اولین حمام کردن نوزادی که تازه به دنیا آمده است، یکی از نقاط عطف مسئولیت‌های والدین و لحظه‌ای ارزشمند محسوب می‌شود. در هنگام حمام کردن نوزاد باید نکات مختلفی را مدنظر قرار داد تا این کار به بهترین نحو انجام شود. با توجه به اهمیت این موضوع، در ادامه این مطلب قصد داریم تا درباره بهترین زمان و نحوه استحمام نوزاد تازه متولد شده توضیحات لازم را ارائه دهیم؛ پس تا انتها همراه ما باشید.
روش معمول حمام کردن نوزاد
ابتدا باید بدانند نوزاد تازه متولد شده هر روز نیازی به استحمام ندارد؛ بلکه دو یا سه بار حمام کردن نوزاد در هفته کافی است. البته باید به طور روزانه صورت، گردن، دست‌ها و قسمت‌های زیرین بدن کودک را تمیز کنید و قسمت پوشک را بعد از تعویض پوشک شستشو دهید.
از نظر زمانی، انجام اولین حمام نوزاد به خود شما بستگی دارد! ممکن است دوست داشته باشید چند روز صبر کنید و در روزهای اول به جای حمام‌های کامل، تنها قسمت‌های مختلف بدن نوزاد را پاک کنید. همچنین ممکن است دوست داشته باشید به محض آوردن کودک خود به خانه، حمام کامل را انجام دهید.
بیشتر بخوانید: راهکارهای مراقبت از کودک در التهاب ناشی از استفاده از پوشک
شستن کودک بدون حمام کردن
به جای اینکه هر روز نوزاد را به یک حمام کامل ببرید، گاهی اوقات تنها صورت، گردن، دست‌ها و پایین بدن کودک را تمیز کنید. برخی متخصصان توصیه می‌کنند که جهت مراقبت از بند ناف نوزاد، اولین حمام او را تا کنده شدن کامل بند ناف به تعویق بیندازید.
ممکن است استفاده از یک اسفنج مرطوب برای شستن قسمت‌هایی از بدن نوزاد مناسب باشد اما استفاده از پنبه از نظر بهداشتی به مراتب بهتر است، زیرا می‌توانید برای هر قسمت از بدن کودک از یک تکه پنبه تمیز استفاده کرده و آن را دور بیاندازید.
اقدامات قبل از تمیز کردن بدن نوزاد
برای تمیز کردن نوزاد وسایل زیر را آماده کنید. دقت داشته باشید که تمامی وسایل باید کاملا تمیز باشند.
- یک کاسه آب گرم بزرگ
- حوله
- مقداری پنبه یا اسفنج حمام
- پوشک تازه
- لباس‌های تمیز
مراحل تمیز کردن نوزاد بدون حمام
مطابق مراحل زیر می‌توانید بدن نوزاد (Bathing a Newborn) خود را تمیز کنید:
- لباس نازکی را به نوزاد بپوشانید، او را در یک حوله بپیچید و روی یک تشک تعویض قرار دهید.
- تکه‌ای از پنبه را در آب قرار دهید (پنبه باید مرطوب باشد، اما آب زیادی از آن نچکد) و به آرامی دور چشم کودک خود را پاک کنید. از بینی شروع کرده و به سمت بیرون ادامه دهید. توجه داشته باشید که برای هر چشم از تکه جدید پنبه استفاده کنید.
- یک پنبه دیگر بردارید و آن را برای پاک کردن گوش نوزاد به کار ببرید. به هیچ وجه چیزی داخل گوش نکرده و فقط لاله گوش را تمیز کنید. (هرگز گوش پاک کن یا چیز دیگری را داخل گوش کودک قرار ندهید.)
- برای شستن بقیه صورت، گردن و دست‌های کودک نیز از پنبه‌های مرطوب و جدید استفاده کنید.
- پوشک را از بدن نوزاد خارج کرده و قسمت جلوی بدن او را با یک تکه پنبه تازه بشویید. اگر کودک شما دختر است، پاک کردن را از جلو به عقب انجام دهید تا از انتشار میکروب از پایین مقعد به واژن جلوگیری شود. اگر نوزاد پسر دارید به آرامی اطراف بیضه‌ها و آلت تناسلی را پاک کنید؛ نیازی به عقب کشیدن پوست ختنه گاه نیست.
- پوست نوزاد را به آرامی کاملا خشک نمایید و توجه کنید که در لابلای چین‌های بدن او نیزخشک شود.
- در انتها پوشک تمیزی را برای نوزاد استفاده کنید.
پیشنهاد مقاله: نکات مواظبت از نوزادان که والدین و پرستاران باید بدانند!
شستن نوزاد با حمام کردن کامل
اگر برای اولین حمام نوزاد خود کمی سردرگم هستید، نگران نباشید. استحمام کودک تازه متولد شده به دلیل لغزندگی نوزاد امری نگران‌کننده برای اکثر مادران است اما با انجام تمرینات مختلف این مشکل برطرف می‌گردد.
همچنین برای حمام نوزاد می‌توانید از همسرتان، مادربزرگ‌های نوزاد و بستگان نزدیک کمک بگیرید. واگذاری حمام کردن نوزاد به سایر اطرافیان برای مادر فرصتی فراهم می‌کند تا در چند هفته اول پس از تولد نوزاد، زمان بیشتری برای استراحت داشته باشد. قبل از شروع حمام کردن نوزاد، اطمینان حاصل کنید که اتاق به اندازه کافی گرم است و همه چیز را از قبل آماده کرده‌اید.
محل حمام کردن نوزاد
این محل می‌تواند یک حمام مخصوص کودک باشد، یا اینکه از یک لگن تمیز و بزرگ استفاده کنید. در هر صورت برای حمام کردن نوزاد به وسایل زیر نیاز دارید.
- حوله
- مقداری پنبه
- یک اسفنج کوچک (اختیاری)
- پوشک تمیز
- لباس‌های تمیز
ما صابون را به این لیست اضافه نکردیم، زیرا در ماه اول بهتر است به غیر از آب ساده از چیز دیگری استفاده نکنید.
بعد از حدود یک ماه یا بیشتر، پوست کودک شما سد محافظتی خود را ایجاد می‌کند، اما حتی در آن زمان هم، یک کرم نرم‌کننده نوزاد بهتر از صابون است، به خصوص برای مناطق خشک پوست!
برخلاف صابون، نرم‌کننده‌ها باعث خشکی پوست نمی‌شوند و همچنین یک لایه محافظتی بر روی پوست ایجاد می‌کنند. از هر محصولی که برای شستن کودک خود استفاده می‌کنید، باید ملایم، فاقد الکل و بدون عطر و رنگ‌های مصنوعی باشد.
پیشنهاد مقاله : آیا می دانید نوزاد در روز به چند پوشک نیاز دارد؟
مراحل استحمام نوزاد
مطابق مراحل زیر می‌توانید نوزاد خود را حمام کنید.
- ظرف حمام کودک را تا عمق حدود 8 تا 10 سانتی‌متر از آب پر کنید.
- آب را کاملاً هم بزنید تا دمای آن یکدست شود و سپس دمای حمام کودک را بررسی کنید.
- با فرو بردن مچ دست یا آرنج خود در آب، دمای آب را امتحان کنید. آبی که نوزاد را در آن حمام می‌کنید باید گرم باشد، اما داغ نباشد. اگر از دماسنج حمام استفاده می‌کنید، دماسنج باید دمای 37 درجه سانتی‌گراد را نشان دهد. حتی با وجود استفاده از دماسنج، در نهایت آب را با پوست خود آزمایش کنید.
- نوزاد تازه متولد شده را در دامان خود بگیرید و صورت او را با پنبه مرطوب تمیز کنید. از بینی شروع کرده و به سمت بیرون ادامه دهید. در نهایت دور چشم را نیز تمیز کنید.
- برای هر چشم از یک تکه پنبه تازه و برای تمیز کردن اطراف هر گوش از قطعه پنبه دیگری استفاده کنید.
- کودک خود را روی وان یا کاسه نگه دارید و موهای او را با دست به آرامی بشویید.
- سپس پوشک را بردارید و تمام قسمت‌های پایین بدن نوزاد را شستشو دهید.
- اکنون، با یک بازو و با حمایت از سر و شانه‌ها، نوزاد را برای چند لحظه به آرامی داخل آب تمیز قرار دهید.
- مراقب باشید سر نوزاد و قسمت بند ناف که هنوز جدا نشده است، داخل آب نرود. حالا به آرامی و با دست آزاد بدن او را در آب بشوید. برای این کار می‌توانید از یک اسفنج کوچک نیز استفاده کنید.
- کودک خود را با احتیاط از حمام بیرون آورده و او را با حوله خشک کنید. مراقب باشید که همه چین‌های پوست خشک شوند.
پیشنهاد مقاله: 10 چالش نگهداری از نوزاد
بهترین زمان برای حمام کردن نوزاد
وقت مناسب و قطعی را نمی‌توان برای حمام کردن نوزاد اعلام کرد، در واقع این موضوع به تصمیم شما بستگی دارد. زمانی را انتخاب کنید که وقت مناسبی بوده و عجله نداشته باشید. به عنوان یک قاعده کلی، بهتر است استحمام نوزاد تازه متولد شده خود را هنگامی انجام دهید که کاملاً بیدار و راضی است.
بهتر است نوزاد را هنگام خستگی یا گرسنگی حمام نکنید. اگر بعد از شیر خوردن نوزاد قصد دارید او را به حمام ببرید، کمی صبر کنید تا شیر هضم شود. وقتی کودک شما کمی بزرگتر می‌شود (بعد از حدود 3 ماهگی)، می‌توانید زمان حمام کردن را به عنوان بخشی از برنامه قبل از خواب او در عصرها برنامه‌ریزی کنید.
نکات مهم درباره حمام کردن کودک
در این بخش نکاتی را معرفی کرده‌ایم که بهتر است در زمان حمام کردن نوزاد مدنظر قرار دهید.
- نوزاد را ماساژ دهید
- با کودک خود حمام کنید
- با کودک صحبت کنی
- از کرم مناسب استفاده کنید
- چیزی به آب اضافه نکنید
- کودک را تنها نگذارید
در ادامه به توضیح بیشتری از این مطلب می‌پردازیم.
1) نوزاد را ماساژ دهید
درست بعد از حمام کردن، زمان خوبی برای ماساژ دادن نوزاد است. این کار به کودک شما کمک کند تا آرام شده و راحت‌تر بخوابد. حداقل تا 2 ماه پس از تولد نوزاد، از روغن ماساژ یا لوسیون استفاده نکنید.
2) با کودک خود حمام کنید
اگر کودک از حمام می‌ترسد، با او حمام کنید تا احساس بهتری داشته باشد. دمای آب حمام را بررسی کنید تا بیش از حد گرم نباشد. بهتر است از کسی بخواهید تا با نگه داشتن نوزاد در هنگام ورود و خروج از حمام، به شما کمک کند.
3) با کودک صحبت کنید
صدای شما می‌تواند به کودک اطمینان و آرامش دهد تا از حمام نترسد. با کودک حرف بزنید و برای او آواز بخوانید تا در هنگام حمام کردن، راحت‌تر باشد. جالب است بدانید که صدای شما حتی برای نوزاد تازه متولد شده نیز آرامش‌بخش خواهد بود.
4) از کرم مناسب استفاده کنید
اگر کودک شما مستعد خشکی پوست یا اگزما است، بعد از استحمام، یک کرم مرطوب‌کننده ملایم (با تجویز یا توصیه پزشک) در مناطق آسیب دیده بمالید.
5) کودک را تنها نگذارید
هرگز کودک خود را در آب تنها نگذارید. حتی اگر برای یک لحظه مجبور به ترک حمام بودید، نوزاد را با خود ببرید و در حوله پیچیده تا گرم شود.
6) چیزی به آب اضافه نکنید
برای حمام کردن نوزاد به استفاده از صابون، مواد شوینده و یا حمام حبابی نیاز ندارید. متخصصان توصیه می‌کنند در اولین ماه از تولد نوزاد، پوست او را تنها با آب معمولی بشویید.
سخن پایانی
در این مطلب به آموزش حمام کردن نوزاد و کودک و مراحل انجام آن پرداختیم. نگهداری از کودک برای مادرانی که فرزند آن‌ها تازه متولد شده، کار سختی است. در این شرایط، بهترین روش کمک گرفتن از یک پرستار کودک است. مرکز خدمات پرستاری سلامت اول با مجوز رسمی از وزارت بهداشت و سال‌ها تجربه ارزشمند در مراقبت و پرستاری در منزل آماده است تا خدمات خود را به صورت شبانه‌روزی ارائه نماید.
کادر متخصص و آموزش دیده این مرکز در قالب پرستار کودک، پرستار سالمند و پرستار بیمار تجارب ارزشمندی را در طی سال‌ها خدمت‌رسانی کسب نموده و همواره آماده حضور در کنار شما عزیزان هستند.
هشدار! این مطلب صرفا جنبه آموزشی دارد و برای استفاده از آن لازم است با پزشک یا متخصص مربوطه مشورت کنید.
سوالات متداول
چه روش‌هایی برای حمام کردن نوزاد وجود دارد؟
شما می‌توانید کودک را به حمام برده و به طور کامل با آب بشویید. در روش دیگر، به جای حمام کردن نوزاد، می‌توان تنها به تمیز کردن بدن نوزاد و شستن بخشی از بدن که پوشک می‌شود، اکتفا کرد.
بهترین وقت برای اولین حمام نوزاد چه زمانی است؟
بهترین زمان حمام کردن نوزاد به نظر شما بستگی دارد. برخی افراد بلافاصله پس از آنکه نوزاد را به منزل منتقل می‌کنند، او را می‌شویند. برخی دیگر نیز مدتی زمان می‌دهند. در هر صورت توصیه می‌شود اولین حمام نوزاد را تا کنده شدن کامل بند ناف به تعویق بیندازید.
برای شستن نوزاد از چه شامپو یا مواد شوینده‌ای می‌توان استفاده کرد؟
در ماه اول تولد نوزاد بهتر است بدن او را تنها با آب معمولی و بدون استفاده از شامپو یا صابون بشویید. پس از آن نیز باید شوینده‌ای را استفاده کنید که ملایم، فاقد الکل و بدون عطر و رنگ‌های مصنوعی باشد.
دمای مناسب آب برای حمام کردن نوزاد چند درجه است؟
دمای مناسب برای حمام کردن نوزاد 37 درجه سانتی‌گراد است. همچنین باید آب را با مچ یا آرنج خود کنترل کنید که گرم (نه داغ) باشد.
برای تمیز کردن نوزاد (به جای شستن) از چه چیزی می‌توان استفاده کرد؟
برای تمیز کردن نوزاد بهتر است از پنبه استفاده کنید، زیرا با این روش می‌توان برای هر قسمت یک تکه پنبه تمیز را مورد استفاده قرار داد.
