کودک حساس؛ ویژگی و علائم کودکان زودرنج

کودک زودرنج Precocious child و کودک حساس به کلیه مسائلی که پیرامونشان رخ می‌دهد، نگاه عمیقی دارد. به علاوه، کودکان زودرنج و حساس با مشاهده کوچک‌ترین پریشانی عاطفی در اطرافیان خود احساس آشفتگی و اضطراب می‌کنند. این کودکان درون‌گرا و آرام هستند و پرستاری کودک کار پرفشار و سختی نیست. اما این دسته از کودکان به طور ذاتی لجباز، فعال و در عین حال طلبکارند. اگر دوست دارید بدانید کودکان زودرنج چه ویژگی‌هایی دارند و چگونه می‌توان با آن‌ها رفتار کرد، تا انتهای مطلب با ما همراه باشید.

آیا شما هم از این بابت که فرزندتان بیش از دیگر همسالان خود برای هر چیز کوچکی می‌رنجد و یا بهانه می‌گیرد نگرانید؟ جای نگرانی نیست. اما باید بدانید که نگهداری از فرزند شما در این شرایط دشوارتر است و برای تربیت صحیح او باید چالش‌های زیادی را پشت سر بگذارید. کودکان حساس که معمولاً با یک سیستم عصبی بسیار حساس به دنیا می‌آیند به شرایطی که حتی ممکن است برای دیگران بی‌اهمیت باشد، واکنش نشان می‌دهند.

کودک حساس و زودرنج چجور کودکی است؟

کودک زود رنج و حساس واژه‌ای است که به کودکان بسیار زودرنج نسبت داده می‌شود. این دسته از بچه ها در مقابل بی‌ارزش‌ترین مسائل نیز اظهار ناراحتی می‌کنند و از خود واکنش نشان می‌دهند. کودکان حساس ممکن است یکی از مهربان‌ترین و همچنین عاطفی‌ترین کودکانی باشند که حتی به خدمات پرستاری در منزل نیز نیاز پیدا کنند. هنگامی که میزان حساسیت و زودرنجی در این دسته از کودکان بالا می‌رود، والدین با چالش و نگرانی‌هایی مواجه می‌شوند.

کودکان حساس اغلب خیلی سریع‌تر از دیگران آشفته و پریشان‌ می‌شوند. آن‌ها زیاد گریه می‌کنند و از این که ممکن است اتفاقی رخ دهد، نگران هستند. یکی از ویژگی‌های آن ها این است که در مقابل هر مسئله‌ای هر چند کوچک بیش از حد واکنش نشان می‌دهند. کودکانی که زودرنج هستند، نمی‌توانند با افراد جدید به ‌خوبی ارتباط برقرار کنند و همین امر باعث می‌شود که دوستان کمی داشته باشند.

البته، بچه های حساس فقط از نظر عاطفی حساس و زودرنج نیست. این دسته از کودکان ممکن است به صدا‌های بلند، نور لامپ و چراغ هم حساسیت نشان دهند. آن‌ها حتی ممکن است از جمعیت زیاد بترسند و از تغییرات گریزان باشند.

علت زودرنجی کودکان

علت زودرنجی کودک حساس به شرایط او بازمی‌گردد. کودک ممکن است به صورت ارثی و ژنتیکی زودرنج باشد و بهانه‌گیری کند. برخی از نوزادان از همان بدو تولد، بهانه‌گیری می‌کنند. این رفتار معمولاً در سنین بالاتر نیز با آن‌ها همراه خواهد بود و همین مسئله باعث می‌شود که به کودکی زودرنج و یا به اصطلاح دشوار تبدیل شوند. البته نمی‌توان علت زودرنجی در کودکان را تماماً به مسائل زیستی نسبت داد. گاهی، دلایل محیطی باعث زودرنجی کودکان می‌شوند. در خانواده‌هایی که والدین کلیه نیاز‌های کودکشان را برآورده می‌کنند و به اصطلاح به طور کامل تحت اطاعت او هستند، این مشکل پیش می‌آید.

در چنین شرایطی، والدین حتی خواسته‌های غیرمنطقی کودک خود را برآورده کرده و در مقابل آن تسلیم می‌شوند. کودک در این شرایط تصور می‌کند که همه باید برای برآوردن نیاز‌های منطقی و غیرمنطقی او بسیج شوند. چنین کودکی همه افراد را ابزاری می‌داند که خلق شده‌اند تا تنها او را به خواسته‌هایش برسانند. این عوامل سبب می‌شود که کودک با قرارگرفتن در محیطی که شاهد برآورده شدن نیاز‌هایش همانند قبل نیست، واکنش‌هایی از خود نشان دهد و شروع به بهانه‌گیری کند.

البته نقطه مقابل این مسئله نیز وجود دارد. گاهی بی‌توجهی بیش از اندازه والدین نسبت به برآورده ساختن خواسته‌های کودک باعث می‌شود که کودک احساس کند توسط والدینش نادیده گرفته شده است. بی‌توجهی والدین می‌تواند باعث شود که کودک زودرنج و یا بهانه گیر شود.

ویژگی کودکان زودرنج

بعد از آشنایی با نشانه‌های یک کودک حساس مطمئناً متوجه شده‌اید که این دسته از کودکان تفاوت‌های خاصی با دیگر همسالان خود دارند. البته این مسئله بدان معنا نیست که این ویژگی‌ها یک نقطه ضعف به حساب می‌آیند. حقیقت این است که تنها تفاوت کودکان حساس با دیگر همسالان خود برخورداری از این ویژگی‌های متفاوت و اختلالات عاطفی و رفتاری در کودکان است. بچه  زودرنج در برخی از موارد استعداد‌های نهفته‌ای در خود دارند که شما را شگفت‌زده می‌کنند.

علائم بچه های حساس و زود رنج

برای این که بتوانید دنیای عاطفی و پر از احساس کودکان زودرنج را بهتر درک کنید، باید بدانید که این دسته از کودکان چه نشانه‌های رفتاری دارند. کودکان حساس و به اصطلاح زودرنج عموماً به محرک‌های محیطی که می‌تواند حسی، عاطفی و یا اجتماعی باشد بیشتر واکنش نشان می‌دهند. در ادامه، برخی از اصلی‌ترین علائمی که این کودکان از خود نشان می‌دهند را بیان می‌کنیم.

• خیلی زود شروع به گریه کرده و اظهار ناراحتی می‌کنند.
• از وارد شدن در موقعیت و تغییرات جدید، احساس آشفتگی و اضطراب دارند.
• نسبت به نور، بو، صدا و لمس بیشتر حساسیت نشان می‌دهند.
• تنهایی و خلوت را به جمع‌های چندین نفره ترجیح می‌دهند.
• دوست دارند که همه مسائل اطراف خود را عمیقاً پردازش کنند.

رفتار درست با کودک حساس

برخورد و رفتار درست با کودک حساس از جمله راهکار‌هایی است که به فرزند ما کمک می‌کند تا این دوران را به خوبی پشت سر بگذارد. در تربیت کودکان حساس شما زمانی به موفقیت دست می‌یابید که شناخت خوبی از کودک خود داشته باشید. برای به حداقل رساندن حساسیت روحی و روانی در کودکان حساس باید آن‌ها را از محیط‌های شلوغ و پرهیاهو دور کنید.

این کار به کودک ناآرام شما کمک می‌کند تا به حالت عادی بازگردد. از دیگر راه‌هایی که به کودک شما کمک می‌کند تا بر بدخلقی‌های خود غلبه کند. مثلاً از او بخواهید که برای عذرخواهی از شما، برایتان یک نقاشی بکشد. با این کار به او نشان می‌دهید که همیشه کنار او هستید تا بتواند بر احساساتش کنترل بیشتری داشته باشد. پرت‌کردن حواس کودک زودرنج از دیگر راه‌هایی است که به او کمک می‌کند تا زمانی که در حال طغیان احساسی است، ذهن خود را بر روی چیز دیگری متمرکز کرده و آرامش خود را بازیابد. از سرکوب کردن احساسات کودکان زودرنج جدا خودداری کنید.

در عوض، به آن‌ها بیاموزید که چطور می‌توانند احساساتشان را بیرون بریزند. برای مثال، می‌توانید به آن‌ها بگویید که جیغ بزنند، گریه کنند و یا حتی فریاد بکشند. کودکان زودرنج و حساس به تشویق احتیاج دارند. حتی اگر تلاش فرزندتان نشان‌دهنده موفقیت او نیست، باز هم او را ستایش کنید. کودکانی که کمتر تشویق می‌شوند، از عزت نفس پایین‌تری نیز برخوردارند.

تأثیرات لجبازی کودک در رفتار آینده

اگرچه لجبازی یکی از مراحلی است که کودکان در رشد طبیعی خود طی می‌کنند، اما رفتار‌های صحیح والدین در حین لجبازی یک کودک حساس می‌تواند از بروز چالش و مشکلات بعدی در آینده جلوگیری کند. از جمله پیامد‌های لجبازی کودکان که بر آینده آن‌ها نیز تأثیر منفی خواهد داشت می‌توان به اختلالات رفتاری، افسردگی، اضطراب، کمبود اعتمادبه‌نفس، ناتوانی در برقراری ارتباط، انزوای اجتماعی، مشکل یا کندی در یادگیری و در نهایت آسیب‌های روحی و روانی شدید و جبران ناپذیر اشاره کرد و همین امر میتواند در آینده باعث لجبازی در سالمندان در دوران پیر بچه شود.

کودک زودرنج و حساس در مقایسه با دیگر همسالان خود زودتر تحریک شده و ناراحتی خود را با گریه و بهانه‌گیری نشان می‌دهد. این دسته از کودکان حتی به نور و صدا هم حساس هستند و ممکن است دوست نداشته باشند که در محیط‌های شلوغ و پرسروصدا وقت بگذرانند. نشان دادن رفتار‌های مناسب و صحیح هنگام مشاهده چنین علائمی توسط والدین و اطرافیان از اهمیت زیادی برخوردار است و می‌تواند از بروز پیامد‌های جبران ناپذیر در آینده جلوگیری کند.

سوالات متداول

کودک حساس چه علائمی دارد؟

این دسته از کودکان زودتر از دیگران تحریک می‌شوند و از هر چیز منفی که در اطرافشان باشد بیزارند. به علاوه، آن‌ها نیاز به همدلی دارند و همیشه سعی می‌کنند که اطرافیان را از خود راضی نگه دارند.

آیا تمامی کودکان زودرنج، درون‌گرا هستند؟

خیر. ممکن است کودک برون‌گرا باشد، اما باز هم سریع‌تر از دیگران تحریک شود و به اصطلاح به عنوان کودک زودرنج شناخته شود.