نگهداری از سالمندان با توجه به اینکه ورود به دوران سالمندی و چالش‌های این دوره موضوعی نیست که نتوان آن را هضم و درک کرد امری حیاتی و ضروری می باشد. این یک مسئله بسیار طبیعی و غیرقابل انکار است که همه افراد روزی باید آن را تجربه نمایند. اگر به سن 60 سالگی برسید، یعنی وارد دوره سالمندی شده‌اید. سالمندی یک بیماری نیست و تنها دوره‌ای از زندگی است که فرد شاید قادر به انجام برخی کارها نباشد.
به همین دلیل به خدمات نگهداری و مراقبت از سالمندان از سوی دیگران نیاز دارد که میزان این مراقبت با توجه به وضعیت جسمانی و روحی فرد متفاوت است. اگر می‌خواهید بدانید مراقبت از سالمند از سوی افراد خانه یا پرستار سالمند چگونه است، این مطلب را هرگز از دست ندهید.
نحوه نگهداری از سالمندان
نخستین کاری که در نگهداری از سالمندان باید انجام شود، آماده کردن خانه به عنوان مکانی راحت برای استراحت آن‌ها است. توصیه می‌شود اگر مشغله کاری زیادی دارید، به استخدام پرستار بپردازید، یا این که از سایر اعضای خانواده خود بخواهید که اقدامات لازم را در نبود شما انجام دهند. برخی از نکات مهم برای نگهداری را در این بخش می‌خوانید:
- وسایل خطرناک را تا جای ممکن دور از محل استراحت سالمند نگه داشته تا فضایی ایمن را برای او به وجود آورده باشید.
- میله‌هایی برای رفت و آمد راحت‌تر برای راحتی بیشتر نصب کنید.
- برخی مبلمان اضافه وسط پذیرایی را حذف کرده تا آن‌ها مجبور به دور زدن فضا برای رسیدن به محل استراحت نباشند.
- همچنین جهت ایمن‌سازی می‌توانید راه پله منزل را نرده بزنید.
نگهداری از سالمند در منزل
استفاده از حسگرهای مونوکسیدکربن در ادامه نکات نگهداری از سالمند در منزل توسط پرستار و یا افراد خانواده پیشنهاد می‌شود. دلیل آن هم حساسیت زیاد سالمندان به این گاز است. چنین حسگرهایی شاید کمی گران قیمت باشند، اما خرید آن‌ها اقدامی ارزشمند و منطقی خواهد بود.
همچنین می‌توانید برای شیرهای آب خود دماسنج قرار دهید تا دمای متعادل را برای استفاده به سالمند نشان دهد. پوست سالمندان بسیار حساس است و با تغییرات دمای آب به راحتی دچار مشکل شود.
مراقبت از سالمندان در خانه سالمند
همان‌طور که می‌دانید، خانه سالمندان مکانی برای مراقبت از سالمند ناتوان یا دچار اختلالات جسمی برای کوتاه یا بلندمدت است و نسبت به خدمات پرستار در منزل تفاوت دارد و هزینه خانه سالمندان بسیار بالاتر می باشد. در حال حاضر اغلب خانه‌های سالمندان در ایران به صورت خصوصی بوده و خدمات ارائه شده از سوی آن‌ها متفاوت است. البته برخی قوانین و خدمات موجود در آن‌ها یکسان است که عبارتند از:
- مراقبت‌های پزشکی از سالمندان
- تغذیه مناسب با توجه به رژیم غذایی فرد مسن
- فعالیت‌های جسمی و ذهنی برای پیشگیری یا کنترل برخی بیماری‌ها
- فراهم کردن فضایی ایده‌آل و مطابق با استاندارد برای استراحت فرد
نکاتی که در مراقبت و نگهداری از سالمند در منزل باید رعایت کرد
یک‌سری از مهم‌ترین نکات نگهداری از سالمندان در منزل را در این بخش آورده‌ایم که نباید از دست بدهید.
- یک دستگاه فشار خون برای مراقبت و نگهداری از افراد مسن در منزل داشته باشید. این دستگاه‌ها توسط برندهای مختلف ساخته شده و هر یک ویژگی‌ها و قیمت متفاوتی دارند.
- اگر سالمند بیماری خاصی دارد، حتما وسایل مورد نیاز آن را هم در دسترس داشته باشید. توجه به بیماری‌های سالمند، مهم‌ترین اصل در طول عمر بیشتر او خواهد بود و در فرآیند نگهداری از سالمند شبانه روزی در منزل، یک موضوع حساس بشمار می‌رود.
- داروها، غذا و میان وعده‌ها همیشه باید سر وقت به سالمند داده شود. ضمنا از غذاهای مناسب و مغذی برای او استفاده کنید. طبیعتا با پا به سن گذاشتن، هضم برخی غذاها برای سالمند سخت می‌شود و باید از غذاهایی با هضم آسان استفاده گردد. اگر رژیم غذایی خاصی توسط پزشک تغذیه برای سالمند در نظر گرفته شده است، حتما باید به آن پایبند باشید.
- به سالمندان در ورزش کردن کمک کنید. ورزش از عوامل موثر در سلامتی تمام انسان‌ها است و بسیاری از مشکلات جسمی را کاهش می‌دهد. تحقیقات نشان از شادابی و تاثیرات مثبت در مراقبت از افراد مسن دارد.
نحوه مراقبت از سالمندان با رفتار مناسب
با رفتار مناسب می‌توانیم به مراقبت از سالمند هم بپردازیم. ترفندها و نکات زیادی برای رفتار درست با سالمند وجود دارد که می‌توان آن‌ها را پیاده کرد.
نوع رفتار مناسب مراقبت از سالمند
شاید اطرافیان سالمندان از شنیدن حرف‌های بی ادبانه و توهین‌آمیز از سوی آن‌ها تعجب کنند، اما این موارد در بسیاری از سالمندان وجود دارد؛ به ویژه زمانی که تعادل رفتاری خود را از دست می‌دهند. هیچ‌گاه حالت متعجب یا عصبانی سالمند را مورد تمسخر قرار نداده و با رفتاری تند با سالمند برخورد نکنید. همواره با ملایمت با سالمند برخورد کرده و کمی صبر کنید تا متوجه رفتار نادرست خود شود.
داشتن استراحت کافی در نگهداری از سالمندان
وقتی احساس کردید در ارتباط بودن و مراقبت از والدین سالمند تنشی در شما به وجود می‌آورد، برای این که اعصابتان به حالت نخست بازگردد، مدت کوتاهی را استراحت کنید. اگر از کنار سالمند بودن و گذراندن وقت با او احساس ناامیدی می‌کنید، شاید زمانی را برای رسیدن به آرامش نیاز دارید. بعد از آن دوباره می‌توانید مراقبت بهتری از او داشته باشید.
لمس سالمند برای صمیمیت در مراقبت و نگهداری از آن ها
لمس کردن یکی از راهکارها برای جلب توجه سالمند است؛ مخصوصا زمانی که احساس پریشانی داشته و داد و فریاد می‌کند. در این زمان، شاید سالمند روشی برای بیان احساسات خود پیدا نکند و علائم پرخاش را از خود نشان دهد. مثلا شاید جایی از بدن سالمند دچار درد شده یا احساس ناراحتی کند. در این لحظه برای القای حس آرامش و امنیت، او را نوازش کرده و تماس جسمی ملایمی برقرار نمایید.
توجه به برنامه دارویی در نگهداری از سالمندان
نزدیکان سالمند همواره باید به برنامه دارویی او توجه داشته باشند. فهرستی از تمام داروهایی که مصرف می‌کنند را در اختیار داشته و در آن قید کنید که هر دارو باید به چه میزان و چند بار در روز به سالمند داده شود. این لیست شامل داروهای تجویزی و همچنین داروها و مکمل‌های بدون نسخه است. بهتر است یک کپی از این لیست را نزد خود داشته و نسخه اصلی آن را در خانه بگذارید.
راهی آسان برای کنترل دارو، تبدیل مصرف داروها به یک روتین همیشگی است. مثلا هر شخص برای کارهایی مانند مسواک زدن، حمام کردن یا شانه کردن موهایش، الگوی مشخصی داشته و طبق آن‌ها عمل می‌کند. بنابراین، اگر سالمند مصرف داروها را به عنوان بخشی از برنامه روزانه انجام می‌دهد، این به مرور برای او به یک عادت تبدیل می‌شود.
مراقبت دلسوزانه از سالمند در منزل
جدا از تمام نکاتی که تا این جا گفته شد، شما باید فرد سالمند را دوست داشته باشید تا بهتر به امور او رسیدگی کنید. مطالعات نشان داده این نوع از درمان بیشتر از درمان عادی توسط پرستاران و پزشکان نتیجه می‌دهد. به والدین یا عزیزان سالمند خود عشق بورزید و همیشه در کنار آن‌ها باشید. تنها شرایط فیزیکی برای سالمند اهمیت ندارد و سلامت روحی او به همان اندازه برای طول عمر بیشتر مهم است.
تامین امنیت خانه برای مراقبت از سالمند در منزل
به چند نمونه از نکات جهت مراقبت از سالمند و افزایش ایمنی در خانه اشاره شد. افزودن میله‌های دستگیره و نرده‌ها در برخی مکان‌های لازم خانه باعث افزایش ایمنی و تحرک آن‌ها می‌شود. با وجود این وسایل، سالمندان راحت‌تر می‌توانند به فضاهایی مانند حمام، سرویس بهداشتی و راه‌‌پله دسترسی داشته باشند.
ضمنا ویلچر و واکرها به فضاهای وسیع‌تری برای حرکت نیاز دارند. با تعویض درها و راهروها می‌توانید دسترسی آسان‌تری را برای سالمند به وجود آورید. به این شکل، از هر گونه تصادف یا موانع احتمالی آن‌ها جلوگیری خواهید کرد.
توجه به ارتباط اجتماعی سالمند
در ادامه مراقبت از سالمند، باید بدانید افراد در دوران سالمندی با چالش روابط اجتماعی روبرو هستند و برقراری ارتباط با دیگران برایشان ضرورت دارد. بسیاری از سالمندان معمولا توان خارج شدن از منزل را نداشته و این موضوع باعث انزوای اجتماعی آن‌ها می‌شود. حضور سالمندان در اجتماع از بروز بیماری‌های روحی مانند افسردگی جلوگیری می‌کند. بنابراین، در صورت توان باید سالمند را هر چند وقت یک بار به بیرون ببرید.
نکات مهم در مراقبت از سالمندان
برای ارائه خدمات نگهداری و مراقبت از سالمندان علاوه بر نکات گفته شده فوق باید موارد دیگری مثل توجه به مسائل روحی و روانی، تفریحات سالمند و سایر موارد توجه شود که تعدادی از این موارد به صورت زیر می باشد:
توجه به مسائل روحی و روانی در نگهداری از سالمند
اهمیت سلامت روان و تقویت شادی برای مراقبت از سالمندان ضروری است و باید به دنبال راهکارهایی برای رسیدن به این اهداف باشیم.
- برای نمونه حضور در طبیعت می‌تواند سلامت روان را در سنین مختلف به ویژه سالمندی بهبود بخشد و شناخت وی از زندگی را تقویت کند.
- بازی با کلمات و کار روی پازل‌ها و چالش‌های ساده سبب دید بهتر آن‌ها نسبت به زندگی و سلامت روان آن‌ها می‌شود.
- به سالمند کمک کنید یک مهارت جدید فراگرفته یا استعدادی قدیمی را بازبینی کند. این موضوع تاثیر زیادی روی سلامتی روان شخص خواهد داشت.
مراقبت و نگهداری از سالمند با انجام ورزش روزانه
ورزش کردن اقدام مهم دیگری برای نگهداری از سالمند است. نوع ورزش و شدت آن به توانایی‌های هر سالمند بستگی دارد. این ورزش می‌تواند انواع مختلفی داشته باشد، اما از بهترین‌ها برای سالمند می‌توانیم به پیاده‌روی، شنا، حرکات کششی، رقصیدن، باغبانی، دوچرخه‌سواری و یا جلسات منظم ورزشی اشاره کنیم. هرگز نباید برنامه‌های ورزشی سنگینی را برای سالمندان در نظر گرفت. به طور میانگین روزانه 30 دقیقه پیاده‌روی نیز تاثیر زیادی در روحیه آن‌ها خواهد داشت؛ البته در صورتی که شرایط پیاده‌روی را داشته باشد.
توجه به زمان تفریحات سالمند
در کنار درمان و مراقبت از سالمند، زمانی از روز را باید برای تفریح او در نظر بگیرید. این زمان طبق شرایط جسمانی و روحی او تعیین شده و می‌تواند شامل اقداماتی مانند حیوان درمانی (نوازش و بازی با حیوانات)، انجام کارهای هنری و به وجود آوردن صنایع دستی، رقصیدن، باغبانی، بازی‌های کارتی و فکری، تمرینات یوگا، شنا، کتابخوانی و بازدید از خانواده و دوستان باشد.
استفاده از جملات انگیزشی در نگهداری از سالمند
رسیدن به اهداف می‌تواند برای بسیاری از افراد مسن نیز مهم باشد. هدف‌گرا بودن، انگیزه و غرور لازم را به فرد القا می‌کند؛ حتی کوچک‌ترین اقدامات مانند حرکات کششی، تکمیل یک پروژه هنری یا خریدکردن از فروشگاه می‌تواند این حس را تقویت کند. شما باید او را در طی این مسیرها همراهی کرده و حتی برای کارهای کوچک هم تشویق‌شان کنید. با گفتن برخی جملات مثبت می‌توانید حس خوبی را در سالمند عزیزتان به وجود آورید.
تداوم نگهداری از سالمند در منزل
سالمندی واقعیتی در زندگی است که برای همه انسان‌ها اتفاق می‌افتد. اگر سالمند شما هنوز از نظر سلامتی مشکلی ندارد، بهتر است به طور مستقل به زندگی خود ادامه دهد و بی‌جهت بر سر این موضوع حساس نشوید. از سوی دیگر اگر سالمند قابلیت مراقبت و نگهداری از خود را ندارد، وقت آن رسیده شرایط را برای نگهداری و درمان مهیا کنید. فراموش نکنید این نگهداری تنها به روزها و ماه‌های نخست مربوط نبوده و باید با دلسوزی فراوان تداوم داشته باشد.
در این مطلب از سلامت اول به اصول نگهداری از سالمند و ترفندهایی برای حفظ سلامتی او اشاره شد. فراموش نکنید که شفقت و دلسوزی باید همواره بخشی از پروسه درمان باشد. رعایت جنبه‌های انسانی می‌تواند کمک زیادی به موفقیت پروسه درمان و مراقبت از سالمند کند.
نوع نگاه افراد به بیمار اهمیت زیادی دارد. مثلا آیا مایل به گذراندن وقت با سالمند خود هستید؟ آیا حاضر به نگهداری از سالمند، به ویژه زمانی که با بیماری سختی دست و پنجه نرم می‌کند هستید یا نه؟ درمان همراه با دلسوزی به معنای وقت گذراندن به اندازه کافی با سالمند است که باید بخشی از برنامه‌های روزانه شما باشد.
