برای اولین بار لبخند نوزاد برای پدر و مادر می تواند یک تجربه نشاط آور و چالش برانگیز باشد. به عنوان مثال نیاز به پوشک کردن نوزاد به ظاهر پایان ناپذیر است، شیر دادن به نوزاد در ساعت 3 صبح یا ترس از انجام یک کار اشتباه که منجر به صدمه دیدن نوزاد شود همگی از چالش های این دوران است. بنابراین جای تعجب نیست که وقتی نوزاد کوچک برای اولین بار لبخند می‌زند، با توجه به شادی که با دیدن آن چهره تابنده احساس می‌کنید، تمام این چالش ها و نگرانی ها اهمیت خود را از دست می دهند. مطمئنا والدین سختی های همه آن شب‌های بی خوابی را با دیدن یک لبخند نوزاد فراموش می‌کنند.
اولین لبخند نوزاد
نوزادان در واقع می توانند از بدو تولد لبخند بزنند، اما پزشکان این حالت را یک لبخند “بازتاب انعکاسی ” می‌نامند، که می‌تواند ناشی از عوامل داخلی بدن باشد. حتی ممکن است هنگام خواب کودک خود را در حال لبخند زدن ببینید. محققان بر این باورند که این لبخندهای اولیه ممکن است به دلایل مختلفی که کودک را خوشحال می کند، مانند دفع مدفوع، دفع گاز یا اینکه در آغوش والدین راحت است، باشد.
اما خنده با معنی و مفهوم کودک دقیقا از کی شروع خواهد شد؟ معمولا کودکان تا سن یکسالگی هرروز در حال تغییر هستند و این تغییرات در محیط و شرایط مختلف دارای اهمیت بالایی است که به آن نقطه عطف می‌گویند. خندیدن و لبخند زدن کودک دو نقطه عطف اساسی در رشد نوزادان است. یک لبخند واقعی و اجتماعی، که در آن کودک به گفتار یا چهره والدین عکس العمل نشان دهد، می تواند از 2 تا 3 ماهگی اتفاق بیفتد. برای اینکه لبخندها را از هم تشخیص دهید
باید تفاوت بین لبخند اجتماعی نوزاد و لبخند انعکاسی را بشناسید. در لبخند اجتماعی و واقعی حواس کودک کاملاً درگیر موضوع خوشحال کننده به نظر می رسد و چشم های او همراه با دهانشان لبخند می زند. به این ترتیب می توانید بگویید که کوچک شما در پاسخگویی به محیط اطراف خود، مانند چهره والدین یا پرستار نوزاد و ایجاد احساس آگاهی اجتماعی است که در حال لبخند زدن است.
به گفته www.parents.com زمانی که نوزادان اجتماعی می خندند
در حدود 6 تا 12 هفتگی، کودک شما در پاسخ به شما (لبخندهای اجتماعی یا واقعی) شروع به لبخند زدن می کند. تا آن زمان، پوزخندهای شیرین، لبخندهای بازتابی خودکار در پاسخ به عملکردهای بدن هستند.
انواع لبخند نوزادان
خندیدن نوزاد نیز از 4 تا 6 ماهگی شروع می‌شود. اولین خنده کودک خیلی ناگهانی و غیر قابل پیش بینی است. ممکن است موضوعی که به خندیدن او را وا داشته دیگر برای بار دوم خنده دار نباشد. هر مهارت جدیدی که برای کودک خیلی طول می‌کشد تا انجام دهد مانند نوک پا راه رفتن کودکان، خندیدن هم همین‌طور است. بیشتر خنده های کودک در اول راه غیر ارادی است اما در 6 ماهگی خنده اون به تکامل می‌رسد و هنگام بروز خوشحالی می‌تواند با صدای بلند و طولانی مدت تر بخندد. اما به طور کلی می‌توان سه نوع لبخند در نوزادان مشاهده کرد:
1. لبخندهای خودبه‌خودی
اولین خنده نوزاد معمولا در خواب و بدون وجود محرک بیرونی اتفاق میوفتد. اینکه چرا نوزاد لبخند می‌زند هنوز رازی است که بین همه محققین جهان وجود دارد و پاسخ علمی دقیقی برایش نیست. اما می‌توان واکنش فیزیکی مغز آن ها دانست که بعد از متولد شدن تجربه می‌کنند و یا اینکه فرق بین احساسات را نمی‌دانند و مفهوم خنده برای آن‌ها بی معنی است. اما گفتنی است هرچه سن نوزاد بالاتر رود به دلیل کنترلی که روی خندیدن و ایجاد دلیل برای این حس پیدا می‌کند باعث کاهش لبخند او می‌شود.
2. لبخندهای اجتماعی
حال نوزاد بعد از 2 ماهگی خود شروع به دیدن مناظر بیرونی مثل چهره انسان ها می‌کند و طبق گفته روانشناسان نوزاد شش ماهه حتی به سایه روی دیوار نیز میخندد. به مرور زمان آن‌ها دیگر در تنهایی خود لبخند نمی‌زنند و منتظر عامل بیرونی هستند. و اگر بزرگسالان به آن ها لبخند نزنند احساس ترس در کودک به وجود می‌آید. نوزاد بعد از خندیدن خیره شدن و پاسخ خنده خود را انجام می‌دهد. لبخند با دهان باز به معنای بازیگوشی و فعال بودن کودک است. و این نشانه یعنی کودک بسیار قوی است که می‌تواند ماهیچه های خود را منقبض کند و در عین حال بخندد.
3. لبخندی از روی انتظار
در شش ماهگی به بعد کودکان بشدن به وسایل علاقه نشان می‌دهند و محوریت اصلی خنده هایشان ماجراهای وسیله ها است. لبخند از روی انتظار برای به صدا درآوردن یک اشیا بسیار برای کودک شیرین است. و اگر کودک در سال اول زیاد از لبخند نوع انتظار استفاده کند طبق حرف روانشناسان در سی سالگی خود امتیاز بیشتری در مهارت های ارتباطی با دیگران نسبت به بقیه دارند.
راهکارهای تشویق نوزاد به لبخند زدن
شاید از خود بپرسید که چگونه نوزاد کوچک خود را به لبخند زدن تشویق کنید. در این شرایط تنها لازم است که به آنچه که قبلا انجام می دادید ادامه دهید. می توانید موارد زیر را از بدو تولد انجام و ادامه دهید :
- با نوزاد صحبت کنید
- به چهره نوزاد نگاه کنید و با تماس چشمی داشته باشید
- به نوزاد لبخند بزنید
- برای نوزاد آواز بخوانید
- با نوزاد دالی موشه بازی کنید
همه این موارد برای رشد کودک و بروز مهارت های اجتماعی مفید است.
اهمیت خندیدن نوزاد
لبخند در نوزاد نه تنها شادی آور است بلکه قسمت مهمی از رشد مغزی کودک کوچک شماست. کودک به مرور زمان ارتباط اجتماعی و نحوه جلب توجه مراقبان را یاد می گیرد. معمولا با گذشت زمان اندکی نوزاد تماس چشمی بیشتری با اطرافیان برقرار کرده و به چهره های و مختلف علاقه نشان می دهند.
متخصصان بر این باورند که اگر نوزاد تا 2 ماهگی لبخندهای شایان ستایش خود را به شما نشان نداده باشد، جای نگرانی نیست. “هر نوزادی قواعد و روش خاص خود را دنبال می کند، و بعضی از آن‌ها 4 ماه طول می‌کشد تا از نظر اجتماعی لبخند بزنند. لبخند در نوزاد بخشی از رشد اجتماعی نوزاد است اما تنها مولفه برای رسیدن نوزاد به این مرحله از رشد نیست. اگر نگران به تاخیر افتادن لبخند زدن نوزاد خود هستید، با پزشک متخصص اطفال در مورد رشد او صحبت کنید.
علت خنده نوزاد در خواب
همان‌طور که می‌دانیم خواب نوزادان بیشتر از بزرگسالان است. آن‌ها ممکن است تا 17 ساعت نیز بخوابند اما در طول این مدت هر یکی دو ساعت یکبار برای خوردن شیر بیدار می‌شوند و نمی‌توانند یکسره بخوابند. خیلی از محققین بر این باورند که نوزاد خواب می‌بیند یا رفلکس کرده است اما به طور کلی دلایل خندیدن در خواب را می‌توان موارد زیر دانست:
نشان دادن احساس خود
زمانی که نوزاد بیدار می‌شود مدام صدا و تصاویر جدیدی می‌بیند و وقتی در خواب می‌رود تمام این تجربیات جدید را برای خود یادآوری می‌کند و در اثر آن احساس خوشبختی و لذتی که به نوزاد دست می‌دهد لبخند می‌زد. لبخند در نوزادان بعث افزایش رشد آن‌ها نیز می‌شود.
خواب REM
خواب REM خواب با حرکت سریع چشم است که این پدیده با رویا دیدن و تثبیت حافظه ارتباط موازی دارد. در مرحله خواب REM نوزاد تغییرات فیزیولوژیکی رخ می‌دهد و باعث فعالیت های ناخودآگاه در نوزاد می‌شود. اگر صدای خنده نوزادی را در خواب متوجه شدید ممکن است خواب REM برای او ایجاد شده باشد.
دفع گاز معده
نوزادان در 3 تا 4 ماهگی خود لبخند اجتماعی دارند که طبق تجربه بعد از خنک شدن نوزاد دفع گازی از دستگاه گوارش او انجام می‌شود و لبخند رضایتی می‌زند.
مرحله بعد از لبخند در نوزاد
لبخند نوزاد از مرحله رشد اجتماعی نوزاد است. از نظر توسعه زبان، یک علامت بزرگ و مهم وجود دارد که باید منتظر آن‌ها باشید. نوزادان به طور کلی در 6 تا 8 هفتگی غرغر می‌کنند، یا صداهایی مبهم از خود بروز می‌دهند و در 16 هفتگی کاملا می‌خندند. سپس مرحله شیرین بیان کردن کلمات در حدود 6 تا 9 ماهگی اتفاق می‌افتد، در این مرحله نوزادان تمایل دارند صداهایی مانند بابابا را تکرار کنند. سپس در 6 تا 11 ماهگی اصلی ترین واژگان کودک نو پا شکل می‌گیرند و او به راحتی مامان یا بابا و چند کلمه پر کاربرد دیگر را بیان خواهد نمود.
بنابراین والدین نباید در هفته های مشخصی پس از تولد انتظار دیدن رفتار های خاصی از کودک را داشته باشند و به عنوان مثال وقتی که نوزاد در 6 هفتگی لبخند نزند والدین دچار وحشت و اضطراب شوند. مهم است که بخاطر بسپارید که هر کودکی تقویم رشد مختص به خودش را دارد و نباید از همه کودکان انتظار داشت که مطابق با آن رشد و رفتار نمایند. اگر ماه ها از تولد نوزاد بگذرد و والدین علاوه بر عدم مشاهده لبخند نوزاد متوجه شدند که نوزاد ارتباط چشمی هم برقرار نمی‌کند لازم است با متخصص اطفال در این مورد مشورت نمایند تا بررسی های لازم در ابن خصوص انجام شود.
همچنین شایان به ذکر است مرکز پرستاری سلامت اول با داشتن مجوز رسمی از وزارت بهداشت و سال ها تجربه ارزشمند در ارائه خدمات مراقبت و پرستاری در منزل آمادگی دارد به صورت شبانه روزی به هم‌شهریان گرامی ارائه خدمت نماید.
سوالات متداول
1. اولین خنده واقعی نوزاد را چه موقع می‌بینیم؟
اولین خنده نوزاد از روی ناخودآگاه خود نمیخندد هنگامی است که چهره پدر و مادر خود را بشناسد. خنده واقعی نوزاد نه تنها با لب های اون بلکه با تمام صورت میخندد.
2.لبخند نوزاد از کی شروع می شود؟
نوزادان بین هفته 6 تا 8 شروع به خندیدن می‌کند که بیشتر این خنده ها در خواب اتفاق میوفتد.
3. آیا نخندیدن نوزاد خطرناک است و می‌توان نشانه بیماری اوتیسم دانست؟
خیر، نخندیدن نوزاد به تنهایی نمی‌تواند نشانه اوتیسم باشد، ممکن است برخی نوزادان تاخیری در لبخند زدن داشته باشند.
4. برای داشتن کودک خنده رو چیکار کنیم؟
مدام کودک خود را بغل کنید، با او حرف بزنید و بخندید. تجربه و تحقیقات ثابت کرده نوزادانی که عشق و محبت بیشتری دریافت کرده‌اند هم رشد بهتری دارند هم آینده روشن تری را می‌سازند.
