شیر مادر یکی از نعمت‌های خدادادی بشمار می‌رود که بسیاری از نیازهای نوزاد را در دوران آغازین زندگی‌اش با فواید آن برطرف می‌کند. یکی از دغدغه مادران باردار پس از تولد نوزاد خود، تغذیه مناسب شیرخوار است. از سوی دیگر، مطالعات اخیر نشان می‌دهد، تغذیه از طریق شیر مادر علاوه بر فایده برای کودک، برای مادر نیز مفید خواهد بود.
البته لازم به ذکر است که در برخی موارد، مادران به دلایل مختلف همچون ابتلا به بیماری‌های عفونی و… مجبور به استفاده از تغذیه مصنوعی برای نوزاد خود می‌شوند. به همین دلیل، لازم است تا مقدار شیر خشک برای نوزاد متناسب با شرایط تهیه و مورد استفاده قرار گیرد. از این رو در ادامه مقاله به مزایا و فواید شیر مادر خواهیم پرادخت.
فواید شیر مادر
همانطور که تقریبا همه افراد می‌دانند، فواید شیر مادر بسیار زیاد است. در ادامه به بررسی این فواید می‌پردازیم.
وجود پروتئین‌های فراوان و متنوع در شیر مادر
در شیر مادر انوع مختلفی از پروتئین‌ها وجود دارد. به عنوان مثال پروتئین‌های ایمنی مثل لاکتوفرین و پروتئین‌های تغذیه‌ای مثل پروتئن کازئین و وی در آن موجود است. پروتین کازئین از مهم‌ترین منابع تأمین کلسیم بشمار می‌رود. تناسب و تعادلی که در پروتئین‌های موجود است، باعث می‌شود تا هضم و جذب برای نوزاد آسان شود.
سالم و مقوی بودن
شیر مادر سالم، پاکیزه و بهداشتی است و با گرمایی مطلوب در اختیار نوزاد قرار می‌گیرد. تغذیه از طریق شیر مادر، باعث کاهش هزینه‌های اقتصادی نیز می‌شود. زیرا تغذیه با آن ارزان‌تر از سایر روش‌های تغذیه برای نوزاد بشمار می‌رود.
باتوجه به اینکه شیر مادر احتمال ابتلا به بیماری‌های گوناگون را در نوزاد کاهش می‌دهد، دیگر نیازی به پرداخت هزینه‌های مختلف برای درمان، نخواهد بود. یکی از مهم‌ترین فواید شیر مادر، هضم آسان آن برای کودک است و به صورت شبانه‌روز می‌تواند در اختیار نوزاد قرار گیرد که موجب سهولت در تغذیه کودک می‌شود.
خواص شیر مادر و حفظ ایمنی بدن با وجود لاکتوز
از دیگر مزایا و خواص شیر مادر، وجود کربوهیدراتی به نام لاکتوز در آن است. این ماده باعث می‌شود تا جذب کلسیم و آهن به آسانی انجام شود. همچنین لاکتوز باعث رشد باکتری به نام لاکتوباسیل می‌شود که بدن نوزاد را در برابر رشد میکروب‌های بیماری‌زا ایمن می‌کند.
تضمین سلامتی با املاح و مواد معدنی موجود در شیر مادر
املاح موجود در شیر مادر متناسب با کلیه‌های نوزاد است و سبب می‌شود تا بار اضافی برروی کلیه‌ها وارد نشود. به میزان خیلی کم در آن آهن وجود دارد. با این وجود فواید شیر مادر نیازهای کودک را به خوبی برطرف می‌کند. زیرا آهن موجود در بدن شیرخوار به صورت کامل جذب می‌شود. این آهن برای جلوگیری از بروز بیماری‌های گوناگون همچون کم خونی کودکان ناشی از فقر آهن، رنگ‌پریدگی، افزایش ضربان قلب و… بکار می‌رود.
طبق گفته وبسایت NHS:
برخی از فواید شیر مادر عبارتند از:
شیر مادر تمام نیازهای غذایی کودک شما را برآورده می کند
شیر مادر از کودک شما در برابر عفونت ها و بیماری ها محافظت می کند
شیردهی فواید سلامتی برای شما دارد
شیر مادر هر زمان که کودک شما به آن نیاز داشته باشد در دسترس کودک شما قرار می گیرد
شیردهی می تواند یک پیوند عاطفی قوی بین شما و کودکتان ایجاد کند
فواید شیر مادر برای نوزاد چیست؟
شیر مادر برای نوزاد از هر تغذیه‌ای بهتر است. در واقع تا زمانی که این نوع شیر مشکلی نداشته باشد، تغذیه نوزاد از آن، ضروری است. در ادامه به بررسی فواید شیر مادر برای نوزاد می‌پردازیم.
رفع تشنگی، گرسنگی و رشد مغزی با چربی موجود در شیر نوزاد
شیر مادر دارای میزان مشخصی از چربی برای تغذیه شیرخوار است. در حقیقت هنگام خروج شیر، در ابتدا مایعی به نام foremilk خارج می‌شود که چربی کمتری دارد و بیشتر تشنگی نوزاد را برطرف می‌کند. پس از مدتی مایعی به نام Hind milk خارج می‌شود که دارای چربی بیشتر است و گرسنگی نوزاد را برطرف می‌کند.
از این رو توصیه می‌شود حتی با وجود پرستار کودک، مادر تغذیه کودک را از شیر خود در مدتی مناسب انجام دهد تا مواد موردنیاز نوزاد از طریق فواید شیر مادر تأمین شود. علاوه براین، شیر مادر حاوی کلسترول بالا است. این کلسترول باعث می‌شود تا سنتز میلین در سیستم عصبی نوزاد به درستی انجام شود. همچنین ترکیب چربی آن به راحتی در بدن نوزاد قابلیت جذب دارد. از طرفی، چربی موجود در آن برای رشد مغزی کودک و جذب ویتأمین‌های محلول در چربی ضروری محسوب می‌شود.
تأمین نیازهای تغذیه‌ای نوزاد
یکی از فواید و خواص شیر مادر، تأمین نیازهای تغذیه‌ای نوزاد تا پایان ۴ و حتی ۶ ماهگی بشمار می‌رود. در حقیقت، شیر مادر با رشد نوزاد دچار تغییر می‌شود. به عبارتی در روز‌های اول پس از زایمان شیر مادر با نام آغوز یا کلستروم شناخته می‌شود که زردرنگ و غلیظ است. این شیر حاوی انواع آنتی‌بادی بوده که ایمنی نوزاد را در برابر انواع بیماری‌ها تأمین می‌کند. به همین دلیل، این شیر به عنوان بهترین واکسن برای حفاظت از نوزاد شناخته می‌شود.
کاهش احتمال بروز بیماری با آنتی بادی‌های موجود در شیر
در شیرخوارانی که به وسیله شیر مادر تغذیه می‌شوند، احتمال ابتلا به بیماری‌هایی همچون آسم، اگزما و انواع آلرژی بسیار کم گزارش شده‌است. این نوع شیرحاوی انواع مختلفی از آنتی‌بادی برای مقابله با انوعی از میکروب‌ها و یا ویروس‌هاست. همچنین یکی از فواید شیر نوزاد این است که مانع رشد ویروس‌هایی همچون اوریون و آنفلانزا در بدن نوزاد می‌شود.
کاهش احتمال بروز اسهال
یکی دیگر از خواص شیر مادر، کاهش احتمال بروز اسهال نوزادان است. به همین دلیل، میزان مرگ و میر چنین نوزادانی در اثر ابتلا به بیماری‌های مرتبط به اسهال کمتر می‌شود. از سوی دیگر، تغذیه با شیر مادر سبب می‌شود تا احتمال ابتلا به عفونت‌های گوش میانی و عفونت‌های حاد دستگاه تنفس و مرگ و میر ناشی از این بیماری‌ها به صورت چشمگیری کاهش یابد.
خواص شیر مادر
خواص و فواید شیر مادر برای بسیاری از مادران نمایان است. برای آن دسته از مادرانی که از این خواص آگاهی ندارند، توصیه می‌کنیم در ادامه با ما همراه باشند تا به بررسی این خواص بپردازیم.
کاهش احتمال ابتلا به دیابت برای مادر و نوزاد
از مهم‌ترین خواص شیر مادر، کاهش احتمال ابتلا دیابت بشمار می‌رود. در این شیر مواد مغذی زیادی به عنوان مثال موادی مانند چربی، ویتأمین و کلسیم موجود است که ارتباط مستقیم و غیر مستقیم با دیابت مادر و نوزاد دارند. از این رو، توصیه می‌شود به دلیل مزایای زیر، شیردهی انجام شود:
- کلستروم یا ماک یا آغوز خطر ابتلا به دیابت را در نوزادان کاهش می‌دهد.
- نوزاد با تغذیه از شیر مادر، از قند خون پایدارتری برخوردار خواهند بود.
- در هنگام شیردهی، نیاز به انسولین در بسیاری از موارد تا ۲۵ درصد کاهش می‌یابد.
تامین انرژی برای نوزاد
شیرخوارانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند، انرژی زیادی را از آن بدست می‌اورند. تحقیقات نشان می‌دهد فواید شیر مادر به تنهایی تا یک سوم انرژی و مواد مغذی مورد نیاز نوزاد را در سال دوم زندگی او تأمین می‌کند.
وجود عوامل ضد میکروبی و آنزیم لیزوزیم در شیر مادر
یکی دیگر از خواص شیر مادر، مربوط به عوامل ضد میکروبی موجود در آن است. در واقع، این عوامل از نوع محافظ روده‌ای هستند و به نظر می‌رسد که از افزایش میکروب‌های مضر و بیماری‌زا جلوگیری می‌کنند. شیر مادر حاوی آنزیمی به نام لیزوزیم است. این آنزیم نیز یک آنزیم ضد میکروبی بشمار می‌رود که مقدار زیادی از آن در آن وجود دارد. مکانسیم عمل این آنزیم به این صورت است که باعث از بین رفتن و تخریب جدار سلولی باکتری می‌شود و از این طریق احتمال ابتلا بیماری در نوزدان کاهش می‌یابد.
رشد و تکامل کودک با شیر مادر
ترکیب شیر مادر در حین رشد شیرخوار دچار تغییر می‌شود. این فرایند سبب می‌شود تا تکامل شیرخوار از طریق تأمین مواد موردنیاز به درستی طی شود. برای مثال مکیدن شیر توسط شیرخوار باعث می‌شود تا رشد و تکامل فک و دندان‌های نوزاد به خوبی انجام شود.
کاهش احتمال بروز بیماری‌های قلبی و عروقی با شیر مادر
نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌شوند، دارای متابولیسم بهتر کلسترول هستند. این نوع خواص و فواید شیر مادر باعث می شود تا مشکلاتی همچون افزایش کلسترول در بزرگسالی کمتر در این نوزادان دیده‌شود و به دنبال آن احتمال بروز بیماری‌های قلبی و عروقی به شدت کاهش می‌یابد.
اهمیت شیر مادر برای نوزاد
حال که با فواید و خواص شیر مادر برای نوزاد آشنا شدید، باید بدانید که اهمیت تغذیه نوزاد از شیر مادر در چیست. در این بخش، به بررسی این موضوع می‌پردازیم.
- ارتباط عاطفی نوزاد با مادر: کودکانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند، ارتباط عاطفی بالایی را با مادر خود برقرار می‌کنند. این امر سبب می‌شود تا در سن بزرگسالی، چنین کودکانی از امنیت روانی بالاتری برخوردار باشند.
- جذب بهتر آهن: به دلیل وجود مواد متعدد در شیر مادر مانند لاکتوفرین که به عنوان پروتئین ایمنی برای کودک شناخته می‌شود و بالا بودن میزان اسیدیت آن ، جذب آهن در نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند، بهتر انجام می‌شود.
- کاهش احتمال ابتلا به پوسیدگی‌های دندانی: در نوزادانی که از طریق شیر مادر تغذیه می‌شوند، احتمال ابتلا به پوسیدگی‌های دندانی که به دلیل استفاده از پستانک و یا تغذیه مصنوعی صورت می‌گیرد، بسیار کاهش می‌یابد.
- افزایش ضریب هوشی کودک: از اهمیت و مزایا شیر مادر برای نوزاد، می‌توان به این اشاره کرد که باعث افزایش ضریب هوشی کودک می‌شود.
- تنظیم ریتم خواب نوزاد: از آنجایی که شیر مادر ریتم خواب نوزاد را تنظیم می‌کند، تغذیه نوزاد از آن اهمیت بالایی دارد. در حقیقت با تغذیه نوزاد با این نوع شیر هورمونی با نام اکسی توسین در او ترشح می‌شود. این هورمون سبب می‌شود تا الگوی خواب نوزاد منظم شود.
- تنظیم وزن نوزاد: در صورت تغذیه درست از شیر مادر، کودک افزایش وزن طبیعی خواهد داشت و دچار چاقی و اضافه وزن نخواهد شد.
همانطور که در این مقاله دانستید، شیر مادر یکی از مهم‌ترین تغذیه‌ها برای نوزاد به شمار میرد و به دلیل خواص و فواید شیر مادر، کودکان از بسیاری از بیماری‌ها در امان می‌مانند. از این رو یکی از دغدغه‌های افراد شاغل پس از تولد کودک، نحوه تغذیه آن به درستی است. از این رو، به دنبال افرادی معتمد جهت رسیدگی به کودک خود هستند. شرکت پرستاری سلامت اول به منظور ارائه خدمات مختلف مراقبت و پرستاری از کودک، در خدمت افرادی است که به دنبال رسیدگی عالی به فرزندانشان هستند. کافیست با مشاوران این مجموعه تماس بگیرید.
سوالات متداول
1. تغذیه با شیر مادر تا چه زمانی لازم است؟
نوزاد از بدو تولد تا تقریباً دو سالگی لازم است تا با شیر مادر تغذیه شود. زیرا فواید شیر مادر برای شیرخوار و تکامل او بسیار ضروری است. البته پس از ۶ ماهگی، غذا‌های کمکی نیز به کودک داده می‌شود.
2. آیا شیر مادر از بیماری کودک جلوگیری می‌کند؟
قطعا. در حقیقت شیر مادر دارای انواع مختلفی از مواد جهت تعادل بدن نوزاد است و از بروز انواع بیماری‌ها جلوگیری می‌کند.
3. مزایای شیردهی برای مادر چیست؟
یکی از فواید شیردهی، کاهش حجم رحم پس از زایمان است. در واقع، حین بارداری رحم خانم‌ها رشد زیادی داشته و به صورت تقریبی، قسمت اعظم ناحیه شکم را در بر می‌گیرد. پس از زایمان، در صورت شیردهی، هورمون‌های مختلفی ترشح می‌شود که کمک به جمع شدن رحم و بازگشت آن به حالت طبیعی می‌کنند.
