برای مراجعه جهت واکسن زدن به کودک لازم است اقداماتی از قبل انجام دهید تا کودک در حین انجام واکسیناسیون با آرامش و سلامت این کار را سپری کند. حدود سه قرن پیش بود که پزشکی به نام ادوارد جنر (معروف به پدر ایمنی‌شناسی)، دست به ایده‌ای معجزه انگیز و بزرگ زد. ایده‌ای که عامل بیماری زا (که سبب بیمار شدن هزاران هزار انسان و مرگ و میر وحشتناک شده بود) را نه تنها بی اثر می‌ساخت، بلکه با استفاده از نیروی آن سیستم ایمنی خودی را تقویت می‌کرد. واکسن، نوعی سازوکار دفاعی و برانگیزنده سیستم دفاع بدن است که تا به حال جان میلیون‌ها انسان را از مرگ حتمی نجات داده است.
واکسن مثل سرم نیست که یکسری پادتن آماده و با اثر کوتاه مدت را به بدن تحویل دهد و بعد اثر خود را از دست دهد، ایمنی ایجاد شده توسط واکسن ایمنی فعال است. دلیل این فعال بودن و به چالش کشیدن ایمنی به محتویات واکسن بازمی‌گردد. محلول واکسن نوعی سوسپانسیون حاوی میکروب مرده، ضعیف شده یا پروتئین آنتی ژن میکروب است که با ورود به بدن، سیستم دفاعی را بر می‌انگیزد. این مبارزه ایمنی علیه میکروب، لنفوسیت‌های خاطره‌ای می‌سازد که بدن را آماده مواجهه با بیماری زای واقعی می‌کند.
از آنجایی که این سازوکار، خود نیز چالشی برای سیستم ایمنی محسوب می‌شود، باید اقدامات لازم مراقبتی قبل و بعد از آن مورد توجه قرار گیرند. ممکن است پس از تزریق واکسن عوارضی در کودک ایجاد شود که نیازمند اقدامات خاصی باشد. این مقاله در خصوص تکنیک‌های مراقبت از کودک قبل، در حین و پس از تزریق واکسن chid-vaccination نوشته شده که لازم است والدین و پرستار کودک در مورد اطلاعات کافی داشته باشند.
بیشتر بخوانید: چکاپ نوزادان توسط پرستاران چگونه انجام می شود؟
اقدامات قبل از واکسیناسیون
معمولاً مادرانی که به تازگی صاحب فرزند شده‌اند نیازمند دریافت اطلاعات مربوط به واکسن و زمان مناسب تزریق آنها می‌باشند. بهتر است مادران در خصوص واکسن‌هایی که باید به کودکان تزریق شود اطلاعات مناسبی کسب نمایند تا علاوه بر انجام واکسیناسیون به موقع، دچار مشکلات و عوارض پس از آن نشوند. (در سنین کودکی سیستم ایمنی ضعیف‌تر است و بدن تجربه‌ای در مواجهه با عوامل بیماری زا ندارد. بنابراین حائز اهمیت است برنامه واکسیناسیون طبق دستورالعمل لازم انجام شود.)
پس از جمع آوری و کسب اطلاعات دقیق در مورد واکسن‌ها و زمان مناسب تزریق آنها، بهتر است اطلاعات مربوطه را به خوبی مطالعه نموده؛ سوالات احتمالی را در این خصوص یادداشت کنید و از متخصص اطفال بپرسید. با تهیه لیستی از واکسن‌های مورد نیاز می‌توانید به موقع به پزشک مراجعه نمایید.
با دریافت اطلاعات لازم در خصوص عوارض احتمالی هر واکسن، مزایا و خطرات آنها می‌توانید برای مراقبت از کودک خود آماده شوید. ضروری است که در هنگام تزریق واکسن مدارک و سوابق پزشکی کودک را به همراه داشته باشید.
به کودک خود یادآوری کنید که واکسن‌ها می‌توانند باعث سلامتی او گردند. وقتی بابت هر اقدام مهم چون واکسن زدن برای او دلیل و چرایی تعیین کنید، دید بهتری در مواجهه با چالش‌های زندگی نیز خواهد داشت.
باید کودک واکسن را به عنوان چیزی خوب بشناسد. هرگز کودک را با تزریق واکسن تهدید نکنید و هرگز از این جمله استفاده نکنید که اگر بد رفتار کنی پرستار را صدا میزنم تا به تو یک واکسن بزنند … در عوض به کودک یادآوری کنید که تزریق واکسن می‌تواند سلامت آنها را حفظ کند.
بیشتر بخوانید : واکسن ضروری بعد از ۵۰ سالگی
در حین واکسن زدن چه کار کنیم؟
پزشک یا متخصص اطفال وضعیت کودک شما را در مورد واکسن‌هایی که تاکنون دریافت نموده است مورد بررسی قرار می‌دهد. سپس در خصوص واکسنی که زمان تزریق آن رسیده است به والدین توضیحاتی خواهد داد که شامل خطرات و مزایا و عوارض احتمالی واکسن است. اگر پزشک در این مورد توضیحی ارائه نکرد، می‌توانید درخواست کنید که در این خصوص به شما اطلاعات کافی را ارائه دهد. (این حق شما است که در مورد جزئیات واکسیناسیون فرزندتان بدانید.)
در هنگام تزریق واکسن بهتر است با نوازش، آواز خواندن یا آرام صحبت کردن حواس کودک را پرت کرده و او را آرام نمایید. لبخند بزنید و با کودک خود تماس چشمی برقرار کنید. به کودک خود بگویید همه چیز خوب است و با تزریق واکسن، بدن قوی‌تری خواهد داشت.
کودک را با یک اسباب بازی یا کتاب مورد علاقه آرام کنید. پتویی که بوی آشنایی دارد به کودک شما کمک می‌کند تا در هنگام تزریق واکسن احساس آرامش و راحتی بیشتری داشته باشد.
تا آنجایی که ممکن است کودک را در آغوش خود محکم نگه دارید. هنگامی که تزریق واکسن به کودک انجام گردید لحظه بسیار مهمی است که والدین باید کودک را در آغوش گرفته و به او آرامش دهند.
صدای آرامبخش مادر همراه با در آغوش گرفتن کودک به او این اطمینان را می‌دهد که همه چیز خوب و مرتب است و جایی برای نگرانی کودک وجود ندارد. همچنین در صورتی که کودک ناآرام شده است، مادر می‌تواند از طریق تماس پوستی و شیردهی او را آرام سازد. اگر کودک بیشتر از ۶ ماه داشته باشد می‌توانند با یک نوشیدنی شیرین نوزاد را آرام سازند. همه این تکنیک‌ها کمک می‌کنند فرزند شما در هنگام واکسن زدن یا به طور کلی هر اقدام درمانی، ترس و وحشت نداشته و دید منطقی و مثبتی نسبت به این موضوع پیدا کند.
کمک کردن کودکان بزرگ تر بعد از واکسن زدن
- برای کمک به ایجاد حواس پرتی در کودک به چیزهای جالب در اطراف اتاق اشاره کنید
- برای کودک داستان بگویید یا شعر بخوانید
- اگر کودک شما گریه می کند او را محکم در آغوش بگیرید و با او صحبت کنید
- هرگز کودک را به خاطر شجاع نبودن سرزنش نکنید
- به کودک خود یاد دهید که نفس عمیق بکشد تا از شدت درد او کاسته شود
- ممکن است گاهی غش کردن در فاصله کوتاهی پس از تزریق واکسن در بین کودکان و نوجوانان اتفاق بیفتد برای جلوگیری از هرگونه صدمه احتمالی لازم است کودک به مدت ۱۵ دقیقه در محل تزریق واکسن بماند
- قبل از اینکه محل تزریق واکسن را ترک نمایید از پزشک اطفال در مورد روش استفاده از مسکن بدون آسپرین و سایر اقداماتی که می‌تواند برای آرام کردن کودک استفاده شود راهنمایی بخواهید
نکته مهم در هنگام ترک مطب پزشک این است که زمان مراجعه بعدی برای تزریق واکسن را از پزشک سوال نمایید و از او بخواهید که در کارت مراقبت از کودک این تاریخ را یادداشت نماید.
اقدامات مهم بعد از واکسن زدن
مراقبت‌های بعد از واکسن را می‌توان مهمترین اقدامات واکسیناسیون دانست. چراکه به خصوص در مورد واکسن زدن کودکان، شرایط گوناگونی محتمل است و باید اقدامات لازم برای مواجهه با آن مورد توجه قرار گیرند. گاهی اوقات کودک پس از تزریق واکسن واکنش خفیفی ناشی از تزریق ماده در بدن تجربه می‌نماید. این واکنش می‌تواند شامل بثورات پوستی یا درد در محل تزریق باشد. این واکنش‌ها طبیعی هستند و به زودی از بین می‌روند. با رعایت نکات زیر می‌توانید عوارض جانبی واکسن را در کودک خود به حداقل برسانید:
- از پارچه‌ای خنک و مرطوب برای کاهش قرمز، درد یا تورم در محلی واکسن گرفته شده استفاده کنید. این سرخی، ورم و داغی محل تزریق، همه از علائم پاسخ التهابی هستند که در مواجهه با میکروب واکسن ایجاد شده‌اند.
- از طریق یک اسفنج حمام خنک تب کودک را کاهش دهید. تب نیز از سازوکارهای دفاعی و مقابله‌ای برای از بین بردن عامل بیماری زا است. (تب و حرارت عمومی بدن، شرایط را برای رشد و تکثیر عوامل بیماری زا دشوار می‌کنند.)
- به کودک مایعات بیشتری بنوشانید. عدم تمایل به غذا خوردن در کودکان ۲۴ ساعت پس از تزریق واکسن امری طبیعی می‌باشد.
- از پزشک کودک بخواهید که شما را در خصوص استفاده از مسکن‌های مجاز برای کاهش درد کودک راهنمایی نماید.
- برای چند روز بیشتر از قبل به کودک توجه و محبت کنید. اگر موردی غیر طبیعی را مشاهده نمودید بلا فاصله با پزشک اطفال تماس بگیرید.
واکسن‌ها می‌توانند باعث سلامتی افراد شود.
واکسن زدن در هنگام بیماری کودک چگونه است؟
همانطور که پیش‌تر نیز اشاره کردیم واکسن یک میکروب ضعیف یا کشته شده است که دوز کمی از میکروب را وارد بدن فرد می‌کند. حال اگر کودک بیمار باشد و خود دارای دوزی از بیماری در بدن باشد، آیا خطرناک نیست ما واکسن را به این میزان میکروب اضافه کنیم؟ در پاسخ این سوال باید بگوییم، از آنجایی که یک بیماری خفیف به ندرت می‌تواند بر میزان پاسخ بدن کودک به واکسن تاثیر بگذارد، بنابراین لازم است در هنگامی که کودک بیماری خفیفی داشته باشد، برای تزریق واکسن در زمان مقرر اقدام گردد. پیشنهاد می‌شود مطلب مهم ترین بیماری های کودکان را مطالعه کنید.
پیشنهاد مقاله: ترس از آمپول در کودکان و تکنیک های برطرف نمودن آن که والدین و پرستار کودک باید بدانند
بیماری‌هایی که کودک در حین ابتلا به آنها همچنان مجاز است که از واکسن استفاده نماید شامل موارد زیر می‌باشد:
- تب کم درجه
- سرماخوردگی، آبریزش بینی یا سرفه
- عفونت گوش (اوتیت میانی)
- اسهال خفیف
بهتر است در هنگام بیماری کودک مسئول تزریق واکسن را از بیماری کودک خود آگاه سازید تا در صورت نیاز به معالجه و ارزیابی وضعیت جسمی کودک بپردازند و در صورت عدم تشخیص مشکل جدی به واکسن زدن کودک مبادرت نمایند.
مرکز پرستاری سلامت اول با داشتن مجوز رسمی از وزارت بهداشت و سال‌ها تجربه ارزشمند در ارائه خدمات مراقبت و پرستاری در منزل آمادگی دارد به صورت شبانه روزی به هموطنان گرامی ارائه خدمت نماید.
کادر متخصص و آموزش دیده این مرکز در قالب پرستار کودک، پرستار سالمند و پرستار بیمار با اندوختن تجارب ارزشمند در طی سال‌ها خدمت رسانی همواره آماده حضور در کنار شما عزیزان هستند.
سوالات متداول
اقدامات قبل از واکسیناسیون چیست؟
معمولاً مادرانی که به تازگی صاحب فرزند شده‌اند نیازمند دریافت اطلاعات مربوط به واکسن و زمان مناسب تزریق آنها می‌باشند.
کمک کردن کودکان بزرگ‌تر بعد از واکسن زدن چگونه است؟
برای کمک به ایجاد حواس پرتی در کودک به چیزهای جالب در اطراف اتاق اشاره کنید، برای کودک داستان بگویید یا شعر بخوانید، اگر کودک شما گریه می کند او را محکم در آغوش بگیرید و با او صحبت کنید
بیماری‌هایی که کودک در حین ابتلا به آنها همچنان مجاز است که از واکسن استفاده نماید شامل چه مواردی می‌باشد؟
تب کم درجه، سرماخوردگی، آبریزش بینی یا سرفه، عفونت گوش (اوتیت میانی) از این موارد می‌باشد.
در حین واکسن زدن چه کار کنیم؟
پزشک یا متخصص اطفال وضعیت کودک شما را در مورد واکسن‌هایی که تاکنون دریافت نموده است مورد بررسی قرار می‌دهد.
