سندرم تونل کارپال چیست،چه علائمی دارد و روش درمان آن چگونه است؟

سندرم تونل کارپال به انگلیسی Carpal tunnel syndrome که با نام نشانگان دالان مچ دست نیز سناخته می‌شود، با وجود نام عجیبی که دارد هیچ ارتباطی با تونل خاصی در بدن ندارد؛ تونل کارپال نام باریکه ای در مچ دست است که از بین استخوان های مچ دست مسیری را فراهم میکند که یک رشته عصبی که انگشت شست و دو انگشت کناری آن را تامین می کند از آنجا عبور می کند. به دلایل مختلفی، قطر این کانال گاهی کاهش پیدا میکند و رشته عصبی که از آنجا گذر می کند نیز تحت فشار قرار میگیرد. این موضوع باعث رخ دادن سندرم تونل کاپال می شود که در ادامه بیشتر به آن خواهیم پرداخت. این بیماری در افراد سالخورده هم ممکن است رخ دهد و از پرستار سالمند در منزل می توان برای مراقبت از آنها راهنمایی گرفت.

سندرم تونل کارپال چیست؟

سندرم تونل کارپال یکی از مشکلات شایع و ناتوان‌کننده‌ای است که بسیاری از افراد با آن روبه‌رو می‌شوند. این سندرم به دلیل فشار بر روی عصب میانی که از طریق تونل کارپال در مچ دست عبور می‌کند، ایجاد می‌شود. سندرم تونل کارپال چیست و چه علایمی دارد؟ این وضعیت می‌تواند باعث درد، بی‌حسی، سوزش و ضعف در دست و انگشتان شود و فعالیت‌های روزمره فرد را مختل کند. روش‌های مختلفی برای درمان این سندرم وجود دارد که شامل تغییرات در سبک زندگی، تمرینات فیزیکی، استفاده از بریس‌ها و در برخی موارد، انجام جراحی می‌باشد. درمان این عارضه می تواند با یک پرستار بیمار بسیار اصولی تر و کم دردسر تر انجام شود. در ادامه این مقاله، به بررسی دقیق‌تر علائم و روش‌های درمان سندروم تونل کارپال خواهیم پرداخت.

به نقل از mayoclinic.org :

هر چیزی که عصب میانی را در فضای تونل کارپ فشار دهد یا تحریک کند ممکن است منجر به سندرم تونل کارپال شود. شکستگی مچ دست می تواند تونل کارپال را باریک کرده و عصب را تحریک کند. این همچنین ممکن است به دلیل تورم و التهاب ناشی از آرتریت روماتوئید یا سایر بیماری ها رخ دهد.

علت سندرم تونل کارپال چیست؟

اساسا علت ایجاد سندرم تونل کارپال، به فشار وارد شده روی عصب‌های میانی دست برمی‌گردد؛ انجام فعالیت‌های تکرار شونده مانند: کار با موس و کیبورد، انجام بازی‌های ویدئویی، نواختن سازهای موسیقی، ورزش‌های درگیر کننده مچ دست مانند تنیس و … همگی از مواردی هستند که تاندون‌های گذرنده از تونل کارپال را متورم کرده و موجب شکل‌گیری این عارضه شوند. ورزشکارانی که روی مچ دست خود فشار مضاعف وارد می‌کنند، عموما بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به سندرم تونل کارپال قرار دارند.

علاوه بر موارد فوق، برخی شرایط دیگر نیز وجود دارند که ممکن است باعث به وجود آمدن سندرم تونل کارپال شوند؛ مانند در رفتن و یا شکستن مچ دست که می‌تواند با متورم سازی تاندون‌های این بخش از دست شوند. رگ به رگ شدن دست نیز از علل ایجاد سندرم تونل کارپال به حساب می‌آید. برخی از مشکلات جسمانی نیز وجود دارند که ممکن است این مشکل را در مچ دست شما به وجود آورند؛ مواردی مانند آرتروز، دیابت و مشکلات تیروئیدی، اضافه وزن و بارداری.

علائم سندرم تونل کارپل

در اینجا به شرح برخی از علائم کلیدی سندرم تونل کارپال پرداخته می‌شود تا درک بهتری از این وضعیت و راه‌های مدیریت آن پیدا کنید.

1. گزگز، سوزن سوزن شدن و درد: گزگز و سوزن سوزن شدن یکی از علائم ابتدایی و شایع سندرم کارپال تونل است که معمولاً در انگشتان شست، اشاره، وسط و حلقه احساس می‌شود. این احساس می‌تواند به صورت ناگهانی و در دوره‌های مختلف روز ظاهر شود. به ویژه در شب‌ها، این علائم می‌توانند تشدید شده و به حدی آزاردهنده شوند که شما را از خواب بیدار کنند. این وضعیت به دلیل فشار بر عصب میانی در تونل کارپال به وجود می‌آید که باعث اختلال در ارسال سیگنال‌های عصبی به انگشتان می‌شود.
2. شوک الکتریکی مانند در انگشتان: احساس درد یا سوزن سوزن شدن که شبیه به شوک الکتریکی در انگشتان شست، اشاره، وسط و حلقه ایجاد می‌شود، یکی دیگر از علائم رایج سندرم تونل کارپال است. این احساس ناگهانی و تیز می‌تواند به شدت آزاردهنده باشد و به طور مداوم در طول روز یا شب رخ دهد. شوک الکتریکی مانند در انگشتان معمولاً نشانه‌ای از فشار شدید بر روی عصب میانی است که نیاز به توجه و درمان فوری دارد.
3. درد و سوزش در ساعد و شانه: درد و سوزش ممکن است از مچ دست به سمت ساعد و حتی شانه امتداد یابد. این نوع درد معمولاً به دلیل انتشار فشار از مچ دست به نواحی بالاتر ایجاد می‌شود و می‌تواند در فعالیت‌های روزمره اختلال ایجاد کند. این درد ممکن است با حرکات خاص یا تغییرات وضعیت بدنی تشدید شود و به مرور زمان به شدت افزایش یابد.
4. ضعف عضلانی: ضعف عضلانی یکی دیگر از علائم قابل توجه سندروم تونل کارپال است که می‌تواند انجام کارهای ظریف مانند بستن دکمه‌ها یا گرفتن اشیا را دشوار کند. این ضعف به دلیل کاهش توانایی عصب میانی در ارسال سیگنال‌های عصبی به عضلات دست به وجود می‌آید و ممکن است به مرور زمان به شدت افزایش یابد. ضعف عضلانی می‌تواند به مشکلاتی در انجام فعالیت‌های روزمره منجر شود و کیفیت زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهد.
5. ناتوانی در نگه داشتن اشیا: یکی دیگر از علائم سندرم کارپال تونل، ناتوانی در نگه داشتن اشیا به دلیل ضعف، بی‌حسی یا از دست دادن حس عمقی است. این مشکل به دلیل اختلال در حس عمقی یا آگاهی از موقعیت دست در فضا ایجاد می‌شود و می‌تواند باعث افتادن اشیا و مشکلاتی در انجام وظایف روزمره شود. این ناتوانی به ویژه زمانی که فرد نیاز به دقت بالا دارد، مانند هنگام نوشتن یا کار با ابزار دقیق، بیشتر نمایان می‌شود.
6. تشدید علائم در طول فعالیت‌های خاص: علائم سندرم کارپال تونل اغلب زمانی که مچ دست برای مدت طولانی خم می‌شود، مانند هنگام استفاده از تلفن، رانندگی یا خواندن کتاب، تشدید می‌شوند. این تشدید علائم به دلیل وضعیت‌های مکرر و طولانی مدت مچ دست است که فشار بیشتری به عصب میانی وارد می‌کند و باعث افزایش علائم می‌شود. شناخت این وضعیت‌ها می‌تواند به مدیریت بهتر علائم کمک کند.
7. شروع تدریجی و تشدید تدریجی: در بیشتر موارد، علائم سندرم تونل کارپال به تدریج و بدون آسیب خاص به مچ دست شروع می‌شوند. ممکن است ابتدا علائم به طور متناوب ظاهر شوند و سپس با گذشت زمان بیشتر و طولانی‌تر شوند. این شروع تدریجی به معنای این است که باید به تغییرات کوچک و نشانه‌های اولیه توجه داشته باشید تا از پیشرفت وضعیت جلوگیری کنید.
8. علائم شبانه: به دلیل خم شدن مچ دست در هنگام خواب، علائم سندرم تونل کارپال اغلب در شب بدتر می‌شوند و ممکن است شما را از خواب بیدار کنند. این بدتر شدن علائم در شب به دلیل وضعیت نامناسب مچ دست در هنگام خواب است که فشار بیشتری به عصب میانی وارد می‌کند. استفاده از بریس مچ دست در شب می‌تواند به کاهش این علائم کمک کند.

درمان سندرم تونل کارپال

از آنجایی که سندرم تونل کارپال، یک عارضه اذیت کننده است و می تواند روزمرگی شمار را تحت تاثیر قرار دهد، طبیعی است که بسیاری از افراد به فکر درمان این بیماری باشند. خوشبختانه، روش‌های مختلفی برای درمان این مشکل وجود دارد که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم و توضیحات مختصری راجب هریک نیز خواهیم داد. شایان ذکر است که مراجعه به پزشک اولین مرحله درمان سندرم تونل کارپال است.

• آتل مچ دست: آتل می‌تواند استخوان ها را در وضعیتی که موجب بازگش طبیعی قطر کانال شود نگه دارد و در طی مدت زمان خاصی مفصل مچ دست را اصلاح کند.
• داروهای استروئیدی: مصرف این دارو ها به طور خودسرانه عوارض خرناکی دارد. این نوع درمان لزوما باید توسط پزشک تجویز شود
• سایر درمان‌های فیزیکی مثل حرکات و ورزش های اصلاحی: این حرکات شامل ورزش ها و حرکات خاصی می شوند که از قدرت ماهیچه های بدن برای ایجاد شکل درست و طبیعی در ساختار استخوان های مچ دست و تونل کارپال استفاده می کند.
• فیزیوتراپی: این روش درمان برای موارد جدی تر استفاده می شود. ممکن است تنگ شدن مسیر عبور عصب کمی به عصب آسیب رسانده باشد. فیزیوتراپی با تحریک درست و مداوم عصب، بهبودی دوباره آن را چندین برابر سرعت می بخشد.
• کایروپراکتیک: این نوع درمان در طیف وسیعی از بیماری های عصبی اسکلتی استفاده می شود. این روش درمانی شامل ترکیبی از حرکات اصلاحی، فیزیوتراپیی و اعمال فشار های تخصصی توسط پزشک است و یکی از تاثیرگذار ترین روش های درمانی محسوب می شود. این درمان به شدت در مراقبت بعد از عمل دیسک کمر هم موثر است.
• جراحی: جراحی آخرین راه درمان سندرم تونل کارپال است و زمانی تجویز می شود که بیماری پیشرفت زیادی کرده باشد و انجام هر حرکتی موجب آسیب بیشتر به عصب شود.

دارو برای سندرم تونل کارپال

به هیچ عنوان بدون تجویز پزشک از این دارو ها مصرف نکنید، داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) به طور گسترده‌ای برای کاهش التهاب، درد و تب استفاده می‌شوند و در درمان مشکلاتی مانند سندرم تونل کارپال می‌توانند بسیار مؤثر باشند. این داروها با کاهش التهاب و تسکین درد ناشی از فشار بر روی عصب مدیان، به بهبود علائم سندرم کارپال تونل کمک می‌کنند. دو نمونه رایج از این داروها عبارتند از ایبوپروفن و ناپروکسن.

ایبوپروفن یکی از داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی است که بدون نسخه قابل خریداری است و در درمان دردهای خفیف تا متوسط، از جمله درد ناشی از سندرم کارپال تونل، بسیار مؤثر است. این دارو به کاهش التهاب و تسکین درد کمک می‌کند. ایبوپروفن معمولاً به خوبی تحمل می‌شود و می‌تواند به کاهش علائم ناشی از سندرم تونل کارپال مانند سوزن سوزن شدن و درد کمک کند. سندروم دیگری وجود دارد به نام رینود. سندرم رینود یکی از علت سردی پاها و دست ها است ممکن است علائم آن در حالات شدید خود کمی آزاردهنده باشد وبا تونل کارپال اشتباه گرفته شود.

ناپروکسن نیز یک NSAID است که معمولاً برای درمان دردهای متوسط تا شدید و مشکلات التهابی استفاده می‌شود. این دارو می‌تواند قوی‌تر از ایبوپروفن عمل کند و در تسکین دردهای شدیدتر ناشی از سندرم تونل کارپال مؤثرتر باشد. ناپروکسن دارای اثرات ضد التهابی طولانی‌مدت است که می‌تواند به کاهش التهاب و بهبود علائم کمک کند.

ورزش برای سندرم تونل کارپال

سندرم کارپال تونل، که ناشی از فشردگی عصب مدیان در مچ دست است، می‌تواند باعث ایجاد درد، سوزن سوزن شدن و بی‌حسی در دست و انگشتان شود. خوشبختانه، انجام حرکات کششی ساده می‌تواند به تسکین علائم و بهبود دامنه حرکتی کمک کند و به شما در مدیریت این وضعیت کمک نماید.

قبل از آغاز انجام حرکات کششی، مهم است که توجه داشته باشید در صورت احساس درد شدید، باید انجام حرکات را متوقف کنید تا از آسیب بیشتر جلوگیری کنید. همچنین، گرم کردن مچ دست می‌تواند به بهبود اثر بخشی حرکات کمک کند؛ برای این کار می‌توانید دست خود را با حوله گرم یا کمپرس گرم به مدت 5 تا 10 دقیقه گرم کنید. هر حرکت کششی را به مدت 10 تا 15 ثانیه نگه دارید و این حرکات را 3 تا 5 بار تکرار کنید. برای دستیابی به نتایج بهتر، این حرکات را 2 تا 3 بار در روز انجام دهید.

1. کشش مچ دست به سمت جلو: بازوی خود را به طور مستقیم در مقابل خود دراز کنید، به طوری که کف دست رو به بالا باشد. با استفاده از دست دیگر، انگشتان دست خود را به آرامی به سمت پایین فشار دهید تا مچ دست به سمت جلو خم شود. این حرکت باعث کشش در قسمت داخلی مچ دست شما خواهد شد. این کشش می‌تواند به کاهش فشار بر عصب مدیان و تسکین درد کمک کند.
2. کشش مچ دست به سمت عقب: بازوی خود را به طور مستقیم در مقابل خود دراز کنید و کف دست را رو به پایین نگه دارید. با استفاده از دست دیگر، انگشتان خود را به آرامی به سمت بالا فشار دهید تا مچ دست به سمت عقب خم شود. این حرکت کشش در قسمت خارجی مچ دست را ایجاد می‌کند و می‌تواند به کاهش التهاب و درد کمک کند.
3. کشش مچ دست با چرخش: بازوی خود را به طور مستقیم در مقابل خود دراز کنید و کف دست را رو به بالا نگه دارید. مچ دست خود را به آرامی در جهت عقربه‌های ساعت بچرخانید و سپس خلاف جهت عقربه‌های ساعت بچرخانید. این حرکت کشش و آرامش را در عضلات ساعد ایجاد می‌کند و می‌تواند به کاهش تنش و سفتی عضلات کمک کند.
4. کشش انگشتان: هر انگشت را به نوبت به آرامی تا انتها خم کنید و این حالت را برای 10 ثانیه نگه دارید. این کشش به شما کمک می‌کند تا تنش و سفتی در انگشتان خود را کاهش دهید و دامنه حرکتی را بهبود بخشید.
5. کشش مچ دست با وزنه: یک وزنه سبک، مانند قوطی کنسرو، را در دست خود نگه دارید و بازوی خود را به طور مستقیم در مقابل خود دراز کنید، به طوری که کف دست رو به پایین باشد. به آرامی مچ دست خود را به سمت بالا و عقب خم کنید تا وزنه به سمت زمین کشیده شود و سپس به آرامی به موقعیت اولیه بازگردید. این حرکت را 10 بار برای هر دست تکرار کنید تا قدرت و انعطاف‌پذیری مچ دست خود را بهبود بخشید.

راهکارهای ساده برای تسکین علائم سندرم تونل کارپال

حرکت دادن دست‌ها، استفاده از بریس، کاهش فعالیت‌های تشدیدکننده و انجام تمرینات کششی می‌تواند به تسکین علائم و کاهش فشار بر عصب میانی کمک کند. این اقدامات به ویژه در مدیریت علائم در مراحل اولیه موثر است و می‌تواند به جلوگیری از پیشرفت مشکلات کمک کند. سندرم کارپال تونل قابل درمان است. با تشخیص و درمان به موقع، می‌توانید علائم را کنترل کرده و از بروز مشکلات بیشتر در آینده جلوگیری کنید.

روش تشخیص سندرم کارپال

تشخیص دقیق این عارضه برای دریافت درمان مناسب و بهبود وضعیت بسیار ضروری است که در ادامه برای توجه به این امر مهم، مواردی را شرح می‌دهیم.

معاینه توسط پزشک: پزشک با بررسی علائم شما و انجام معاینه فیزیکی می‌تواند تا حد زیادی به تشخیص سندرم کارپال تونل نزدیک شود. معاینه فیزیکی شامل چندین مرحله مهم است که به شناسایی علائم و تأثیر آنها بر روی دست و مچ دست کمک می‌کند.

آزمایش‌های تکمیلی: در برخی موارد، پزشک ممکن است نیاز به آزمایش‌های تکمیلی برای تأیید تشخیص یا رد سایر مشکلات مشابه داشته باشد. این آزمایش‌ها شامل موارد زیر هستند:

• آزمایش هدایت عصبی
• الکترومیوگرافی

پیشگیری از سندرم تونل کارپال

برای پیشگری از سندرم تونل کارپال، باید مراقب مچ دست خود و فعالیت‌هایی که موجب اعمال فشار مضاعف روی آن می‌شوند باشید؛ در دنیای امروزه، اکثر افراد زمان خود را صرف کار کردن با موبایل و تبلت و به خصوص رایانه‌های رومیزی می‌کنند؛ کار کردن طولانی مدت با کامپیوتر بدون استراحت دادن به مچ دست، به راحتی می‌تواند تاندون‌های مچ دست شما را تحریک کرده و سندرم تونل کارپال را در آن به وجود آورد. علاوه بر این برای جلوگیری از سندرم تونل کارپال باید مراقب فعالیت‌های ورزشی خود باشید؛ اگر از علاقمندان به ورزش‌هایی مانند تنیس، وزنه برداری و بدنسازی هستید، باید در حین انجام حرکات ورزشی مراقب باشید تا فشار بیش از حد به مچ دست خود وارد نکنید.

نکات جلوگیری از سندرم تونل کارپال حین کار با کامپیوتر

• ارتفاع صندلی خود را به گونه ای تنظیم کنید که حین کار با کامپیوتر، حداقل فشار روی مچ دستتان اعمال شود.
• در حین کار با رایانه،وضعیت شما نباید به گونه ای باشد که مچ و بازوی شما خم باشد یا کش بیاید.
• برای جلوگیری از سندرم تونل کارپال، از پد موس های دارای تکیه گاه برای مچ دست استفاده کنید.
• هر نیم ساعت یکبار، به مچ و انگشتان دست خود، 30 ثانیه استراحت دهید.
• در صورت نیاز، از مچ بند های طبی استفاده نمایید.

سخن آخر

سندرم تونل کارپال می‌تواند به طور قابل توجهی بر کیفیت زندگی فرد تأثیر بگذارد، اما با تشخیص دقیق و درمان مناسب، می‌توان به تسکین علائم و بهبود وضعیت پرداخت. انجام حرکات کششی منظم، استفاده از داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی و مشاوره با پزشک می‌تواند به کاهش درد و التهاب کمک کند و به پیشگیری از مشکلات جدی‌تر کمک نماید. با توجه به این راهکارها و اقدامات پیشگیرانه، می‌توانید به کنترل مؤثر سندرم تونل کارپال و بهبود کیفیت زندگی خود نزدیک‌تر شوید.

سوالات متداول

سندرم تونل کارپال چیست؟

سندرم تونل کارپال یک اختلال عصبی است که به دلیل فشردگی عصب مدیان در تونل کارپال مچ دست ایجاد می‌شود. این فشار می‌تواند به درد، سوزن سوزن شدن و ضعف در دست و انگشتان منجر شود.

چه علائمی معمولاً با سندرم تونل کارپال همراه است؟

علائم رایج سندرم تونل کارپال شامل درد، سوزن سوزن شدن و بی‌حسی در انگشتان شست، اشاره، میانه و حلقه است. این علائم معمولاً در شب تشدید می‌شوند و می‌توانند بر فعالیت‌های روزمره تأثیر بگذارند.

چگونه می‌توان سندرم تونل کارپال را درمان کرد؟

درمان سندرم تونل کارپال شامل استفاده از حرکات کششی، داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)، و در برخی موارد استفاده از بریس مچ دست برای کاهش فشار بر عصب است. در موارد شدیدتر، ممکن است به درمان‌های پزشکی پیشرفته‌تر یا جراحی نیاز باشد.

درمان خانگی سندروم تونل کارپال چیست؟

آرنج خود را روی میز گذاشته و مچ دست را صاف نگه دارید و در زاویه 90 درجه به سمت جلو عقب چند بار با مکث برگردانید.