پارکینسون در سالمندان یک بیماری عصبی است که طی آن فرد با مشکلاتی در حفظ تعادل، حرکت مواجه شده و دچار رعشه در اندامها میشود. این بیماری معمولا در افراد بیشتر از 60 سال رایج است. شیوع بیماری پارکینسون در سالمندان معمولا با رعشه دست و مشکلات گوارشی همراه است. پارکینسون روند پیشرفت کندی دارد و از مرحله خفیف تا مرحله دوم، 5 سال زمان لازم است. برای درمان این بیماری معمولا از دارودرمانی یا فیزیوتراپی استفاده میشود. در مراحل پیشرفته این بیماری، بیمار دیگر قادر به انجام بسیاری از روتین های روزانه خود نیست و مراقبت از شخص بیمار بسیار سخت و پیچیده می شود. در چنین شرایطی بهتر است از یک پرستار سالمند مجرب بهره ببرید.
بیماری پارکینسون در سالمندان
بیماری پارکینسون یک اختلال مغزی است که به ایجاد لرزش در دستها و سفت شدن اندامها، از بین رفتن تعادل، مشکل در راه رفتن و عدم هماهنگی منجر میشود. علائم این بیماری معمولا بهمرور زمان شروع شده و کمکم شدت پیدا میکند. ممکن است علائم دیگری مانند تغییرات ذهنی یا رفتاری، مشکلات خواب، افسردگی، مشکلات حافظه و خستگی نیز در این بیماری مشاهده شود. زنان و مردان ممکن است درگیر پارکینسون بشوند. بااینحال این بیماری حدود 50 درصد در مردان شایعتر است. دیسکینزی تاخیری هم می تواند از عوارض داروهای پارکینسون باشد.
از مهمترین عواملی که زمینه بروز این بیماری را ایجاد میکند کهولت سن است. معمولا علائم پارکینسون در سالمندان در سن 60 سالگی بروز میکند. البته تا 10 درصد از مبتلایان به این بیماری در سن 50 سالگی بروز میکند و از آن بهعنوان پارکینسون زودرس یاد میکنند. بروز علائم پارکینسون در سالمندان معمولا زمینه ارثی دارد و برخی از انواع آنها با جهشهای ژنتیکی خاص ایجاد میشوند. با شیوع بیماری پارکینسون در سالمندان نیاز به برنامه منظم برای مراقبت از بیمار پارکینسون دارید.
انواع پارکینسون
شیوع بیماری پارکینسون در سالمندان ناشی از مرگ سلولهای مغزی در بخشهایی از مغز است که بهنام جسم سیاه شناخته میشوند. از آنجایی که ملاحظات و درمان های این بیماری می تواند تا حدی به نوع آن بستگی داشته باشد، بهتر است که با انواع پارکینسون آشنا شویم. به طور کلی بیماری پارکینسون بر سه نوع است. پارکینسون ایدیوپاتیک، عروقی و پارکینسون ناشی از دارو.
پارکینسون ایدیوپاتیک
این اختلال شایعترین نوع پارکینسون است که علائمی مانند لرزش دست، سفتی و کندی حرکات را در پی دارد. بیماری پارکینسون ایدیوپاتی بهمرور زمان باعث کاهش تدریجی ترمیمکنندههای عصبی دوپامین در مغز شده و عوامل ژنتیکی و محیطی در ایجاد آن دخیل هستند.
پارکینسونیسم عروقی
پارکینسونیسم عروقی در مواقعی ایجاد میشود که خونرسانی به مغز بهدرستی انجام نشود. علائم شایع این بیماری شامل مشکلات حافظه، خواب، خلقوخو و حرکت است.
پارکینسونیسم ناشی از دارو
برخی از کیسهای بیماری پارکینسون در سالمندان، دراثر مصرف دارو به این بیماری دچار شدهاند. معمولا داروهای درمان اسکیزوفرنی یا دیگر اختلالات روانپریشی از عملکرد دوپامین در مغز جلوگیری کرده و باعث بروز این بیماری میشوند. پارکینسون ناشی از دارو از انواع نادر این بیماری است. بیشتر کسانی که دچار این نوع از پارکینسون میشوند؛ تنها چند روز یا چند هفته بعد از قطع دارو، بهبود پیدا میکنند.
علائم بیماری پارکینسون
بیماری پارکینسون در اثر کاهش میزان دوپامین در بدن ایجاد میشود. علائم پارکینسون چیست؟ علائم پارکینسون در پیری، در زمره بیماریهای مغز و اعصاب است. علائم بیماری پارکینسون در سالمندان یک شکل نبوده و مدام درحال تغییر است.
- لرزش دست: لرزش دست از علائم اصلی بیماری است که معمولا در دستان، انگشتان، ساعد، پا و حتی صورت بروز میکند. این لرزش معمولا در زمان استراحت روی داده و با شروع حرکات ارادی کاهش پیدا میکند.
- سفتی و افزایش تنش عضلانی: از دیگر علائم بیماری پارکینسون این است که عضلات به طور غیرطبیعی سفت و فشرده میشوند و مشکلات حرکتی و انعطاف در بدن ایجاد میشود.
- کندی حرکت: از علائم بیماری پارکینسون در سالمندان این است که فرد دچار کندی حرکت و آهستگی شده و رفتارهایی مانند راه رفتن یا برداشتن اجسام را بهکندی انجام میدهد.
- عدم تعادل و مشکلات حرکتی: از دیگر علائم پارکینسون در سالمندان این است که بیماری پارکینسون باعث عدم تعادل در سالمندان شده و حتی باعث میشود که فرد در راه رفتن دچار مشکل بشود و هر لحظه امکان افتادن او وجود دارد.
- مشکلات گفتاری و نوشتاری: بیماری پارکینسون در سالمندان باعث میشود که فرد در ادای کلمات دچار مشکل شود و کندتر صحبت کند. این بیماران حتی تن صدایشان تغییر کرده و مشکلات نوشتاری خواهند داشت. به جز موارد گفته شده، علائم بیماری پارکینسون در سالمندان شامل افسردگی، اضطراب، مشکلات خواب و مشکلات روانی هم هست.
به نقل از mayoclinic :
علائم بیماری پارکینسون برای هرکسی می تواند متفاوت باشد. علائم اولیه ممکن است خفیف باشد و مورد توجه قرار نگیرد. علائم اغلب از یک طرف بدن شروع میشود و معمولاً در همان طرف بدتر باقی میماند، حتی پس از پیشرفت بیماری و شروع علائم در طرف دیگر.
علائم اولیه پارکینسون
حالا که میدانید پارکینسون چیست؛ بهتر است نشانهها و علائم اولیه این بیماری را هم بشناسید. افرادی که به این بیماری دچار هستند؛ آرامتر صحت میکنند و در طول زمان مشکل آنها تشدید میشود. از دیگر علائم پارکینسون در پیری شامل لرزش، کشیدگی و سفتی عضلات، درد و سندرم پای بیقرار است. اگر پارکینسون روی خواب بیمار هم تاثیر داشته باشد؛ بیمار در طول روز دچار علائمی مانند خستگی و خوابآلودگی هم میشود.
از اولین نشانههایی که در بیماری پارکینسون خودش را نشان میدهد؛ مشکلات گوارشی و مثانه است. بیماری که علائم پارکینسون را بروز میدهد؛ معمولا پرکاری مثانه و دفع ادرار را بروز میدهد. اختلال در سیستم عملکرد مثانه یا پرکاری مثانه از اولین نشانههای شایع در پارکینسون است. بیماری وجود دارد به نام سندرم تونل کارپال که در موارد نادری علائمی شبیه پارکینسون در دست ها ایجاد میکند. این سندرم را نباید با پارکینسون اشتباه گرفت.
علائم پارکینسون زودرس
علائم پارکینسون زودرس شامل علائمی است که در اولین مراحل بیماری پارکینسون بروز میکند و معمولا پیش از علائم کلاسیک از جمله لرزش دیده میشود. معمولا علائم زودرس این بیماری در سیستم عصبی مرزی تاثیر میگذارد که ناشی از تولید کمتر دوپامین است. برخی از نشانههای زودرس پارکینسون عبارتاند از:
- سفتی عضلات بازوها، پاها و گردن و ایجاد حس کشیدگی
- نداشتن تعادل در حرکات، ایستادن و راه رفتن و احتمال سقوط
- مشکلات در نوشتن و کوچک شدن دستخط بیمار
- احساس سنگینی و تنبلی
علائم پارکینسون خفیف
پارکینسون خفیف مرحله اولیه این بیماری است که در آن نشانهها و علائم بیماری پارکینسون در سالمندان بهصورت خفیف بروز میکند. معمولا این علائم شدت کمی داشته و در زندگی روتین سالمندان، خللی ایجاد نمیکنند. این نشانهها در مراحل اولیه بیماری خودشان را نشان داده و معمولا با پیشرفت بیماری شدت میگیرند.
در مرحله خفیف، لرزش بهصورت ضعیف در دستها، انگشتان، ساعد و پاها خودش را نشان میدهد و معمولا لرزش تنها در یک طرف بدن ایجاد میشود. سفتی و تنش عضلانی، کند شدن حرکات و آهستگی، عوض شدن ژستهای بدن و حالات چهره از دیگر نشانههای پارکینسون خفیف است که معمولا در پروسه درمان، بهبود پیدا میکنند.
علائم پارکینسون پیشرفته
نحوه پیشرفت بیماری در هر سن متفاوت است؛ اما معمولا سطح و شدت بیماری در فاصله زمانی 2 سال، شدت میگیرد و بدتر میشود. تا درجه بیماری از خفیف به درجه 6 برسد. البته مدت زمانی که بیماری پارکینسون در سالمندان از خفیف به مرحله 2 برسد؛ معمولا 5 سال زمان لازم دارد. علائم پارکینسون پیشرفته، همانطور که از اسمش پیداست؛ در مراحل پیشرفته بیماری خودش را نشان میدهد و شدت بیشتری پیدا میکند و طی آن کیفیت زندگی فرد، بهشدت کاهش پیدا میکند.
رعشه شدید و گسترده، تنشهای عضلانی که انعطافپذیری بدن را به صفر میرسانند؛ کندی حرکات و نداشتن تعادل و افتادنهای مکرر در کنار اختلالات شخصیتی و روانی مانند اضطراب، افسردگی و مشکلات خواب و مشکلات فکری از نشانههای پارکینسون پیشرفته هستند. بهعلاوه اینکه در مراحل پیشرفتهتر بیماری مشکلات بلع و اختلال حافظه هم رخ میدهد. البته در این مرحله ممکن است علائم بیماری با علائم مراحل پایانی آلزایمر اشتباه گرفته شود.
علائم پارکینسون و توهم
توهم از دیگر علائم بیماری پارکینسون در است که در برخی از بیماران دیده میشود. این بیماران معمولا دچار توهمات جزئی میشوند که با توهمات بصری متفاوت است. در این نوع از توهم، بیمار همه چیز را متفاوت از واقعیت میبیند. توهم از علائم بیماری پارکینسون در سالمندان است که در مراحل پیشرفته بیماری خودش نشان میدهد. در این نوع از توهم، بیمار چیزهایی را میبینید یا میشنود یا حس میکند که وجود خارجی ندارند. تفکرات، باورها یا نگرانیهایی که غیرعادی هستند؛ جز توهمهای ناشی از پارکینسون هستند.
علائم پارکینسون در پیری
پیری ممکن است احتمال بروز پارکینسون را افزایش دهد. در کنهسانی بیمار بهجز علائم مبتلایان جوان، نشانههایی مانند رعشه، سفتی عضلات، بیشتر شدن تنش عضلات، کند شدن حرکات و آهسته انجام دادن حرکات روزمره، مشکلات تعادل و اختلال رفتاری و نوشتاری نیز به آنها اضافه میشود. سالمندانی که دچار بیماری پارکینسون هستند؛ معمولا دچار اختلالت شخصیتی و روانی میشوند.
علائم پارکینسون در بزرگسالی
در بزرگسالی بیماری پارکینسون با نشانههای مشابه بروز میکند و سیستم عصبی مرکزی معمولا بیشتر تحت تاثیر این بیماری قرار میگیرد. طی بروز بیماری در بزرگسالی معمولا فرد کنترل عضلات و حرکات خود را از دست میدهد. همچنین رایجترین علائم بروز پارکینسون در بزرگسالی، رعشه دستها است. این رعشه در زمان استراحت بیشتر بوده و در زمان کار کمتر میشود. کندی حرکات از دیگر نشانههای بیماری پارکینسون است. در این مواقع میتوانید از کمک پرستار سالمند برای کمک به انجام فعالیتهای روتین سالمند بهرهمند شوید.
علائم پارکینسون در خانمها
نشانههای پارکینسون در خانمها با مردان متفاوت است. میزان لرزش در زنانی که به این بیماری مبتلا میشوند؛ بیشتر بوده و دیسکینتزی یا همان حرکات غیرارادی، پای بیقرار و بیحالت شدن چهره از دیگر نشانهها و علائم پارکینسون در کهنسالان است.
علائم پارکینسون در مردان
علائم پارکینسون در مردان و علائم پارکینسون در بزرگسالان و سالمندان معمولا مشابه هم هستند و سیستم عصبی مرکزی در این بیماری بیشترین عضوی است که تحت تاثیر قرار میگیرد. این بیماری معمولا خودش را با اختلال در حرکات دست و پا و عدم کنترل عضلات نشان میدهد.
پارکینسون در جوانان
هرچند این عارضه در جوانی کمتر بروز میکند و معمولا افراد بزرگسال و سالمند دچار پارکینسون میشوند؛ حدود 5 تا 10 درصد بیماران پیش از 50 سالگی به این بیماری مبتلا شدند و نیمی از آنها اولین علائم را پیش از 40 سالگی نشان دادهاند. نشانههای پارکینسون در جوانان با علائم این بیماری در بزرگسالی متفاوت است. علائم بیماری پارکینسون در جوانان معمولا هر 1 یا 2 روز یکبار در دست یا پا بروز کرده و سرعت رعشه معمولا کمتر از رعشه بزرگسالان است.
علائم پارکینسون در نوزادان
پارکینسون معمولا در کهنسالان رایج است و خیلی کم شاهد بروز این بیماری در نوزادان هستید؛ اما در برخی از کیسهای بسیار نادر شاهد بروز علائم این بیماری در نوزادان بودهایم. در این صورت نوزاد دچار رعشه، سفتی عضلات، کندی حرکات، مشکلات تغذیه و نگه داشتن غذا در دهان، کم غذا شدن و مشکلات خواب و ناآرامی و بیداریهای مکرر میشود.
علت پارکینسون
بیماری پارکینسون در اثر اختلال در سلولهای عصبی در گره های عصبی قاعدهای مغز ایجاد میشود. گره های قاعدهای ناحیهای از مغز است که حرکات بدن را کنترل میکنند. پارکینسون باعث میشود این سلولها دچار اختلال شده یا بمیرند. این سلولهای عصبی یک ماده شیمیایی بهنام دوپامین تولید میکنند. دوپامین نقش مهمی در تنظیم حرکات بدن دارد. مرگ یا اختلال عملکرد این نورونها به کاهش دوپامین در مغز و ایجاد مشکلات حرکتی منجر میشود و در پی آن بیماری پارکینسون ایجاد میشود. زمینه اصلی مرگ سلولهای عصبی هنوز نامشخص است.
علاوهبراین، افرادی که به بیماری پارکینسون مبتلا میشوند؛ پایانههای عصبی تولیدکننده نوراپینفرین را هم از دست میدهند. نوراپینفرین یک پیامرسان اصلی در سیستم عصبی سمپاتیک است که خیلی از عملکردهای مهم بدن مانند تنظیم ضربان قلب و فشارهای خون را کنترل میکند. با اختلال در این پایانههای عصبی علائمی مانند خستگی، نوسان فشار خون، کاهش حرارت دستگاه گوارش و افت ناگهانی فشار خون در زمان برخواستن از حالت نشسته یا دراز کشیده ایجاد میشود.
معمولا در از سلولهای مغزی افراد مبتلا به پارکینسون، اجسام لوئی وجود دارد. اجسام لوئی تودههای غیرطبیعی از جنس پروتئین هستند. هنوز مشخص نیست که تودههای لوئی چه ارتباطی با بیماری پارکینسون دارند.
بیماری پارکینسون گاهی زمینه ارثی دارد و گاهی نیز کاملا اتفاقی و بهصورت غیرقابل پیشبینی بروز میکند. در بیشتر موارد ژنتیک نقشی در بروز این بیماری ندارد. گاهی جهشهای ژنتیکی نیز در این بیماری دخیل هستند. امروزه خیلی از محققان بر این باور هستند که بیماری پارکینسون در اثر عوامل محیطی و ژنتیکی مانند قرار گرفتن در معرض سموم ایجاد میشود.
عوامل خطر برای بیماری پارکینسون
عواملی که در بیماری پارکینسون خطرزا هستند؛ عبارتاند از:
- ژنتیک: داشتن خویشاوندانی که به بیماری پارکینسون دچار باشند؛ احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش میدهد.
- جنسیت: آقایان بیشتر از خامها دچار بیماری پارکینسون میشوند.
- قرار گرفتن در معرض سموم: اگر مدام در معرض آفتکشها و علفکشها هستید؛ احتمال بیشتری برای ابتلا به بیماری پارکینسون وجود دارد.
- سن: بروز بیماری پارکینسون در سنین کهنسالی بیشتر است. افراد 60 ساله بیشتر درگیر این بیماری میشوند.
عوارض پارکینسون
عوارض بیماری پارکینسون معمولا قابل درمان و قابل کنترل هستند. رایجترین عوارض این بیماری عبارتاند از:
- مشکلات تفکر: در این بیماری شاهد مشکلات شناختی و مشکلات تفکر هستیم. این موارد معمولا در مراحل بعدی بیماری بروز پیدا میکنند. مشکلات شناختی معمولا در برابر داروها مقاوم هستند.
- افسردگی و تغییرات عاطفی: برخی از افراد در مراحل اولیه بیماری، افسردگی را تجربه میکنند. درمان افسردگی باعث میشود که تحمل سایر مشکلات و عوارض بیماری پارکینسون راحتتر باشد. همچنین ممکن است تغییرات عاطفی بزرگی مانند اضطراب، ترس یا نداشتن انگیزه رخ بدهد.
- مشکلات بلع: پیشرفت بیماری، باعث ایجاد مشکلات بلع میشود. در این بیماری بزاق دهان در دهان جمع شده و آب دهان سرازیر میشود.
- مشکلات جویدن و خوردن: آخرین مرحله از بیماری پارکینسون روی عضلات دهان تاثیر منفی میگذارد و مشکلات جویدن را ایجاد میکند. این عارضه در نهایت میتواند باعث سوتغذیه و خفگی شود.
- اختلالات خواب: از دیگر عوارض بیماری پارکینسون مشکلات خواب است. بیماری پارکینسون در سالمندان باعث بروز مواردی مانند بیدار شدن در طول شب، بیدار شدن زودهنگام و خوابیدن در طول روز را تجربه میکنند.
- مشکلات مثانه: بیماری پارکینسون باعث ایجاد مشکلات مثانه شامل مشکل در ادرار کردن یا عدم کنترل ادرار میشود.
- یبوست: خیلی از بیماران مبتلا به پارکینسون، یبوست را تجربه میکنند که ناشی از کند شدن حرکات دستگاه گوارش است.
از دیگر عوارض بیماری پارکینسون عبارتاند از:
- تغییرات فشار خون
- اختلال عملکرد بویایی
- خستگی
- درد
- اختلال عملکرد جنسی
پیشگیری از بیماری پارکینسون
با توجه به اینکه علت بروز این بیماری شناخته شده نیست؛ پس جلوگیری از آن هم امکانپذیر نمیباشد. هرچند مطالعات نشان دادهاند که ورزشهای هوازی میتواند احتمال ابتلا به پارکینسون را کاهش دهد. همچنین نوشیدنیهای کافئیندار احتمال ابتلا به این بیماری را کاهش میدهد.
روش تشخصی بیماری پارکینسون
هماکنون آزمایش خاصی برای تشخیص موارد غیرژنتیکی بیماری پارکینسون در سالمندان وجود ندارد. معمولا بهنسبت سوابق پزشکی و معاینات عصبی فرد، این بیماری تشخیص داده میشود. همچنین درصورتیکه بعد از تجویز دارو، علائم بیماری بهبود پیدا کنند؛ بیماری پارکینسون تشخیص داده میشود.
ازآنجاییکه برخی بیماریها علائمی مشابه پارکینسون دارد؛ نیاز به انجام آزمایشهای اختصاصی برای اطمینان از شیوع بیماری پارکینسون در سالمندان است.
روشهای درمان بیماری پارکینسون
بهنسبت شدت علائم و شرایط بیمار، روشهای درمانی برای این افراد هم متفاوت خواهد بود. معمولا برای درمان این بیماری از دارودرمانی، فیزیوتراپی و تغییرات سبک زندگی استفاده میشود. در موارد شدید، از جراحی برای کاهش برخی از علائم کمک میگیرند. بعضی اقدامات مراقبتب برای پاکینسون مشابه مراقبت های روماتیسم است ولی این دو بیماری کاملا با یکدیگر متفاوت هستند.
دارودرمانی: استفاده از داروهایی مانند لوودوپا، کاربیدوپا، آگونیستهای دوپامینی مانند پرامیپکسول و روپینیرول برای بالا بردن سطح دوپامین در مغز و کاهش نشانههای بیماری به کار گرفته میشود.
فیزیوتراپی و تمرینات فیزیکی: تمرینات استقامتی، تعادلی، تمریناتی برای تقویت عضلات و تکنیکهای تنفسی برای بهبود بیماری و کنترل علائم آن به کار گرفته میشود.
تغییرات سبک زندگی معمولا شامل بهبود رژیم غذایی، استراحت، خواب منظم، مدیریت استرس و دوری از الکل و سیگار است. همچنین مصرف مواد غذایی مفید برای درمان پارکینسون هم در رژیم غذایی بیماران مبتلا به پارکینسون قرار میگیرد.
روشهای جراحی معمولا شامل جراحی عمق عملکرد مغز است که به کمک الکترودها به محلهای خاص در مغز متصل شده و علائم را بهبود میدهند. درمان پاركينسون در خیلی از بیماران پارکینسون به ترکیبی از روشهای درمانی نیاز دارند و این ترکیب با صلاحدید تیم پزشکی مشخص میشود. درمان پارکینسون بهنسبت شدت و نوع علائم، برنامه درمانی متفاوتی لازم دارد.
زمان مراجعه به پزشک در بیماری پارکینسون
میدانید که بیماری پارکینسون درمان دارد. بعد از تشخیص بیماری و شروع دوره درمان، درصورت بروز تغییرات یا اثربخشی داروها، لازم است که به پزشک مراجعه کنید. در طول بیماری پارکینسون، تنظیم دوز داروها اهمیت زیادی دارد.
سخن آخر
پارکینسون در زمره بیماریهای عصبی قرار دارد و طی آن فرد در حرکت، عملکرد عضلانی و سیستم عصبی دچار مشکلاتی میشود. این بیماری معمولا در سالمندان دیده میشود. علائم پارکینسون شامل رعشه، سفتی عضلات، کند شدن حرکت و مشکلات خواب و تغذیه است. برای درمان این بیماری معمولا از دارودرمانی، فیزیوتراپی و تغییرات سبک زندگی استفاده میشود. تاکنون درمان قطعی و کاملی برای این بیماری پیدا نشده است؛ اما به کمک روشهای درمانی ذکر شده، میتوان علائم و نشانههای بیماری را کاهش داد.
سوالات متداول
طول عمر بیماران پارکینسون چقدر است؟
بیماران مبتلا به پارکینسون معمولا 10 تا 20 سال بعد از تشخیص بیماری زنده میمانند. طول عمر این افراد نزدیک به افراد نرمال است.
چطور بفهمم مبتلا به بیماری پارکینسون شدهام؟
رایجترین علائم بیماری پارکینسون رعشه و لرزش دستان و پاها و انگشتان، سخت شدن و کشیدگی عضلات، کند شدن حرکات است. اختلالات خواب و خوابآلودگی از دیگر علائم بیماری پارکینسون است.