عفونت مجاری ادراری؛ علل ، علایم ،روش های پیشگیری و درمان

عفونت مجاری ادراری (UTI) دومین عفونت باکتریایی شایع است. این مشکل باعث مراجعه سالانه  8.1 میلیون نفر به پزشکان می گردد که خوشبختانه با استفاده از روش های خاصی قابل پیشگیری و درمان می باشد .

تقریباً 12 درصد از مردان و 60 درصد از زنان حداقل یک بار در طول زندگی خود دچار عفونت ادراری می شوند. ابتلا به عفونت ادراری به این معنی نیست که زندگی فرد در خطر است، زیرا مرگ و میر ناشی از عفونت بسیار کم است، اما برای جلوگیری از عوارض بیشتر باید فورا به آن رسیدگی شود.

آگاهی از علل، عوامل خطر و علائم بیماری به فرد کمک می کند تا زودتر آن را تشخیص داده و به دنبال درمان این مشکل باشد.

UTI یا عفونت مجاری ادراری چیست؟

عفونت دستگاه ادراری زمانی رخ می دهد که باکتری وارد هر قسمت از سیستم ادراری از جمله مثانه، مجرای ادرار، حالب ها و کلیه ها شود.

عفونت ادراری در مثانه، یعنی سیستیت، شایع ترین مورد است. عفونت ادراری در کلیه ها و مجرای ادراری به ترتیب به عنوان پیلونفریت و اورتریت شناخته می شود.

چه چیزی باعث عفونت مجاری ادراری می شود؟

رابطه جنسی خطر ابتلا به این بیماری را در زنان افزایش می دهد. تقریبا 80 درصد از زنان یائسه مبتلا به عفونت ادراری در 24 ساعت قبل از بروز مشکل،  رابطه جنسی داشته اند. علاوه بر مقاربت، فعالیت‌ها، شرایط قبلی و محصولات دیگری نیز وجود دارند که می‌توانند باعث عفونت ادراری شوند، از جمله:

سنگ کلیه:

سنگ ها می توانند مجاری ادراری  فرد را مسدود کرده و ادرار را در خود نگه دارند. این وضعیت به باکتری ها زمان کافی برای رشد می دهند و در نهایت باعث ایجاد عفونت ادراری می شوند.

کم آبی:

ننوشیدن آب کافی باعث کاهش ادرار می شود که به دفع باکتری ها کمک می کند. با تجمع باکتری ها، ممکن است به عفونت ادراری مبتلا شوید.

پیشنهاد مقاله : آیا نوشیدن 8 لیوان آب برای همه افراد مناسب است؟

اسهال یا یبوست:

خالی کردن مثانه در هنگام یبوست می تواند دشوار باشد، بنابراین باکتری ها زمان رشد و ایجاد عفونت را خواهند داشت. همچنین، باکتری های دفع شده از اسهال می توانند وارد مجرای ادراری شده و باعث عفونت ادراری شوند.

محصولات بهداشتی:

از آنجایی که وجود رطوبت بیش از حد در تامپون یا پد می تواند به عنوان محیطی عالی برای رشد باکتری ها باشد، ضروری است که لباس زیر زنانه خود را به طور مکرر در طول دوره قاعدگی تغییر دهید تا از ابتلا به عفونت ادراری جلوگیری کنید.

نگه داشتن ادرار:

ادرار نکردن به مدت 6 ساعت یا بیشتر به رشد باکتری ها در مثانه کمک می کند و باعث عفونت می شود.

کنترل بارداری:

هورمون‌های موجود در قرص‌های ضدبارداری باعث نوسان باکتری‌های طبیعی واژن می‌شوند و خطر ابتلا به عفونت ادراری را افزایش می‌دهند. همچنین استفاده از اسپرم کش و دیافراگم  نیز زنان را مستعد ابتلا به عفونت می کند.

دیابت:

در مورد کسانی که دیابت کنترل نشده دارند، مثانه آنها خالی نمی شود و ممکن است به محل رشد باکتری ها تبدیل شود. تجمع باکتری ها خطر ابتلا به عفونت ادراری را افزایش می دهد.

عوامل دیگری که در ایجاد عفونت مجاری ادراری نقش دارند عبارتند از:

آسیب نخاعی
ناهنجاری های دستگاه ادراری
داشتن مجرای ادرار کوتاهتر
آسیب عصبی در اطراف مثانه

علائم و نشانه های عفون مجاری ادراری چیست؟

علائم UTI بسته به اینکه کدام قسمت از دستگاه ادراری عفونی شده است متفاوت است.

علائم UTI مجاری تحتانی (مثانه و مجرای ادرار را تحت تاثیر قرار می دهد) عبارتند از:

ادرار خونی یا کدر
سوزش با ادرار
افزایش دفعات و فوریت ادرار
درد لگن یا درد رکتوم
ادراری که بوی بد می دهد

علائم عفونت مجاری ادراری در دستگاه فوقانی (کلیه ها را تحت تاثیر قرار می دهد) عبارتند از:

استفراغ
درد و حساسیت در پهلوها و قسمت بالای کمر
حالت تهوع
لرز
تب
مردان و زنان علائم مشابهی برای UTI دستگاه فوقانی دارند. با این حال، عفونت مجرای تحتانی ممکن است علاوه بر سایر علائم رایج، باعث درد رکتوم در مردان و درد لگن در زنان شود.

آیا زنان بیشتر از مردان مستعد ابتلا به عفونت مجاری ادراری هستند؟

زنان 30 برابر  بیشتر از مردان در معرض ابتلا به عفونت مجاری ادراری هستند. همچنین از هر 10 زن مبتلا به عفونت ادراری، 4 نفر در عرض شش ماه یک مورد عفونت دیگر را تجربه خواهند نمود .

زنان بیشتر مستعد عفونت های مجاری ادراری هستند زیرا مجرای ادراری زنان (لوله ای از مثانه که ادرار را از بدن خارج می کند) کوتاه تر از مردان است. همچنین دهانه مجرای ادرار آنها به مقعد و واژن نزدیک‌تر است و ورود باکتری‌ها به مثانه را آسان‌تر می‌کند.

برای مردان، بزرگ شدن غده پروستات و هر بیماری که بر سیستم ایمنی بدن تأثیر می گذارد، می تواند خطر ابتلا به عفونت های ادراری را افزایش دهد.

دلایل عفونت ادراری های مکرر چیست؟

عفونت مجاری ادراری عود کننده درصد زیادی از عفونت های ادراری گزارش شده توسط متخصصان اورولوژی را شامل می شوند .

دلایل UTI مکرر عبارتند از:

بیماری مزمن یا بیماری های سیستم ایمنی
بیماری های خود ایمنی
بیماری های عصبی
سنگ کلیه یا مثانه
بافت اسکار یا تغییر در آناتومی ناشی از جراحی مجاری ادراری

روش تشخیص و درمان

متخصصان با انجام یک آزمایش ادرار، که به عنوان آنالیز ادرار نیز شناخته می‌شود، می توانند تشخیص دهند که آیا فرد دچار عفونت ادراری شده است یا خیر.

این آزمایش شامل بررسی نمونه ادرار فرد از نظر ظاهر، غلظت و تعداد گلبول‌های سفید سالم و گلبول‌های قرمز خون بر خلاف تعداد باکتری‌ها است.

نتایج غیر طبیعی ممکن است نشان دهنده عفونت ادراری باشد. به عنوان مثال، عفونت مجاری ادراری می تواند ادرار فرد را به جای شفاف شدن، کدر یا شیری کند. در صورت مشاهده علائم عفونت مجاری ادراری ، ممکن است آزمایش‌های دیگری لازم باشد تا روش درمانی مناسبی تجویز گردد .

اگر عفون مجاری ادراری بدون بدون درمان رها شود چه عواقبی دارد ؟

عفونت ادراری درمان نشده می‌تواند عفونت را به کلیه‌ها و سایر قسمت‌های بدن گسترش دهد و باعث ایجاد موارد زیر شود:

تب و لرز
درد در پشت
کاهش عملکرد کلیه
نارسایی کلیه در افرادی که قبلاً مشکل کلیه دارند

سپسیس که یک وضعیت تهدید کننده زندگی است

چگونه از عفونت ادراری پیشگیری کنیم؟

برای جلوگیری از عفونت ادراری این نکات را رعایت کنید:

آب بنوشید:

مقدار زیادی آب بنوشید، حداقل 8 لیوان در روز برای دفع باکتری ها از دستگاه ادراری.

ویتامین C –

مصرف مکمل ویتامین C یا مصرف سبزیجات برگ دار و سایر میوه های غنی از ویتامین C می تواند ادرار شما را اسیدی تر کند و از رشد باکتری ها جلوگیری کند.

مثانه خود را خالی کنید –

تخلیه مثانه به دفع باکتری های عامل عفونت ادراری کمک می کند. اگر از عفونت ادراری مکرر رنج می برید مکررا ادرار کنید.

از تحریک کننده های مثانه اجتناب کنید –

نوشیدنی هایی مانند الکل، قهوه و نوشابه های گازدار حاوی شیرین کننده های مصنوعی می توانند مثانه را تحریک کرده و حفظ فلور طبیعی در ادرار را دشوار کرده و باعث عفونت ادراری شوند.

عادات بهداشتی خوب داشته باشید  –

حتماً قبل و بعد از مقاربت اندام تناسلی خود را تمیز کنید و از حمام های حباب دار و صابون ها، اسپری ها و دوش های معطر خودداری کنید. لباس‌های زیر گشاد بپوشید و لباس‌های عرق‌زده را عوض کنید.

اعمال گرما –

از یک پد گرم کننده یا پتوی گرم برای تسکین ادرار دردناک، درد موضعی یا سوزش در ناحیه خصوصی خود استفاده کنید.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

عفونت ادراری خفیف بدون درمان پزشکی خود به خود از بین می رود. با این حال، اگر علائم عفونت ادراری مزمن و  مداوم را تجربه می کنید، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید. انتظار بیش از حد برای دریافت درمان می تواند منجر به عوارض عفونت ادراری مانند عفونت های شدید کلیه و مجاری تحتانی شود.

مرکز پرستاری سلامت اول  با داشتن مجوز رسمی از وزارت بهداشت و سال ها تجربه در امر ارائه خدمات مراقبت و پرستاری در منزل آمادگی دارد با کادری مجرب و متخصص به صورت شبانه روزی در خدمت همشهریان گرامی باشد.

کادر مجرب این مرکز در قالب پرستار سالمند ، پرستار بیمار و پرستار کودک همواره با در نظر گرفتن آخرین استانداردهای خدمات مراقبتی و پرستاری به ارائه خدمت پرداخته و آسایش و امنیت عزیزان شما را اولویت اصلی خویش قرار داده است.