یائسگی چیست؛ علائم اصلی یائسگی

یائسگی menopause یک اختلاب یا بیماری نیست بلکه بخش طبیعی از دوران زندگی زنان بوده و یک فرآبند بیولوژیکی طبیعی است. یائسگی نشان دهنده پایان چرخه پریود در خانم ها بوده که معمولا بعد از 12 ماه نداشتن چرخه قاعدگی دوران آن شروع خواهد شد. معمولا این مسئله در سن 40 الی 50 سالگی اتفاق می افتد که در بعضی افراد امکان دارد در دهه ششم زندگی نیز رخ دهد اما میانگین سنی در ایران 49 تا 50 می باشد.

یائسگی چیست؟ 

یائسگی بخشی از روند طبیعی زندگی خانم ها است که به دلیل اتمام تخمک فرایند تخمک گذاری به طور کامل متوقف می شود. این دوره با متوقف شدن چرخه قاعدگی و پایان یافتن سال‌های باروری خودش را نشان می‌دهد و معمولاً در پایان دهه چهل تا اوایل ۵۰ سالگی رخ می‌دهد. در این بازه، به بانوان عزیز توصیه می‌شود که با بهری گیزی از راهنمایی و توصیه های یک پرستار سالمند خبره، خود را با شرایط جدیدشان بهتر تطبیق دهند. افرادی که با جراحی تخمدان‌هایشان را خارج می‌کنند دچار یائسگی ناگهانی می‌شوند. همچنین دوران یائسگی در بانوان دارای سه مرحله اصلی زیر می باشد:

پیش از یائسگی perimenopause

دوره پیش از یائسگی معمولا در بازه زمان 45 تا 55 سالگی رخ می دهد و به زمانی اشاره دارد که بدن خانم ها در حال انتقال به این دوران و پایان سال های باروی هستند. در این دوره سطح استروژن هورمون اصلی زنانه به طور نا منظم افزایش و کاهش می یابد. از علائم پیش از یائسگی می توان به چرخه های قاعدگی نامنظم، عدم تخمک گذاری، مشکلات خواب و خشکی واژن اشاره کرد و ممکن است این دوره 7 تا 14 سال ادامه دار باشد.

یائسگی menopause

زمانی که تولید هورمون های قائدگی در بدن متوقف شود و یک خانم 12 ماه متوالی پریود و چرخه قاعدگی نداشته باشد دوران پیش از یائسگی به اتمام رسیده و وارد مرحله بعدی از آن می شود و از این زمان به بعد به مرور زمان این علائم در بانوان ایجاد می شود و گاها برای کنترل نشانه ها نیاز به پرستار در منزل می باشد.

پس یائسگی postmenopause

در این دوره علائم یائسگی مثل گرفتگی ها کمتر شده و از بین می روند. این بازه زمانی تا پایان زندگی بانوان وجود دارد و امکان باروری نیز در این تایم وجود ندارد.

علل ایجاد یائسگی

علت ایجاد یائسگی در زنان به صورت زیر می باشد:

• کاهش طبیعی هورمون ها: همانطور که گفته شد علت اصلی یائسگی کاهش سطح هرمون های زنانه می باشد که به سبب همین امر تخمدان ها فرآیند تخمک گذاری را انجام نداده و باعث اتمام چرخه قاعدگی در زنان می شود.

• برداشتن تخمدان ها یا افورکتومی: تخمدان ها عامل ترشح استروژن و پروژسترون می باشد که در جراحی افروکتومی باعث یائسگی فوری می شود. همین امر سبب توقف دوره های پریود شده و علائم اصلی در فرد ایجاد میشود. توجه داشته باشید که جراحی رحم باعث یائسگی در بانوان نمیشود.

• شیمی درمانی: یکی دیگر از دلایل بروز یائسگی در زنان سرطان و شیمی درمانی می شود. همچنین اگر در پرتو درمانی پرتوها به سمت تخمدان هدایت شوندن احتمال ایجاد بروز علائم در خانم ها وجود دارد.

• نارسایی اولیه تخمدان: این علت به سبب عدم تولید طبیعی و به اندازه هورمون ها توسط تخمدان ها می شود. این عارضه سبب بروز علائم یائسگی زودرس در بانوان عزیز شود.

علائم یائسگی چیست؟

کاهش هورمون های زنانه، استروژن و پروژسترون در یائسگی سبب تغییرات بسیار زیادی در خانم ها شده که سبب بروز یک سری علائم در قرد می شود. همچنین ممکن است هر فرد علائم متفاوتی را تجربه کنند. به طور کلی از علائم اصلی آن در زنان می توان به موارد زیر اشاره کرد:

به نقل از: symptoms of menopause

علائم فیزیکی رایج یائسگی و پیش از یائسگی عبارتند از:

گرگرفتگی، زمانی که احساس سرما یا گرمی ناگهانی در صورت، گردن و قفسه سینه دارید که می تواند باعث سرگیجه شود.
مشکل در خوابیدن، که ممکن است در نتیجه تعریق شبانه باشد و باعث شود در طول روز احساس خستگی و تحریک پذیری کنید.
تپش قلب، زمانی که ضربان قلب شما به طور ناگهانی قابل توجه تر می شود
سردرد و میگرن که بدتر از حد معمول است
درد عضلانی و درد مفاصل
تغییر شکل بدن و افزایش وزن
تغییرات پوستی از جمله پوست خشک و خارش
عفونت های مکرر دستگاه ادراری (UTIs)
دندان های حساس، لثه های دردناک یا سایر مشکلات دهان

• گر گرفتگی و یائسگی

گرگرفتگی از اصلی‌ ترین علائم یائسگی است  که آمار بالایی از زنان به آن مبتلا می شوند که باعث می‌شود بدن شخص به طور ناگهانی گرم شده، عرق کند و برافروخته گردد. گرما به صورت ناگهانی در قسمت سینه و صورت شروع شده و به سایر نواحی بدن منتقل می شود و این حالت معمولا تا 2 الی 5 دقیقه ادامه دارد.

در برخی از خانم ها این گرگرفتگی باعث تعریق و لرز شده و در برخی از افراد سبب اضطراب و تپش قلب می شود و در طول روز امکان دارد چندین بار رخ دهد. به طور کلی، گرگرفتگی یک سال قبل از منوپوز شروع میشود و بعد از شروع پساقاعدگی این عارضه کاهش پیدا می کند.

• گزگز دست و پا در یائسگی

به علت نوسانات هورمونی سیستم عصبی مرکزی تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد که در نتیجه آن احساس گزگز در دست‌ها، پاها و بازوها ایجاد می‌شود. این احساس زیاد طول نمی‌کشد و هر بار فقط به مدت چند دقیقه ایجاد می‌گردد.

• تعریق شبانه در یائسگی

گرگرفتگی یائسگی معمولا در شب اتفاق افتاده که همین سبب تعریق شبانه شود و این تعریق به حدی است که می تواند سبب خیس شدن لباس نیز شود.

• قاعدگی‌ نامنظم در یائسگی

قاعدگی نامنظم، جزو اولین علائم در خانم ها به دلیل تغییرات هورمونی می باشد. به هم خوردن نظم قاعدگی در این دوران کاملا طبیعی بوده و امکان دارد پریود فرد زودتر و دیرتر شروع شود و جای نگرانی نیست.

• تغییرات خلق‌وخو در یائسگی

اضطراب، نداشتن نرژی، استرس و افسردگی از علائم یائسگی بوده که در فرد ایجاد می شود. همچنین بد رفتاری کج خلقی در این دوران امری طبیعی می باشد. اگر در این دوره بیشتر از 2 هفته حالت افسردگی و نگرانی داشتید همراه به پزشک و مشاوره برای کنترل و کاهش علائم یائسگی مراجعه نمایید.

• کاهش میل جنسی و یائسگی

در نتیجه پایین آمدن سطح تستوسترون و استروژن میل جنسی فرد کاهش می‌یابد. بااین‌حال این مورد می‌تواند بر اثر عوارض داروها یا یک نتیجه ثانویه از تغییرات خلقی نیز ایجاد شود.

علائم اولیه یائسگی

موارد گفته شده جز اصلی ترین علائم یائسی در زنان بوده که محمولا تمامی خانم ها موارد بالا را در این دوره از زندگی خود تجربه می کنند. علاوه بر این مورد ها و نشانه های دیگری نیز وجود دارد که با توجه به شرایط ممکن برای هر زنی متفاوت باشد که به صورت زیر می باشد:

• بی اختیاری در ادرار
  از علائم ثانویه یائسگی بی اختیاری و افزایش ادرار می باشد که در این حالت فرد با عطسه، سرفه و حتی خنده ممکن است ادرارش جاری شود و همین امر می تواند با عفونت دستگاه ادراری همراه باشد.

• درد سینه
  حساسیت سینه ها یکی از این علائم بوده که به مرور زمان کم و بهبود می یابد.

• خشکی واژن
  کمبود هورمون‌های زنانه و کاهش استروژن باعث کاهش گردش خون در اطراف واژن و در نتیجه خشکی آن می‌شود و همین امر فرد در برقراری رابطه جنسی دچار مشکل و درد می شود.

• سردرد
  کاهش میزان استروژن باعث ایجاد سردرد یا دوره‌های میگرنی می‌شود؛ مانند آنچه برخی بانوان در زمان قبل از پریود تجربه می‌کنند.

• سوزش دهان
  از دیگر نتایج تغییرات هورمونی احساس سوزش، حساسیت، گزگز و بی‌حسی یا گرما در داخل یا اطراف دهان است. هورمون‌های مخاطی دهان گیرنده‌هایی دارند که هورمون‌های جنسی را تشخیص می‌دهند با کاهش سطح استروژن علائم گفته شده در دهان ایجاد می‌شود.

• تغییرات ذائقه
  در طول یائسگی تغییراتی در حس چشایی ایجاد می‌شود. همچنین خشکی دهان در این دوران می‌تواند منجر به افزایش خطر ابتلا به بیماری لثه یا حفره گردد.

• خستگی
  یکی دیگر از اصلی‌ ترین علائم یائسگی، خستگی است که می‌تواند در نتیجه عدم خواب باکیفیت و گرگرفتگی شبانه ایجاد شود یا به طور مستقیم ناشی از نوسانات هورمونی باشد.

• نفخ
  ممکن است بر اثر استرس، حبس‌شدن گاز یا آب در بدن و هضم ضعیف‌تر نفخ ایجاد شود.

• تغییرات گوارشی
  هورمون‌های جنسی زنانه بر میکروب‌هایی که در دهان و دستگاه گوارش هستند اثر می‌گذارند. در طول این دوران با تغییر این ترکیبات تغییراتی در هضم و واکنش نسبت به مواد غذایی ایجاد می‌شود.

• درد مفاصل
  استروژن باعث کاهش التهاب و روان نگه‌داشتن مفاصل می‌شود. در دوران یائسگی به دلیل کاهش استروژن برخی از زنان درد مفاصل را گزارش می‌کنند. استروژن مسئول تنظیم میزان مایعات در بدن است. با کم‌شدن این هورمون در بدن زنان، مستعد درد مفاصل یا آرتریت می‌شوند.

• تنش و درد عضلانی
  درد عضلانی نیز به همان علتی که درد مفاصل رخ می‌دهد ایجاد می‌شود.

• احساس شوک الکتریکی
  برخی زنان در این دوران چیزی شبیه به شوک الکتریکی را تجربه می‌کنند که علت آن مشخص نیست؛ اما ممکن است نتیجه تغییر میزان هورمون در سیستم عصبی باشد.

• خارش در یائسگی
  از آنجایی‌ که استروژن با تولید هیدراتاسیون و کلاژن مرتبط است کاهش آن باعث ایجاد خارش و خشکی پوست در نواحی آلت تناسلی می‌شود.

• اختلال و مشکلات خواب
  یکی از علائم اختلالات در خواب بوده که به سبب عواملی چون اضطراب، تعریق های شیانه و تکرر ادرار در قرد یائسه ایجاد می شود که برای کنترل و درمان این نشانه میتوانید از ورزش و پرهیز از غذای چرب بهره ببرید.

• مشکل در تمرکز در یائسگی
  این مشکل نیز در نتیجه کاهش استروژن ایجاد می‌شود البته ممکن است اختلالات خواب نیز در ایجاد آن مؤثر باشند.

لیست کامل علائم یائسگی

سایر نشانه‌ها عبارت‌اند از مشکلات حافظه، نازک شدن موها، شکننده شدن ناخن‌ها، افزایش وزن، استرس بی‌دلیل، سرگیجه، آلرژی، پوکی‌استخوان، ضربان قلب نامنظم، بوی بدن، تحریک‌پذیری، افسردگی، اضطراب و هراس.

مواردی که بیان شد اصلی‌ ترین علائم یائسگی است که اغلب زنان گزارش می‌کنند. بااین‌حال اشخاص مختلف تجربه‌های متفاوتی را خواهند داشت، اما این علائم تنها به علت یائسگی ایجاد نمی‌گردد. لازم است با پزشک یا متخصص در این باره مشورت کنید.

سن یائسگی در زنان

در پاسخ به وال یائسگی از چه زمانی شروع می شود می توان گفت که در مورد زمان طبیعی شروع یائسگی دامنه وسیعی وجود دارد. متخصصان زنان می گویند این تاریخ ممکن است از 40 سالگی آغاز شود ، اما میانگین سنی در ایالات متحده 51 سال است. سابقه خانوادگی و نژاد شما ممکن است بر تاریخ کلی آن تأثیر بگذارد. به عنوان مثال ، مطالعات نشان می دهد که زنان سیاه پوست و لاتین معمولاً یائسگی را حدود دو سال کمتر از زنان سفیدپوست و آسیایی تجربه می کنند.

همانطور که گفته شد یائسگی در خانم ها معمولا در دهه چهارم و پنجم شروع شده که این دوران علائم خاص خود را دارد. این دوران امری طبیعی و بخشی از زندگی طبیعی بانوان بوده و شروع آن به معنی به پایان رسیدن باروری و چرخه های قاعدگی ماهانه می باشد.

سوالات متداول

1. از کجا بفهمم یائسه شدم؟

از علائم اولیه یائسگی میتوان به بی نظمی و توقف پریود، تعریق شبانه، تغییرات خلق و خو و درد عضلات اشاره کرد.

2. سن یائسگی چقدر است؟

سن یائسگی در زنان متفاوت بوده اما معمولا بین دهه چهارم و پنجم زندگی افراد رخ می دهد.

3. آخرین پریود قبل از یائسگی چه زمانی رخ می دهد؟

آخرین پریود خانم ها امکان دارد در هر سنی رخ دهد اما معمولا این اتفاق در سن 45 تا 55 سالگی رخ می دهد.

4. آیا یائسگی باعث کاهش میل جنسی می شود؟

بله یکی از علائم و مشکلات این دوره کاهش میل جنسی در بانوان بوده که علت آن خشکی و تنگی واژن و اختلالات رفتاری در فرد می باشد.

5. شایع ترین نشانه یائسگی چیست؟

گرگرفتگی شایع ترین علامت این دوران بوده که 75 درصد از زنان این مورد را تجربه می کنند.

6. آیا لرز از علائم یائسگی است؟

بله، عده ای از بانوان بعد از تعریق شبانه دچار لرز می شوند.