سردرد تنها مختص بزرگسالان نیست. از هر 5 کودک و نوجوان در سن مدرسه 1 نفر مستعد ابتلا به سردرد است. برای سردرد کودکان چی خوبه؟ در پاسخ، باید اول با سردرد کودکان بیشتر آشنا شوید تا سپس به سراغ درمان سردر کودکان در خانه برویم. از علت های سردرد در کودکان تا انواع مختلف سردرد. تنها در این صورت می توانید یک درمان درست و کارامد برای این عارضه اتخاذ کنید. سردرد کودکان شامل دو نوع سردرد کلی اولیه و ثانویه است. سردردهای اولیه ناشی از گشادی رگ‌ها یا التهاب بخش‌های مختلف مغز است. در مقابل سردردهای ثانویه می‌توانند ناشی از بروز بیماری باشند. سردردها در کودکان علائم مختلفی دارند و به‌نسبت نوع سردرد کودکان، علائم آنها هم تغییر می‌کند. به‌همین‌ترتیب داروهای سردرد کودکان هم به‌نسبت نوع درد متفاوت است. با این اوصاف مهم‌ترین نکته‌ای که باید به آن توجه کنید؛ تشخیص نوع سردرد کودکان است. در صورت بروز سردرد یا بیماری، کودکان گوشه‌گیر و کم‌حرف می‌شوند. همین موضوع تشخیص سردرد کودکان را دشوار می‌کند.
متداول ترین نوع سردرد در کودکان ، سردردهای تنشی است. اما حدود 5٪ از کودکان با سردردهای میگرنی دست و پنجه نرم می کنند – بعضی از آنها از 4 سالگی با این مشکل درگیر هستند. ممکن است نگران باشید که سردرد فرزند شما نشانه یک مشکل جدی تر مانند تومور مغزی است. اما این موضوع برای اکثر سردردهای دوران کودکی صحت ندارد. یک پرستار کودک با تجربه، این موارد را به خوبی می داند.
با پیگیری علایم کودک و مشورت با پزشک می توانید خیلی سریع روش درمانی مناسب کودک خود را پیدا نموده و به کودک در بهتر شدن سردرد ها و خلاص شدن از آن کمک نمایید .
علت سردرد در کودکان
تقریبا نیمی از کودکان تا پیش از سنین 7 سالگی، سردرد را تجربه می‌کنند. این سردردها می‌تواند ناشی از بروز بیماری‌هایی مانند سرماخوردگی، درد دندان، استرس، خستگی، ضربه به سر و مواردی از این دست باشد. در موارد بسیار نادر، سردرد کودکان ناشی از علائم تومورهای مغزی است.
سردردهای میگرنی داستان متفاوتی است. پزشکان دقیقاً نمی دانند که چه عواملی باعث این نوع سردرد درکودک می شود ، اما مشخص شده است که با تغییرات فیزیکی و شیمیایی مغز و همچنین ژن هایی که والدین به بچه هایشان منتقل می کنند ارتباط دارند. از هر 10 بچه ای که میگرن دارند ، 7 نفر مادر ، پدر یا خواهر و برادری دارند که سابقه میگرن را دارند. موارد مشابه – مانند خستگی ، نورهای شدید و تغییر هوا – ممکن است حملات میگرن را تحریک کند.
از دیگر عوامل تحریک کننده میگرن می توان به استرس ، اضطراب ، افسردگی ، تغییر در الگوی خواب ، صداهای بلند یا برخی غذاها اشاره کرد.
حضور زیاد زیر آفتاب یا فعالیت خیلی زیاد نیز می تواند در برخی کودکان باعث میگرن شود. دختران می توانند به دلیل تغییرات هورمونی هنگام پریود شدن ، دچار میگرن شوند که به این نوع سردرد میگرن قاعدگی گفته می شود.
دلایل عمده سردردهای تنشی شامل استرس عاطفی ، خستگی چشم به دلیل ضعف بینایی و کشیدگی گردن یا کمر مرتبط با وضعیت بد بدن است. بیشتر سردردهای میگرنی بی ضرر هستند. اما اگر با گذشت زمان بدتر شوند و با علائم خاصی روبرو شوند ، می توانند نشانه یک مشکل جدی تر باشند. کمتر پیش می آید که سردرد در کودکان دلایل خطرناکی داشته باشد. عللی مثل تومور مغزی در بیشتر موارد با اختلال بینایی همراه است.
به نقل از mayoclinic.org :
سردرد در کودکان شایع است و معمولا جدی نیست. مانند بزرگسالان، کودکان نیز ممکن است به انواع مختلفی از سردردها، از جمله میگرن یا سردردهای مرتبط با استرس (تنشی) مبتلا شوند. کودکان همچنین ممکن است سردردهای مزمن روزانه داشته باشند.
در برخی موارد، سردرد در کودکان ناشی از عفونت، سطوح بالای استرس یا اضطراب یا ضربه های جزئی به سر است. مهم است که به علائم سردرد کودک خود توجه کنید و در صورت تشدید سردرد یا بروز مکرر سردرد با پزشک مشورت کنید.
تشخیص سردرد در کودکان
پزشک کودک را معاینه می کند و درباره سردردها ، از جمله نوع درد ، تعداد دفعات بروز آنها ، و یا مواردی که باعث بهتر یا بدتر شدن آنها شود ، سوالاتی می پرسد. شما و فرزندتان باید تا حد امکان اطلاعات مفید و دقیقی در اختیار پزشک بگذارید.
معمولاً پزشک می تواند براساس این اطلاعات نوع و دلیل سردرد را تشخیص دهد. اما بعضی اوقات ، برای کسب اطلاعات بیشتر ، به سی تی اسکن یا MRI نیاز دارند.
این آزمایشات تصویربرداری تصاویر مفصلی از مغز ایجاد می کند که می تواند هر مشکلی در مغز که می تواند باعث سردرد شود را نشان دهد.
هنگامی که پزشک نوع خاصی از سردرد را در کودک شما تشخیص داد ، می توانید با هم روی یک برنامه درمانی کار کنید تا به کودک کمک کنید که احساس بهتری داشته باشند.
انواع سردرد در کودکان
همانطور که در ابتدا گفتیم، سردرد در کودکان انواع مختلفی دارد. حال به برسی هریک از آنها می پردازیم. دو دسته کلی برای انواع سردرد کودکان وجود دارد. سردرد های اولیه و سردرد های ثانویه.
سردردهای اولیه
این سردردها ناشی از تنگی عضلات، گشاد شدن رگ‌های خونی، تغییر در ارتباط بین قسمت‌های سیستم عصبی یا التهاب ساختارهای مغز است. این نوع سردردها معمولا ارتباطی با بیماری‌ها ندارند. انواع سردردهای اولیه عبارت‌اند از:
میگرن
برخی از انواع میگرن در اوایل کودکی خودشان را نشان می‌دهند. تقریبا 20 درصد از نوجوانان نیز سردردهای میگرنی را تجربه می‌کنند. پسران از 110 سالگی و دختران از 7 سالگی درگیر این بیماری می‌شوند. معمولا سابقه خانوادگی و ارث در بروز میگرن موثر است. برخی از خانم‌ها نیز تجربه شروع میگرن همراه با شروع دوره‌های پریودی را دارند. علائم بروز میگرن در کودکان در هر کودک متفاوت است؛ اما رایج‌ترین علائم بروز میگرن در کودکان شامل موارد زیر است:
- درد در یک یا دو طرف سر
- حالت تهوع یا استفراع
- تعریق
- رنگ پریدگی در کوکان
- حساسیت به نور یا صدا
- دردهای ضربان‌دار
گاهی کودکان ادعا می‌کنند که پیش از بروز میگرن نورهای چشمک‌زن، تغییر در وضعیت بینایی یا یک بوی عجیب را تجربه کرده‌اند.
درمان سردرد میگرن کودکان:
در اتاقی آرام و تاریک دراز بکشید و آرام باشید. پرده ها را ببندید و سر و صدا را پایین نگه دارید.
از کودک بخواهید نفس های عمیق و آرام بکشد.
از کمپرس سرد یا گرم استفاده کنید.
یک دوز استامینوفن یا ایبوپروفن بدون نسخه ممکن است درد هر دو نوع تنشی و سردردهای میگرنی را کاهش دهد.
متخصصان توصیه می کنند به محض شروع میگرن این مسکن ها را به کودک خود بدهید. در هفته بیش از 2 روز به آن دارو ندهید.زیاده روی در استفادهاز این دارو می تواند موجب بروز سردرد های برگشتی شود.
ممکن است ترجیح دهید داروهای طبیعی سردرد را امتحان کنید. مطالعات نشان می دهد که برخی از ویتامین ها یا گیاهان ممکن است به کاهش درد یا تکرار سردرد کمک کنند. آنها عبارتند از:
ویتامین B2.
این مکمل که ریبوفلاوین نیز نامیده می شود ، ممکن است سردرد را کاهش دهد و از برخی سردردها جلوگیری کند. عوارض جانبی آن نادر است اما شامل اسهال و ادرار زرد روشن است.
منیزیم
نوجوانانی که سردردهای میگرنی دارند ، سطح منیزیم کمتری دارند. مصرف چندین ماهه این ماده مغذی ممکن است از برخی از این سردردها جلوگیری کند.
مکمل های منیزیم می توانند باعث اسهال شده و در برخی داروها تداخل ایجاد کنند ، بنابراین قبل از استفاده باید با پزشک کودک خود مشورت کنید.
شما می توانید با افزودن سبزیجات سبز تیره ، برگ دار ، لوبیا ، دانه ها ، مغزها و غلات کامل در رژیم غذایی ، به افزایش سطح منیزیم کودک کمک کنید.
کوآنزیم Q10 (CoQ10).
حدود یک سوم از کودکان مبتلا به میگرن ، فاقد این آنتی اکسیدان هستند که به طور معمول در هر سلول از بدن وجود دارد. هیچ عوارض جانبی قابل توجهی در بچه ها وجود ندارد. ناراحتی خفیف دستگاه گوارش ممکن است رخ دهد ، اما نادر است.
همیشه قبل از استفاده از این ماده از پزشک متخصص اطفال مشورت بگیرید که چه مکمل خاصی برای کودک شما بی خطر است و می توانید از ان استفاده نمایید.
سردردهای تنشی
رایج‌ترین نوع سردرد که همه را درگیر می‌کند؛ سردردهای تنشی هستند. این نوع سردردها معمولا ناشی از درگیری‌های ذهنی یا مشکلات و نوسانات عاطفی هستند. علائم سردردهای تنشی در هر کودک متفاوت است؛ اما رایج‌ترین علائم آن عبارت‌اند از:
- بروز حالت تهوع یا استفراغ یا حساسیت به نور در کودکانی که سردرد تنشی را تجربه می‌کنند؛ رایج نیست.
- سردرد معمولا روند آهسته‌ای دارد.
- سردرد تنشی شامل یک درد خفیف تا متوسط است؛ اما شدید نمی‌شود.
- ای نوع سردردها باعث تغییر در عادت‌های خواب می‌شود.
- سردردهای تنشی معمولا پشت سر یا گردن را درگیر می‌کنند.
- سردرد تنشی معمولا مبهم بوده و به صورت نواری در اطراف سر احساس می‌شود.
- تغییر در عادت‌های خواب کودکان
- این درد معمولا از دو طرف سر شروع می شود.
سردردهای خوشه‌ای
این نوع سردرد در کودکان بالای 10 سال را درگیر می‌کند و در پسران نوجوان بیشتر رایج است. آمار ابتلا به این سردردها کمتر از سردردهای میگرنی یا تنشی است. این سردردها ممکن است برای ماه‌ها یا هفته‌ها طول بکشند و حتی ممکن است هر سال یا دو سال یک بار عود کند. علائم این سردرد نیز در هر کودک متفاوت است؛ اما رایج‌ترین علائم آن عبارت‌اند از:
- تورم پیشانی
- درد شدید در یک طرف سر و پشت چشم
- قرمزی یا تورم پلک و کوچک شدن مرمک چشم در چشمی که تحت تاثیر قرار دارد.
- آبریزش بینی یا گرفتی
سردردهای ثانویه
سردردهای ثانویه معمولا دراثر بروز یک مشکل جدی در مغز ایجاد می‌شود و به خاطر بروز بیماری یا یک لایف‌استایل بسیار غلط است. یک بیماری خاص ضربه یا عفونت، برخی آلرژی‌های غذایی یا مشکلات مغزی کودکان می‌تواند سردرد ثانویه را در پی داشته باشد.
سردرد ناشی از سرماخوردگی
این نوع سردرد از انواع سردردهای رایج و بدون خطر است که با درمان بیماری، رفع می‌شود. برای درمان سرماخوردگی در کودکان در یک مقاله دیگر کاملا توضیحات کامل داده ایم.
درمان سردرد پیشانی در کودکان
سردرد تنشی یا سرماخوردکی یا استرس می‌تواند باعث ایجاد سردرد پیشانی شود. سردرد لوب پیشانی از رایج ترین سردردها در کوکان است. درد در این ناحیه معمولا خفیف است و از پیشانی تا شقیقه را در بر می‌گیرد. گاهی درمان این نوع سردرد یا درمان سردرد سرماخوردگی بسته به درمان بیماری اصلی یعنی همان سرماخوردگی است.
برای درمان سردرد پیشانی در کودکان می توانید گاها از مسکن ها مثل بروفن، استامینوفین و ناپروکسن استفاده کنید. استفاده از ژلوفن برای کودکان به دلیل عوارض احتمالی و سختی هضم این دارو برای معده و کبد کودک، اصلا توصیه نمی شود. داروی که کمتر از دیگر دارو ها در درمان سردرد پیشانی کودکان به آن اشاره شده، آسپرین است. آسپرین می تواند با کمترین ضرر ممکن سردرد پیشنانی کودکان را درمان کند. توجه داشته باشید که آسپرین می تواند برای کودکان مبتلا به یک سندروم بسیار نادر به نام سندروم ری، کشنده باشد.
اگر سردر پشانی کودک با این دارو ها برطرف نشد، حتما به پزشک مراجعه کنید. در صورتی که پزشک هیچ عاضه خطرناکی را در عکس ها و آزمایشات خود یافت نکرد، آنگاه ما روان درمانگران را پیشنهاد می کنیم. از آنجایی که بیشتر سردرد های پیشانی در کودکان می توانند ناشی از تنش و استرس باشند، یک روان درمانگر مخصوص کودکان نیز می تواند در این زمینه بسیار مفید باشد.
درمان های خانگی
اگر سردرد کودک شما با علائم شدیدی اتفاق نمی افتد ، ممکن است ترجیح دهید در ابتدا برخی از داروهای خانگی یا مسکن های بدون نسخه را امتحان کنید.
برای سردردهای تنشی ، این نکات ممکن است کمک کننده باشد :
از کودک خود بخواهید در حالی که زیر سرش کمی بلند شده دراز بکشد.
به کودک حمام یا دوش آب گرم بدهید.
کمپرس سرد یا گرم را روی پیشانی یا گردن آنها قرار دهید.
پزشکان چگونه سردرد را در کودکان و نوجوانان درمان می کنند؟
پزشک ممکن است درمان های مختلف سردرد را توصیه کند. بهترین درمان برای کودک بستگی به نوع سردرد ، تعداد دفعات بروز ، علت آن و سن او خواهد داشت.
برخی از گزینه هایی که پزشک ممکن است پیشنهاد کند شامل موارد زیر است:
- پیگیری ثبت علائم: یک دفترچه یادداشت سردرد داشته باشید تا مواردی را که باعث سردرد کودک شما می شوند مانند کمبود خواب ، غذا نخوردن در زمان های معین ، برخی غذاها یا مواد اولیه ، کافئین ، محیط یا استرس را یادداشت کنید.
- مدیریت استرس.: برای تشخیص و کنترل سردردهای میگرنی و تنشی ، لازم است که بدانید چه عواملی باعث بروز آنها می شوند. سپس می توانید به کودک کمک کنید تا راههایی برای مقابله با مواردی که باعث استرس آنها شده است را پیدا کنید.
- پیام های زیستی: حسگر های مخصوصی که به بدن کودک وصل می کنند نحوه واکنش او به سردرد را نشان می دهند. این سنسورها تغییرات تنفس ، نبض ، ضربان قلب ، دما ، تنش عضلانی و فعالیت مغز را ثبت می کنند.
این کار به کودک شما کمک می کند تا درک کند که بدن او چگونه از نظر جسمی به موقعیت های استرس زا واکنش نشان می دهد. اینکار می تواند به آنها کمک کند تا یاد بگیرند چگونه تنشی را که منجر به سردرد می شود را کنترل کنند. - ماساژ: وقتی ماساژ توسط یک متخصص آموزش دیده همراه با یک رژیم غذایی سالم و ورزش منظم انجام شود ، می تواند به کودک شما کمک کند تا آرام شود. این کار می تواند تنش عضلانی را که ممکن است باعث سردرد شود را کاهش دهد.
- داروها: بسیاری از داروهایی که سردرد بزرگسالان را درمان می کنند در دوزهای کمتری برای درمان سردرد در کودکان و نوجوانان مناسب هستند.
اما هرگز به کودک زیر 19 سال آسپیرین ندهید. این قرص می تواند باعث سندرم ری شود که یک بیماری نادر اما کشنده در بچه های جوان است .
کودک شما ممکن است برای بهبود یافتن از بعضی سردرد ها به ویژه سردر های میگرنی، به استفاده از داروی تجویز شده از پزش نیاز داشته باشد. بعضی دارو ها علائم را در هنگام بروز سردرد از بین می برند. برخی دیگر به جلوگیری از سردردهای آینده کمک می کنند. در هر صورت لازم است صبور باشید زیرا یافتن یک درمان موثر برای درمان سردرد کودک ممکن است مدتی طول بکشد.
چه موقع با دکتر خود تماس بگیرید
اگر سردرد کودک شما پس از مدت کوتاهی دوباره بازگشت ، بدتر شد یا بیش از 12 ساعت طول کشید به پزشک مراجعه کنید.
اگر سردرد منجر به ناراحتی شدید در سر شده یا اگر فقط احساس می کنید کودک شما در هنگام سردرد خوب به نظر نمی رسد ، باید به پزشک مراجعه کنند.
در صورت داشتن هر یک از این علائم همراه با سردرد ، کودک خود را فوراً به پزشک ببرید:
- از دست دادن بینایی
- استفراغ
- ضعف عضلانی
- تب
- گرفتگی گردن
- علائمی که آنها را در طول شب بیدار کند
در کودکان خردسال ، درد در پشت سر اگر نمی توانید کودک خود را بیدار کنید با اورژانس تماس بگیرید. همچنین در مواجهه با علائمی مثل اختلال گفتار، اختلال در راه رفتن و یا دیگر کار های حرکتی، تکرار بیمارگونه یک جمله یا عبارت و یا گیجی، هرچه سریعتر به اورژانس مراجعه کنید.
اقدامات لازم در شروع درمان چیست؟
بلافاصله ، یادداشت سردرد را شروع کنید تا به شما کمک کند میزان کارایی دارو و روش درمان را بررسی کنید. دفتر ثبت سردرد را به قرارهای بعدی کودک با پزشک بیاورید تا در صورت لزوم ، پزشک بتواند آن را بررسی کرده و برنامه درمانی را اصلاح کند.
اگر علائم کودک شما حتی با درمان های روتین بدتر شود لازم است به متخصص سردرد ارجاع شوید.
سخن آخر
سردرد کودکان شامل دو نوع سردرد اولیه و ثانیه است که به نسبت ریشه و عامل بروز با هم متفاوت هستند. این نوع سردردها علائم مخلتفی دارند. پزشک به نسبت نوع درد، ناحیه درد، مدت زمان درد و مواردی از این دست، می‌تواند نوع سردرد را حدس بزند. از خطرناک‌ترین سردردها، سردرد ادامه‌داری است که بعد از ضربه ایجاد می‌شود. در این مواقع حتما باید سریعا به پزشک مراجعه کنید.
