اولین حمام نوزاد وقتی که تازه به دنیا آمده است، یکی از نقاط عطف مسئولیت‌های والدین و لحظه‌ای ارزشمند محسوب میشود. در هنگام حمام کردن نوزاد باید نکات مختلفی را مدنظر قرار داد تا این کار به بهترین نحو انجام شود. با توجه به اهمیت این موضوع، در ادامه این مطلب قصد داریم تا درباره بهترین زمان و نحوه استحمام نوزاد تازه متولد شده توسط مادر یا پرستار کودک توضیحات لازم را ارائه دهیم؛ پس تا انتها همراه ما باشید.
حمام کردن نوزاد
ابتدا باید بدانید نوزاد تازه متولد شده هر روز نیازی به استحمام ندارد؛ بلکه دو یا سه بار حمام کردن نوزاد در هفته کافی است. البته باید به طور روزانه صورت، گردن، دست‌ها و قسمت‌های زیرین بدن کودک را تمیز کنید و قسمت پوشک را بعد از تعویض پوشک شستشو دهید.
از نظر زمانی، انجام اولین حمام نوزاد تازه متولد شده به خود شما بستگی دارد! ممکن است دوست داشته باشید چند روز صبر کنید و در روزهای اول به جای حمام‌های کامل، تنها قسمت‌های مختلف بدن نوزاد را پاک کنید. همچنین ممکن است دوست داشته باشید به محض آوردن کودک خود به خانه، حمام کامل را انجام دهید. بنا بر توصیه های healthychildren پیشنهاد میشود که تا 24 ساعت بعد از تولد، از حمام کردن نوزاد خودداری کنید.
هنگامی که ناحیه ناف بهبود یافت، می توانید سعی کنید کودک خود را مستقیماً در آب قرار دهید. اولین حمام آنها باید تا حد امکان ملایم و کوتاه باشد. ممکن است کمی اعتراض کنند. (اگر این اتفاق افتاد، یک یا دو هفته به حمام اسفنجی برگردید، سپس دوباره حمام را امتحان کنید). نوزادان معمولاً زمانی که آماده هستند، این را روشن می کنند.
شستن نوزاد بدون حمام کردن
به جای اینکه هر روز نوزاد را به یک حمام کامل ببرید، گاهی اوقات تنها صورت، گردن، دست‌ها و پایین بدن کودک را تمیز کنید. برخی متخصصان توصیه می‌کنند که جهت مراقبت از بند ناف نوزاد، اولین حمام او را تا کنده شدن کامل بند ناف به تعویق بیندازید.
ممکن است استفاده از یک اسفنج مرطوب برای شستن قسمت‌هایی از بدن نوزاد مناسب باشد اما استفاده از پنبه از نظر بهداشتی به مراتب بهتر است، زیرا میتوانید برای هر قسمت از بدن کودک از یک تکه پنبه تمیز استفاده کرده و آن را دور بیاندازید.
حمام دادن نوزاد چه وسایلی نیاز دارد؟
برای تمیز کردن نوزاد وسایل زیر را آماده کنید. دقت داشته باشید که تمامی وسایل باید کاملا تمیز باشند.
- یک کاسه آب گرم بزرگ
- حوله
- مقداری پنبه یا اسفنج حمام
- پوشک تازه
- لباس‌های تمیز
چگونه نوزاد را حمام کنیم؟
مطابق مراحل زیر میتوانید بدن نوزاد (Bathing a Newborn) خود را تمیز کنید:
- لباس نازکی را به نوزاد بپوشانید، او را در یک حوله بپیچید و روی یک تشک تعویض قرار دهید.
- تکه‌ای از پنبه را در آب قرار دهید (پنبه باید مرطوب باشد، اما آب زیادی از آن نچکد) و به آرامی دور چشم نوزاد را پاک کنید. از بینی شروع کرده و به سمت بیرون ادامه دهید. توجه داشته باشید که برای هر چشم از تکه جدید پنبه استفاده کنید.
- یک پنبه دیگر بردارید و آن را برای پاک کردن گوش نوزاد به کار ببرید. به هیچ وجه چیزی داخل گوش نکرده و فقط لاله گوش را تمیز کنید. (هرگز گوش پاک کن یا چیز دیگری را داخل گوش کودک قرار ندهید.)
- برای شستن بقیه صورت، گردن و دست‌های کودک نیز از پنبه‌های مرطوب و جدید استفاده کنید.
- پوشک را از بدن نوزاد خارج کرده و قسمت جلوی بدن او را با یک تکه پنبه تازه بشویید. اگر کودک شما دختر است، پاک کردن را از جلو به عقب انجام دهید تا از انتشار میکروب از پایین مقعد به واژن جلوگیری شود. اگر نوزاد پسر دارید به آرامی اطراف بیضه‌ها و آلت تناسلی را پاک کنید؛ نیازی به عقب کشیدن پوست ختنه گاه نیست.
- پوست نوزاد را به آرامی کاملا خشک نمایید و توجه کنید که در لابلای چین‌های بدن او نیزخشک شود.
- در انتها پوشک تمیزی را برای نوزاد استفاده کنید.
شستن نوزاد با حمام کردن کامل
اگر برای اولین حمام نوزاد خود کمی سردرگم هستید، نگران نباشید. استحمام کودک تازه متولد شده به دلیل لغزندگی نوزاد امری نگران‌کننده برای اکثر مادران است اما با انجام تمرینات مختلف این مشکل برطرف می‌گردد.
همچنین برای حمام نوزاد میتوانید از همسرتان، مادربزرگ‌های نوزاد و بستگان نزدیک کمک بگیرید. واگذاری حمام کردن نوزاد به سایر اطرافیان برای مادر فرصتی فراهم می‌کند تا در چند هفته اول پس از تولد نوزاد، زمان بیشتری برای استراحت داشته باشد. قبل از شروع حمام کردن نوزاد، اطمینان حاصل کنید که اتاق به اندازه کافی گرم است و همه چیز را از قبل آماده کرده‌اید.
طریقه شستن نوزاد یک روزه
در روز اول تولد، به جای حمام کردن کامل، شستشوی بدن نوزاد با اسفنج یا پنبه مرطوب کافی است. بعد از گذشت چند روز ، پوست کودک شما سد محافظتی خود را ایجاد می‌کند، و میتوانید باخیال راحت اولین حمام نوزاد را انجام دهید. در ابتدا از هر محصولی که برای شستن کودک خود استفاده می‌کنید، باید ملایم، فاقد الکل و بدون عطر و رنگ‌های مصنوعی باشد.
مراحل استحمام نوزاد تازه متولد شده
مطابق مراحل زیر میتوانید نوزاد خود را حمام کنید.
- وان حمام کودک را تا عمق حدود 8 تا 10 سانتی‌متر از آب پر کنید. نوزاد را به آرامی در وان قرار دهید.
- آب را کاملاً هم بزنید تا دمای آن یکدست شود و سپس دمای حمام کودک را بررسی کنید.
- با فرو بردن مچ دست یا آرنج خود در آب، دمای آب را امتحان کنید. آبی که نوزاد را در آن حمام می‌کنید باید گرم باشد، اما داغ نباشد. اگر از دماسنج حمام استفاده می‌کنید، دماسنج باید دمای 37 درجه سانتی‌گراد را نشان دهد. حتی با وجود استفاده از دماسنج، در نهایت آب را با پوست خود آزمایش کنید.
- ابتدا صورت و سر را بشویید، از یک لیف یا اسفنج نرم و مرطوب آغشته به آب ولرم و صابون یا شامپو مخصوص نوزاد استفاده کنید. به آرامی صورت، پیشانی، گونه‌ها و موهای نوزاد را بشویید. مراقب باشید که آب و صابون به داخل چشم و گوش نوزاد نرود.
- برای تمیزکردن هر چشم از یک تکه پنبه تازه و برای تمیز کردن اطراف هر گوش از قطعه پنبه دیگری استفاده کنید.
- بدن را بشویید، به تدریج بقیه بدن نوزاد را با حرکات ملایم بشویید. به چین‌های پوستی مانند گردن، زیر بغل، کشاله ران و ناحیه تناسلی توجه ویژه داشته باشید.
- از شوینده‌های ملایم استفاده کنید، از صابون و شامپوهای مخصوص نوزاد که بدون عطر و رنگ و ضد حساسیت هستند استفاده کنید.
- پوشک را در بیاورید و تمام قسمت‌های پایین بدن نوزاد را شستشو دهید.
- اکنون، با یک بازو و با حمایت از سر و شانه‌ها، نوزاد را برای چند لحظه به آرامی داخل آب تمیز قرار دهید.
- مراقب باشید سر نوزاد و قسمت بند ناف که هنوز جدا نشده است، داخل آب نرود. حالا به آرامی و با دست آزاد بدن او را در آب بشوید. برای این کار میتوانید از یک اسفنج کوچک نیز استفاده کنید.
- کودک خود را با احتیاط از حمام بیرون آورده و با استفاده از یک حوله نرم و بزرگ، نوزاد را به آرامی خشک کنید.
- میتوانید بعد از حمام از لوسیون مخصوص نوزاد برای مرطوب کردن پوست او استفاده کنید.
بهترین زمان برای حمام کردن نوزاد
وقت مناسب و قطعی را نمی‌توان برای حمام کردن نوزاد اعلام کرد، در واقع این موضوع به تصمیم شما بستگی دارد. زمانی را انتخاب کنید که وقت مناسبی بوده و عجله نداشته باشید. به عنوان یک قاعده کلی، بهتر است حمام کردن نوزاد خود را هنگامی انجام دهید که کاملاً بیدار و راضی است.
بهتر است نوزاد را هنگام خستگی یا گرسنگی حمام نکنید. اگر بعد از شیر خوردن نوزاد قصد دارید او را به حمام ببرید، کمی صبر کنید تا شیر هضم شود. وقتی کودک شما کمی بزرگتر میشود (بعد از حدود 3 ماهگی)، میتوانید زمان حمام کردن نوزاد را به عنوان بخشی از برنامه قبل از خواب او در عصرها برنامه‌ریزی کنید.
نکات مهم درباره حمام نوزاد
حمام کردن نوزاد می‌تواند تجربه‌ای لذت‌بخش برای شما و کودکتان باشد، اما در عین حال، ممکن است برای اولین بار کمی دلهره‌آور باشد. با رعایت نکاتی که با شما در میان می گذاریم میتوانید حمام نوزاد را به روشی امن و آرامش‌بخش برای خود و نوزادتان تبدیل کنید. در ابتداتوجه کنیدکه محل حمام را گرم نگه دارید و دمای اتاق باید حدود 24 تا 26 درجه سانتی‌گراد باشد تا نوزادتان سرد نشود. سعی کنید که همه چیز را از قبل آماده کنید، قبل از شروع حمام، تمام وسایل مورد نیاز مانند حوله، لباس‌های تمیز، پوشک، صابون و شامپو مخصوص نوزاد، لیوان برای ریختن آب، و اسفنج یا لیف نرم را در دسترس قرار دهید.
آب را برای حمام نوزاد با دمای مناسب تنظیم کنید، دمای آب باید ولرم باشد، حدود 37 تا 38 درجه سانتی‌گراد. میتوانید از دماسنج آب برای اطمینان از دمای مناسب استفاده کنید. وان یا لگن حمام را پر کنید، از یک وان یا لگن مخصوص نوزاد استفاده کنید و آن را با چند سانتی‌متر آب ولرم پر کنید.
نکات ایمنی برای شستن نوزاد:
- همیشه در کنار نوزاد بمانید
- از لیز خوردن نوزاد جلوگیری کنید
- از آب داغ استفاده نکنید
- مراقب باشید که آب به داخل گوش و چشم نوزاد نرود
سخن پایانی
در این مطلب به آموزش حمام کردن نوزاد و کودک و مراحل انجام آن پرداختیم. نگهداری از کودک برای مادرانی که فرزند آنها تازه متولد شده، کار سختی است. در این شرایط، یکی از بهترین روش ها، کمک گرفتن از یک پرستار کودک و استفاده از خدمات مرکز پرستاری سلامت اول میباشد.
سوالات متداول
1. چه روش‌هایی برای حمام کردن نوزاد وجود دارد؟
شما میتوانید کودک را به حمام برده و به طور کامل با آب بشویید. در روش دیگر، به جای حمام کردن نوزاد، می‌توان تنها به تمیز کردن بدن نوزاد و شستن بخشی از بدن که پوشک میشود، اکتفا کرد.
2. بهترین وقت برای اولین حمام نوزاد چه زمانی است؟
بهترین زمان حمام کردن نوزاد به نظر شما بستگی دارد. برخی افراد بلافاصله پس از آنکه نوزاد را به منزل منتقل می‌کنند، او را می‌شویند. برخی دیگر نیز مدتی زمان می‌دهند. در هر صورت توصیه میشود اولین حمام نوزاد را تا کنده شدن کامل بند ناف به تعویق بیندازید.
3. برای شستن نوزاد از چه شامپو یا مواد شوینده‌ای می‌توان استفاده کرد؟
در ماه اول تولد نوزاد بهتر است بدن او را تنها با آب معمولی و بدون استفاده از شامپو یا صابون بشویید. پس از آن نیز باید شوینده‌ای را استفاده کنید که ملایم، فاقد الکل و بدون عطر و رنگ‌های مصنوعی باشد.
4. دمای مناسب آب برای حمام کردن نوزاد چند درجه است؟
دمای مناسب برای حمام کردن نوزاد 37 درجه سانتی‌گراد است. همچنین باید آب را با مچ یا آرنج خود کنترل کنید که گرم (نه داغ) باشد.
5. برای تمیز کردن نوزاد (به جای شستن) از چه چیزی می‌توان استفاده کرد؟
برای تمیز کردن نوزاد بهتر است از پنبه استفاده کنید، زیرا با این روش می‌توان برای هر قسمت یک تکه پنبه تمیز را مورد استفاده قرار داد.
