سندرم تحریک بیش از حد تخمدان ( OHSS) پاسخی اغراق آمیز به هورمون های اضافی است. معمولاً در زنانی که از داروهای هورمونی تزریقی برای تحریک رشد تخمک در تخمدان استفاده می کنند ، رخ می دهد. سندرم تحریک بیش از حد تخمدان باعث تورم و دردناک شدن تخمدان ها می شود.
OHSS ممکن است در زنانی که تحت لقاح آزمایشگاهی IVF یا القاء تخمک گذاری با داروهای تزریقی قرار دارند رخ دهد. این مشکل گاهی اوقات در طول درمان ناباروری با استفاده از داروهایی مانند کلومیفن اتفاق می افتد.
درمان بستگی به شدت بیماری دارد. OHSS ممکن است به خودی خود در موارد خفیف بهبود یابد ، در حالی که موارد شدید ممکن است نیاز به بستری شدن و درمان اضافی داشته باشد.
علائم سندرم تحریک بیش از حد تخمدان
علائم سندرم تحریک بیش از حد تخمدان اغلب طی یک هفته پس از استفاده از داروهای تزریقی برای تحریک تخمک گذاری شروع می شود ، اگرچه گاهی اوقات دو هفته یا بیشتر طول می کشد تا علائم ظاهر شوند. علائم می تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و ممکن است با گذشت زمان بدتر شود یا بهبود یابد.
سندرم تحریک بیش از حد تخمدان- خفیف تا متوسط
در سندرم تحریک بیش از حد (خفیف تا متوسط تخمدان) ، علائم می تواند شامل موارد زیر باشد:
درد خفیف تا متوسط در شکم
نفخ شکم یا افزایش اندازه دور کمر
حالت تهوع
استفاغ
اسهال
حساسیت در ناحیه تخمدان ها
برخی از زنانی که از داروهای باروری تزریقی استفاده می کنند به شکل خفیف OHSS مبتلا می شوند. این حالت معمولاً پس از حدود یک هفته از بین می رود. اما ، در صورت وقوع حاملگی ، علائم OHSS ممکن است بدتر شود و چند روز تا چند هفته طول بکشد.
سندرم تحریک بیش از حد تخمدان شدید
در سندرم تحریک بیش از حد تخمدان ، ممکن است موارد زیر وجود داشته باشد:
افزایش سریع وزن – بیش از 2.2 پوند (1 کیلوگرم) در 24 ساعت
درد شدید شکم
تهوع و استفراغ شدید و مداوم
لخته شدن خون
کاهش ادرار
تنگی نفس – بیشتر بخوانید : عوامل ایجاد کننده بیماری های تنفسی در کودکان
سفت یا بزرگ شدن شکم
چه زمانی باید به پزشک مراجعه نمود
اگر تحت درمان های ناباروری هستید و علائم سندرم تحریک بیش از حد تخمدان را دارید ، به پزشک خود اطلاع دهید. حتی اگر یک مورد خفیف از علایم این بیماری را مشاهده نمودید ، به پزشک مراجعه کنید
در صورت بروز مشکلات تنفسی یا درد در پاها در طول درمان ناباروری ، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید. این وضعیت ممکن است نشان دهنده یک وضعیت اورژانس پزشکی باشد و نیاز به مراقبت و بررسی دقیق دارد .
علل
علت سندرم تحریک بیش از حد تخمدان به طور کامل مشخص نشده است. اما محققان بر این باورند که داشتن سطح بالایی از گنادوتروپین کوریونی انسانی (HCG) – هورمونی که معمولاً در دوران بارداری تولید می شود – در بوجود آمدن این شرایط نقش دارد.
عروق خونی تخمدان به طور غیرطبیعی به HCG واکنش نشان می دهند و شروع به نشت مایع می کنند. این مایع تخمدان ها را متورم می کند و گاهی مقادیر زیادی مایع به داخل شکم حرکت می کند.
در طول درمان های ناباروری ، HCG ممکن است به عنوان یک “محرک” تجویز شود تا فولیکول بالغ تخمک خود را آزاد کند. این سندرم معمولاً ظرف یک هفته پس از تزریق HCG رخ می دهد. اگر در طول چرخه درمان باردار شوید ، سندرم شما ممکن است بدتر شود زیرا بدن در پاسخ به بارداری دوباره شروع به تولید HCG می کند.
داروهای درمان ناباروری تزریقی بیشتر از درمان با کلومیفن ، دارویی که به صورت قرص خوراکی مصرف می شود ، باعث OHSS می شوند. گاهی اوقات OHSS خود به خود اتفاق می افتد ، اما به درمان باروری ارتباطی ندارد.
عوامل خطر ساز
گاهی اوقات ، سندرم تحریک بیش از حد تخمدان در زنانی اتفاق می افتد که هیچ فاکتور خطرسازی ندارند. اما عواملی که خطر ابتلا به این مشکل را افزایش می دهند عبارتند از:
سندرم تخمدان پلی کیستیک – یک اختلال باروری شایع که باعث قاعدگی نامنظم ، رشد موهای زائد و ظاهر غیرمعمول تخمدان ها در سونوگرافی می شود.
تعداد زیادی فولیکول
سن زیر 35 سال
وزن کم بدن
افزایش شدید استرادیول (استروژن) قبل از تزریق HCG
سابقه قبلی در سندرم تحریک بیش از حد تخمدان
عوارض
سندرم تحریک بیش از حد تخمدان شایع نیست ، اما می تواند تهدید کننده زندگی باشد. عوارض ممکن است شامل موارد زیر باشد:
جمع شدن مایعات در شکم و گاهی قفسه سینه
اختلالات الکترولیت (سدیم ، پتاسیم و سایر موارد)
لخته شدن خون در عروق بزرگ ، معمولاً در پاها
نارسایی کلیه – بیشتر بخوانید : نارسایی کلیه در سالمندان
پیچ خوردن تخمدان (پیچ خوردگی تخمدان)
پارگی کیست در تخمدان ، که می تواند منجر به خونریزی جدی شود
مشکلات تنفسی
از دست دادن حاملگی به دلیل سقط جنین یا خاتمه آن به دلیل عوارض
به ندرت ، مرگ
جلوگیری از سندرم تحریک بیش از حد تخمدان
برای کاهش شانس ابتلا به سندرم تحریک بیش از حد تخمدان ، به یک برنامه شخصی برای داروهای باروری خود نیاز دارید. از پزشک خود بخواهید که چرخه درمانی شما را ، از جمله سونوگرافی مکرر برای بررسی رشد فولیکول ها و آزمایش خون برای بررسی سطح هورمون ها ، با دقت کنترل کند.
راهکارهای کمک به جلوگیری از سندرم تحریک بیش از حد تخمدان عبارتند از:
تنظیم دارو
پزشک از کمترین دوز گنادوتروپین های ممکن برای تحریک تخمدان و تحریک تخمک گذاری استفاده می کند.
افزودن دارو
به نظر می رسد برخی از داروها بدون تأثیر بر شانس بارداری خطر سندرم تحریک بیش از حد تخمدان را کاهش می دهند.
این داروها شامل دوز پایین آسپرین هستند. آگونیست های دوپامین مانند کاربرگولین یا کینوگلوئید ؛ و تزریق کلسیم ، دادن داروهای متفورمین ( Glumetza) به زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک در طول تحریک تخمدان ممکن است به جلوگیری از تحریک بیش از حد کمک کند.
توقف در تزریق
اگر سطح استروژن بدن زیاد باشد یا تعداد زیادی فولیکول رشد یافته کافی باشد ، پزشک ممکن است از فرد بخواهد داروهای تزریقی را متوقف کرده و چند روز منتظر بمانید تا HCG باعث تخمک گذاری گردد .
اجتناب از استفاده از تحریک با HCG
از آنجا که سندرم تحریک بیش از حد تخمدان اغلب پس از تزریق HCG ایجاد می شود ، لازم است از جایگزین هایی برای HCG استفاده گردد . می توان با استفاده از آگونیست های Gn-RH مانند لوپرولاید (لوپرون) به عنوان راهی برای جلوگیری یا محدود کردن سندرم تحریک بیش از حد تخمدان عمل نمود.
انجماد جنین
اگر تحت IVF هستید تمام فولیکول ها (بالغ و نابالغ) ممکن است از تخمدان زن خارج شوند تا احتمال سندرم تحریک بیش از حد تخمدان کاهش یابد. فولیکول های بالغ بارور شده و منجمد می شوند و تخمدان ها اجازه دارند استراحت کنند. در واقع این امکان وجود دارد که فرایند IVF بعداً ، هنگامی که بدن فرد آماده است ، از سر گرفته شود.
مرکز پرستاری سلامت اول با داشتن مجوز رسمی از وزارت بهداشت و سال ها تجربه ارزشمند در ارائه خدمات مراقبت و پرستاری در منزل آمادگی دارد به صورت شبانه روزی به همشهریان گرامی ارائه خدمت نماید.
کادر متخصص و آموزش دیده این مرکز در قالب پرستار کودک ، پرستار سالمند و پرستار بیمار با اندوختن تجارب ارزشمند در طی سال ها خدمت رسانی همواره آماده حضور در کنار شما عزیزان می باشد.
هشدار! این مطلب صرفا جنبه آموزشی دارد و برای استفاده از آن لازم است با پزشک یا متخصص مربوطه مشورت کنید.
لطفا به این مقاله امتیار دهید.
