه نوزاد بر می آیند.
４. مکمل های ویتامین D را به خاطر بسپارید : از پزشک مخصوص نوزادان در مورد ویتامین D مورد نیاز نوزادان بپرسید، زیرا ویتامین دی، برای رشد استخوان ها و استحکام آن ها، بسیار حائز اهمیت است.
５. هنگام تغذیه نوزاد، با وی ارتباط عاطفی برقرار کنید و به آرامی و نجوا گونه با کودک صحبت کنید تا نوزاد، احساس امنیت و اعتماد را احساس کند و با اینکار به وزن گیری نوزاد کمک نموده اید.
６. در صورتی که مادر هر گونه درد یا ناراحتی هنگام شیر دهی دارد، حتما با پزشک متخصص نوزادان مطرح کند، زیرا در حالت عادی روند شیردهی نوزادان باید به راحتی و بدون هیچ دردی صورت می پذیرد و در صورت وجود ناراحتی، حتما باید به فکر برطرف سازی عامل یا عوامل زمینه ای باشند.
همانطور که گفته شد وزن گیری نوزادان با توجه به سن آن ها امری ضروری بوده که باید والدین کودکان توجه داشته باشند. اندازه گیری وزن نوزاد در تایم ها و سن های مختلفی که طبق وزارت بهداشت اعلام شده است باید انجام شود تا در صورت وجود مشکل و نشانه های خطر به راحتی بتوان از آن ها جلوگیری کرد.
سوالات متداول
1. بهترین وزن مناسب برای نوزادان تازه متولد شده چقدر است؟
نوزادان تازه متولد شده، مقداری از وزن خود را از دست می‌دهند و این کاهش وزن طبیعی می‌باشد، اما این کاهش وزن بین ۷ تا ۱۰ درصد می‌باشد. بعد از دو هفتگی کودک به طور معمول ۱۱۰ تا ۲۰۰ گرم در هفته تا چهار ماه اول بعد از تولد، افزایش میابد و در شیش ماهگی وزن نوزادان به حدود ۲ برابر می‌رسد.
2. اندازه گیری وزن کودک به چه شکل می‌باشد؟
وزن گیری کودک به همراه قد و دور سر در حالت برهنه می‌باشد که در زمان واکسیناسیون دارای اهمیت بالا می‌باشد.
3. چه عواملی باعث کم شدن وزن نوزاد می‌شود؟
دو قلو یا چند قلو بودن کودکان، نژاد نوزاد، ژنتیک پدر یا مادر، فرزند اول خانواده بودن، رژیم غذایی و وزن مادر قبل از بارداری و حین بارداری، در معرض دود سیگار بودن یا سیگار کشیدن مادر و جنسیت کودک.
4. نوزادان تازه متولد شده به چقدر شیر دهی در روز نیاز دارند؟
به ۸ تا ۱۲ نوبت شیردهی نیاز دارند. شیردهی عامل بسیار مهم می‌باشد مخصوصا فرزند اول، به دلیل قند و گلوکز در شیر مادر در جهت رشد مغز.
5. برای وزنگیری نوزاد دو ماهه چه کنیم؟
برای افزایش وزن و وزن گیری نوزاد دو ماهه دختر و پسر می توانید از شیر خشک نیز استفاده نمایید اما بهتر است قبل از این کار با پزشک خود مشورت کنید.
6. نوزاد در ماه اول باید چقدر باید وزن بگیرد؟
وزنگیری نوزاد سالم بعد از تولد تا سه ماهگی روزانه 30 گرم می باشد که با احتساب آن نوزاد یک ماهه باید 900 گرم نسبت به تولد وزن گرفته باشد.
