بیماری التهابی روده یا Inflammatory Bowel Disease (IBD) یک بیماری مزمن در دستگاه گوارش بوده که ناشی از عملکرد نادرست معده، دستگاه گوارش، مری و روده‌ها است. بیماری‌هایی مانند بیماری کرون و کولیت اولسراتیو به عنوان اختلالات روده‌ای، عوامل بروز بیماری IBD نام برده می‌شوند.
هنگامی که هر بخش از دستگاه گوارش به التهاب مبتلا میشود، فرآیند طبیعی مختل شده و افراد با دردهای شدید، تورم معده، اسهال و احساس گاز در شکم مواجه می‌شوند. این بیماری می‌تواند دوره‌های خاموشی داشته باشد اما در مواجه با استرس و عوامل تحریک کننده دیگر، علایم آن دوباره ظاهر میشود. لازم به ذکر است که اگر سالمندی دارید که دچار این بیماری است با استخدام پرستار سالمند می‌توانید به بهترین نحو ممکن از وی مراقبت کنید.
بنابراین، در صورت تشخیص حتی کوچکترین علائم بیماری IBD، توصیه میشود به متخصص گوارش مراجعه کنید. اطلاعات بیشتر در مورد علائم، علت و روش‌های درمانی این بیماری را در ادامه مقاله دریافت کنید.
انواع بیماری التهابی روده
مریضی التهاب روده به دو دسته کلی تقسیم میشود: بیماری کرون یک بیماری التهابی مزمن است که می‌تواند هر بخشی از دستگاه گوارش را تحت تاثیر قرار داده و باعث علائمی مانند درد شکم، اسهال، کاهش وزن و التهاب در دیواره‌های روده شود. از سوی دیگر، کولیت اولسراتیو باعث ایجاد التهاب و زخم در روده بزرگ و راست روده است که منجر به علائمی مانند اسهال خونی، درد شکم، خونریزی مقعدی، و تکرار ادرار میشود. بیماری‌های التهاب روده اصلی شامل سه بیماری زیر هستند:
بیماری کرون (Crohn’s disease):
این بیماری اغلب در بخش های مختلف دستگاه گوارش از جمله روده کوچک و بالایی روده بزرگ ایجاد میشود، اما ممکن است از دهان تا مقعد تاثیر بگذارد. درد و تورم دستگاه گوارش نشانه اصلی این بیماری است.
کولیت میکروسکوپی (Microscopic colitis):
این نوع ناراحتی روده، تورم و التهاب در روده بزرگ ایجاد می‌کند که تنها با استفاده از میکروسکوپ قابل تشخیص است.
کولیت اولسراتیو (Ulcerative colitis):
این بیماری با تورم و زخم در روده بزرگ، به‌ویژه کولون و رکتوم (بخش پایینی روده بزرگ) همراه است.
درمان انواع بیماری التهابی روده
اگرچه تاکنون راه درمانی قطعی برای بیماری التهابی روده وجود ندارد، اما با اقدامات درمانی و تغییرات در شیوه زندگی، می‌توان علائم آن‌ها را کاهش داد. با درمان موثر، حدود ۵۰ درصد افراد مبتلا به بیماری کرون بهبود یافته و یا علائمشان کاهش می‌یابد. برای درمان این بیماری حتی باید بدانید که چه غذاهایی باعث سرطان روده میشود.
هدف اصلی در درمان بیماری‌های التهابی روده، کاهش التهابی است که باعث ظهور علائم و نشانه‌های بیماری میشود. در بهترین حالت، با درمان مناسب نه تنها علائم کاهش می‌یابند، بلکه به بهبودی طولانی مدت و کاهش خطرات و عوارض می‌انجامد. درمان IBD معمولا شامل تغییرات در شیوه زندگی، داروها و درمان جراحی است.
بنابه گفته های سایت mayoclinic :
بیماری التهابی روده (IBD) اصطلاحی است که اختلالات مربوط به التهاب طولانی مدت (مزمن) بافت های دستگاه گوارش را توصیف می کند.
علائم بیماری التهابی روده بسته به شدت التهاب و محل وقوع آن متفاوت است. علائم ممکن است از خفیف تا شدید متغیر باشد. احتمالاً دوره‌هایی از بیماری فعال و به دنبال آن دوره‌های بهبودی خواهید داشت.
چه داروهایی برای التهاب روده مفید هستند؟
داروهای ضد التهابی می‌توانند در کاهش مریضی التهاب روده و بهبودی آن کمک کنند. ابتدا از داروهای خفیف شروع میشود و سپس درمان با داروهای تهاجمی‌تر ادامه می‌یابد. بعضی از داروها علاوه بر کنترل التهاب، به تسکین علائم نیز کمک می‌کنند، اما قبل از استفاده از داروهای بدون نسخه، باید با پزشک مشورت کنید. بسته به شدت IBD، پزشک ممکن است یک یا چند دارو را توصیه کند.
داروهای ضدالتهابی:
- آمینوسالیسیلات‌ها (مثل مسالامین و سولفاسالازین): این داروها برای کاهش التهاب در پوشش روده به کار می‌روند و معمولاً برای موارد خفیف تا متوسط IBD تجویز می‌شوند.
- کورتیکواستروئیدها (مثل پردنیزون و بودزوناید): این داروها قوی‌تر از آمینوسالیسیلات‌ها هستند و برای کاهش سریع التهاب به کار می‌روند. اما به دلیل عوارض جانبی زیاد، به طور طولانی مدت استفاده نمی‌شوند.
داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی:
- آزاتیوپرین و مرکاپتوپورین: این داروها با کاهش فعالیت سیستم ایمنی، التهاب را کنترل می‌کنند.
- متوترکسات: معمولاً برای بیماری کرون تجویز میشود و سیستم ایمنی را سرکوب می‌کند.
- سیکلوسپورین: این داروی قوی برای موارد شدید کولیت اولسراتیو به کار می‌رود.
داروهای بیولوژیک:
- آنتی-TNF (مثل اینفلیکسیمب، آدالیمومب، و سرتولیزومب): این داروها پروتئین TNF را که در فرآیند التهاب نقش دارد، مهار می‌کنند.
- آنتی اینتگرین‌ها (مثل ودولیزومب): این داروها مهاجرت سلول‌های التهابی به روده را مهار می‌کنند.
- آنتی اینترلوکین‌ها (مثل اوستکینومب): این داروها به طور خاص التهاب ناشی از اینترلوکین‌ها را مهار می‌کنند.
آنتی‌بیوتیک‌ها:
برای درمان عفونت‌های همراه با بیماری التهاب روده یا کاهش باکتری‌های مضر در روده به کار می‌روند. متونیدازول و سیپروفلوکساسین از این دسته هستند.
داروهای دیگر:
- داروهای ضداسهال (مثل لوپرامید): برای کنترل اسهال ناشی از IBD.
- مسکن‌ها: برای کاهش درد، اگرچه باید با احتیاط مصرف شوند تا علائم بیماری تشدید نشود.
- مکمل‌های ویتامین و مواد معدنی: به منظور جبران کمبودهای ناشی از سوءجذب مواد مغذی در روده.
جراحی ممکن است در صورتی که سایر روش‌ها موثر نباشند، توصیه شود. جراحی برای درمان بیماری کرون ممکن است شامل حذف بخشی از روده باشد. درمان خانگی نیز می‌تواند نقش مهمی در کاهش علائم بهبودی بیماری‌های التهابی روده ایفا کند. تغییرات در رژیم غذایی، مصرف محصولات لبنی، برنج و غیره ممکن است کمک کننده باشند. همچنین مصرف مکمل‌های ویتامینی و معدنی نیز می‌تواند مفید باشد.
تشخیص بیماری التهابی روده
فقط پس از انجام تمامی مراحل و آزمایشات مختلف، تشخیص بیماری التهاب روده ممکن است. قبل از هر چیز، پزشک باید تاریخچه‌ی کامل پزشکی بیمار را بررسی کند. آزمایشات مختلفی برای تشخیص بیماری‌های التهابی روده وجود دارند که عبارتند از:
- آزمایش خون برای تشخیص التهاب روده:
در این مرحله، پزشک نمونه‌ی خون و مدفوع بیمار را برای بررسی احتمال بیماری می‌فرستد. آزمایش‌های خونی که در این مرحله انجام می‌شوند، شامل تست‌های کم خونی و عفونت هستند.
- آندوسکوپی برای تشخیص بیماری‌های التهابی روده:
برای انجام آندوسکوپی، پزشک می‌تواند از روش‌های مختلفی استفاده کند از جمله کولونوسکوپی، سیگموئیدوسکوپی، آندوسکوپی فوقانی، آندوسکوپی با کپسول، و انتروسکوپی به کمک بالون.
- روش‌های تصویربرداری برای تشخیص بیماری‌های التهابی روده:
پزشک ممکن است از روش‌های تصویربرداری مختلفی برای تشخیص دقیق‌تر بیماری استفاده کند، از جمله اشعه‌ی ایکس، CT scan، و MRI.
علائم بیماری التهابی روده
علائم بیماری التهابی روده بسته به شدت و محل بروز آن متفاوت بوده و ممکن است از خفیف تا شدید متغیر باشد. بیمار ممکن است دوره‌های فعال بیماری و بهبودی را تجربه کند. علائم و نشانه‌های مشترک بیماری کرون و کولیت اولسراتیو عبارتند از:
- اسهال
- خستگی
- درد معده، گرفتگی و نفخ
- وجود خون در مدفوع
- کاهش اشتها و کم‌خونی
- کاهش وزن بی‌دلیل
همچنین، بیماران ممکن است در دهان خود دچار زخم شوند. زخم و شکاف در اطراف ناحیه تناسلی یا مقعد نیز ممکن است ظاهر شود. التهاب روده می‌تواند با مشکلات خارج از دستگاه گوارش نیز همراه شود، مانند التهاب چشم، اختلالات پوستی و آرتروز.
بیماری التهابی روده بیشتر در چه زمانی اتفاق می افتد
بیماری التهاب روده می‌تواند در هر سن و در هر زمانی اتفاق بیفتد، اما بیشتر در افراد جوان تا میانسالی شروع میشود. علائم این بیماری شامل اسهال، تغییرات در الگوی مدفوع، کم خونی، درد شکم و احساس خستگی است. این بیماری نه تنها بر روی فیزیک بیمار تأثیر می‌گذارد، بلکه بر روی سلامت روحی و روانی او نیز تأثیرگذار است. افراد مبتلا به این بیماری ممکن است با افسردگی، اضطراب و استرس مواجه شوند.
عوامل مختلفی می توانند باعث ایجاد التهاب روده شوند، از جمله ژنتیک، عوامل محیطی، عوامل غذایی و عوامل استرس زا. درمان التهاب روده شامل داروهای ضد التهابی، کورتیکواستروئیدها، مودولاتورهای ایمنی، داروهای ضد درد و آنتی بیوتیک است. همچنین تغییرات در رژیم غذایی و استفاده از مکمل‌های غذایی نیز می‌تواند به بهبود و کنترل علائم بیماری کمک کند.
افراد مبتلا به التهاب روده باید با پزشک خود مشورت کرده و برنامه درمانی مناسب را دنبال کنند. همچنین خودمراقبتی از اهمیت بالایی برخوردار است، از جمله مداومت در مصرف داروها، رعایت رژیم غذایی مناسب، ورزش منظم و مدیریت استرس؛ اگر افزایش علائم را مشاهده کردید یا وضعیت‌تان بدتر شد، باید به پزشک مراجعه کرده و تغییرات لازم را اعمال کنید.
سخن پایانی
در صورت مشاهده تغییر مداوم در عادات مربوط به سیستم گوارش خود، به ویژه روده بزرگ، یا در صورت داشتن علائم و نشانه‌های بیماری التهابی روده، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. اگرچه بیماری التهابی معمولاً کشنده نیست، اما یک بیماری جدی است که در برخی موارد ممکن است عوارض تهدیدکننده زندگی ایجاد کند.
در صورت ابتلا به بیماری سرطان روده، باید به متخصص سرطان روده مراجعه کنید و راهنمایی‌های مناسب و لازمه را از وی دریافت نمایید. حفظ سلامتی اعضای گوارشی بدن بسیار اهمیت دارد، پس همیشه از تغییرات در بدن خود آگاه باشید و به موارد نگران‌کننده رسیدگی کنید.
سوالات متداول
علائم شایع التهاب روده چیست؟
علائم شایع التهاب روده شامل درد شکم، اسهال، یا یبوست، خون در مدفوع، افزایش فشار مدفوعی، لرز، خستگی، کاهش وزن، و احساس دل پیچه شکم میشود.
عوامل خطر برای ابتلا به التهاب روده چیست؟
عوامل خطر برای ابتلا به التهاب روده شامل ژنتیک (سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری‌های التهابی روده)، مصرف تغذیه نامناسب (مثلاً مصرف زیاد چربی و قندهای پرآب)، عوامل محیطی (مثل استرس، عفونت‌ها، و مصرف داروهای خاص)، و عامل‌های عفونی (مثل باکتری‌ها و ویروس‌ها) میشود.
درمان مریضی التهاب روده چگونه است؟
درمان التهاب روده شامل داروهای ضد التهابی، کورتیکواستروئیدها، داروهای ضد اسهال یا یبوست، داروهای ضد افسردگی (برای مدیریت استرس و اضطراب)، تغذیه مناسب و تغییرات در روش زندگی (مانند تغییرات در رژیم غذایی و مدیریت استرس) میشود. در برخی موارد خاص، جراحی نیز ممکن است لازم باشد.
