وسواس فکری ocd چیست؛ روش های درمان وسواس فکری

طبق گفته‌های یک پرستار بیمار، وسواس فکری و اختلال OCD در واقع الگویی از افکار، ترس‌های ناخواسته یا وسواس است که شما را به انجام رفتارهای تکراری سوق می‌دهد. این وسواس‌ها و اجبارها در فعالیت‌های روزانه یک‌سری اختلال ایجاد کرده و ناراحتی قابل توجهی را به دنبال دارند. کنترل و مهار این اختلال کار سختی نیست. در ادامه جهت آگاهی بیشتر شما از بیماری وسواس فکری، در ارتباط با علائم آن مطالب مفیدی ارائه شده است؛ پس با ما همراه باشید.

اختلال وسواس فکری چیست؟

بیماری OCD یک اختلال روانی است که با وسواس و اجبار همراه است. افراد مبتلا به این اختلال دارای تکرار ناخودآگاه فکرهای ناراحت‌کننده (وسواس) هستند که ممکن است به آن‌ها اجبار کند تا رفتارهای تکراری (اجبار) انجام دهند. وسواس‌ها و اجبارات مکرر ممکن است زندگی روزمره آن‌ها را تحت تأثیر قرار داده و باعث ایجاد مشکلاتی در کار، روابط شخصی، تحصیلات و سایر زمینه‌های زندگی‌شان شود.

به نقل از www.nimh.nih.gov :

اختلال وسواس فکری-اجباری (OCD) یک اختلال طولانی مدت است که در آن فرد افکار غیر قابل کنترل و تکرار شونده (وسواس) را تجربه می کند، رفتارهای تکراری (اجبار) یا هر دو را انجام می دهد. افراد مبتلا به OCD علائم زمان بری دارند که می تواند باعث ناراحتی قابل توجه یا تداخل در زندگی روزمره شود. با این حال، درمان برای کمک به افراد در مدیریت علائم و بهبود کیفیت زندگی در دسترس است.

بیماری OCD مخفف چیست؟

وسواس فکری مخفف عبارت Obsessive-Compulsive Disorder است که به معنای اختلال اضطرابی، به همراه تکرار فکرها یا ایده‌ها ناخواسته و ناخوشایند است. افراد مبتلا به وسواس فکری ممکن است به طور مداوم با افکار تکراری، ناخواسته و نگران‌کننده مواجه باشند.

خصوصیات افراد دارای وسواس فکری

این افکار که به آن‌ها احساس استرس نگرانی و ناراحتی شدیدی می‌دهند شامل افکار مرتبط با ترس، آسیب رساندن به خود یا دیگران، ترس از ابتلا به بیماری، ترس از انجام کارهای نادرست یا خطاهایی که ممکن است در طول زندگی اتفاق بیفتد، باشند. در هرصورت کلیه این حالات به‌شدت آزاردهنده هستند و فعالیت‌های روزمره افراد را با اختلال مواجه می‌کنند. اگر بخواهیم به صورت خلاصه عملکرد افراد مبتلا به OCD را بیان کنیم به موارد زیر می‌رسیم:

• این افراد به طور مداوم و برای چندبار به شما دست می‌دهند و اگر در یک دیدار به‌جای 2 باری که در ذهن دارند، یک‌بار دست بدهند، دچار احساس بدی می‌شوند.
• افراد مبتلا به این بیماری باید بعد از تماس با یک جسم آلوده چندین و چندبار دست‌های خود را بشویند. با وجود اینکه این اقدام برایشان ناخوشایند و آزادهنده است، اما نمی‌توانند در برابر آن مقاومت کنند.
• افراد با مطالعه این ویژگی‌ها احساس می‌کنند خود و اکثر آدم‌های اطرافشان دچار این بیماری هستند؛ اما این‌گونه نیست. این افراد ویژگی‌هایی مشخصی دارند که به راحتی آن‌ها را از دیگر افراد متمایز می‌کند.

برخی از این ویژگی‌ها عبارت‌اند از:

• ۱ ساعت در طول روز را به خود اختصاص می‌دهد.
• افکارشان از کنترلشان خارج است و مجبور به پیروی از آن‌ها هستند.
• هرگز حال خوبی ندارند و این حالت باعث ناراحتی و عذابشان می‌شود.
• در زندگی، روابط اجتماعی‌ و حتی محل کار اثرات منفی می‌گذارند.

علائم OSD چیست؟

اختلال OCD اغلب حول موضوعات خاصی متمرکز است. به طور مثال ترس بیش از حد از آلوده شدن به میکروب را در نظر بگیرید. بیمار برای از بین بردن آلودگی، شاید چندین بار دست خود را شست‌وشو دهد که این امر منجر به ایجاد مشکلات و آسیب‌های پوستی خواهد شد.

وسواس‌ فکری در کودکان، تصاویر تکراری، افکار و اصرار ناخواسته‌ای هستند که همیشه باعث ایجاد اضطراب یا پریشانی خواهند شد. شاید سعی کنید آن‌ها را نادیده بگیرید یا با انجام یک رفتار یا مناسک اجباری از شر آن‌ها خلاص شوید. این وسواس‌ها بیشتر زمانی به وجود می‌آیند که می‌خواهید کارهای دیگری انجام دهید یا این که به مسائل دیگری فکر کنید.

لازم به ذکر است که مهم ترین علائم این اختلال اغلب شامل مواردی مانند ترس از آلودگی و کثیفی، شک و عدم اطمینان به برخی موارد، نیاز به نظم و تقارن در وسایل، افکار تهاجمی یا وحشتناک در مورد از دست دادن کنترل و آسیب رساندن به خود یا دیگران، افکار ناخواسته، از جمله پرخاشگری، یا موضوعات جنسی و حتی مذهبی است. برخی از دیگر علائم مهم بیماری OCD شامل موارد زیر است:

افسردگی در اختلال ocd

افسردگی یکی از علائم اختلال و و سواس فکری است که با نگرانی و اضطراب شدید همراه است. این افراد به دلیل تکرار مسائلی که در ذهنشان دارند، احساس افسردگی و بی‌ارزشی می‌کنند و این امر در دراز مدت اثرات مخربی بر روحیه، عملکرد روزانه و انرژی آن‌ها دارد. فرد افسرده در بین خانواده، گروه دوستان و حتی محل کار احساس تنهایی می‌کند.

ترس از بیمار شدن در بیماران وسواس فکری

فرد مبتلا به اختلال OCD بی‌دلیل نگران است که مبادا دچار بیماری شود. وقتی از کنار فردی که دچار نوعی بیماری است رد می‌شود، به شدت نگران می‌شود که مبادا به همان بیماری مبتلا شود. در برخی موارد افکار این افراد تا جایی پیش می‌رود که بدون وجود کوچکترین علائم بیماری به پزشک مراجعه می‌کنند تا از صحت و سلامتی خود اطمینان بیشتری حاصل کنند.

اهمیت بیش از حد به نظم اشیاء و تقارن

ما درجهانی مملو از بی‌نظمی‌های اجباری و غیراجباری زندگی می‌کنیم. با توجه به اینکه نظم در ابعاد مطلوب و در جهت رسیدن به برخی اهداف در زندگی، بسیار اهمیت دارد و امر پسندیده‌ای است؛ اما اگر شما در نظم بخشیدن به محیط دچار افراط شوید تا حدی که از کارهای دیگر باز بمانید، دیگر دچار  وسواس فکری شده‌اید. در این حالت برای جلوگیری از شدت گرفتن این علائم باید به فکر درمان باشید.

جمع‌آوری لوازم غیرضروری در اختلال وسواس فکری

افراد مبتلا به وسواس فکری همیشه نگران هستند که مبادا وسایل خود را از دست بدهند. همچنین گاهی دائما به لوازم اطراف خود نگاه می‌کنند و فکر می‌کند اگر روزی به این ابزار احتیاج پیدا کرده و آن‌ها را نداشته باشند، بسیار برایشان بد می‌شود.  این افکار بی‌ارزش را تا حدی که به سلامت جسمی و روانی آن‌ها آسیب وارد کند با خود تکرار می‌کنند.

شمارش زیاد و افراطی

روند شمارش اعداد در روزمره این نوع بیماران به‌طور مداوم تکرار می‌شود. یک، دو، سه، چهار….، نه باید دوباره بشمارم، یک، دو، ….. بعد از گذشت مدت کوتاهی ذهن این افراد دچار فرسودگی و خستگی مفرط می‌شود؛ زیرا به مسائلی می‌پردازند از که از اهمیت بالایی برخوردار نیستند.

احساس عدم امنیت در بیماران OCD

افراد مبتلا به اختلال وسواس فکری دائما گمان می‌کنند که در خطر هستند. در ذهن این بیماران کسی مداوم در کمین است و می‌خواهد به آن‌ها آسیب بزند. گاهی نیز این احساس را نسبت به اموال و اجسام پیدا می‌کنند.

حساسیت نسبت به مسائلی مثل پاکیزگی

از نظر این بیماران همه‌چیز و همه‌جا آلوده است. این افراد غیر از محدوده‌ای مانند خانه یا اتاق کار خود، که طبق اعتقادات خودشان تمیز، مرتب و شسته شده‌ است، گمان می‌کنند که بقیه مکان‌ها آلوده و کثیف هستند. اگر دست یا لباس آن‌ها با نقطه‌ای برخورد کند، مداوم و برای چندبار آن را شسته و ضدعفونی می‌کنند. این عامل یکی از آزاردهنده‌ترین ویژگی‌های افراد مبتلا به اختلال OCD است.

تکانه‌های ذهنی زیاد

این افراد بعد از بازگشت از یک محیط اجتماعی، مثلاً جمع دوستان، یک دور اتفاقات و وقایع را بررسی کرده و کلیه حرکات و حرف‌ها را مرور می‌کنند. سپس از میان برخی حرف‌ها که شاید بی‌منظور توسط یکی از آشنایان بیان شده برداشتی کرده و شروع به خودخوری می‌کنند. در ذهن این بیماران همیشه جنگ است.

وسواس فکری و احساس ترس و اضطراب

یکی از رایج‌ترین احساسات افراد مبتلا به بیماری OCD ترس و اضطراب است. این احساس مداوم گسترده‌تر شده و زندگی فرد را دچار اختلال می‌کند؛ به گونه‌ای که او دیگر توان عبور از خیابان را ندارد و از این کار به شدت مضطرب می‌شود.

علائم وسواس فکری شدید

اختلال وسواس فکری باعث بروز اضطراب و نگرانی‌هایی خواهد شد که هرگز رخ نداده‌اند. این افکار فرد را به انجام کارهایی غیر معقول سوق داده و باعث اختلال در روابط، مسائل شغلی و سایر فعالیت‌های روزمره شود. از میان علائم اختلال وسواس فکری شدید می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مسائل بهداشتی، مانند شستن مکرر دست
• مشکل در حضور در محیط‌های اجتماعی مانند محل کار یا مدرسه
• روابط آشفته و ناکام
• کیفیت نامطلوب
• افسردگی و اضطراب
• اختلال مصرف مواد غذایی
• افکار خودکشی

درمان وسواس فکری و اختلال ocd

اجبارهای OCD رفتارهای تکراری هستند که شما احساس می‌کنید مجبور به انجام آن‌ها هستید؛ زیرا این رفتارهای تکراری برای کاهش دادن اضطراب مربوط به وسواس فکری‌تان مفید است. به بیان ساده‌تر، درگیر شدن در این اجبارها هیچ گونه لذتی را به همراه ندارد و می‌تواند فقط نوعی تسکین‌دهنده موقتی اضطراب باشند.

زمانی که افکار وسواسی دارید، ممکن است قوانین یا تشریفاتی بسازید تا کمک ‌کند اضطراب خود را کنترل کنید. این اجبارها بیشتر از اندازه هستند و معمولاً به شکل واقع بینانه با مشکلی که قصد برطرف کردن آن را دارند، مرتبط نیستند. در مسیر درمان این اختلال، نحوه رفتار با افراد وسواسی اهمیت بسیاری دارد. به طور کلی موثرترین رویکردهای درمانی در این زمینه عبارت‌اند از:

درمان رفتاری-شناختی وسواس فکری

در این روش بیمار آموزش می‌بیند که چگونه و از چه راه‌هایی با وسواس‌ مقابله کند و الگوهای منفی تفکر خود را تغییر دهد.

درمان اختلال ocd با دارو

در مرحله بعد به تجویز متخصص، برخی از داروهای اعصاب جهت کاهش علائم وسواس فکری مورد استفاده قرار می‌گیرد.

درمان ترکیبی وسواس فکری

استفاده از CBT، داروها و همچنین یاری گرفتن از مشاوران توانمند، روشی نوین و ترکیبی برای درمان وسواس فکری است که بهترین نتیجه را به‌دنبال دارد.

پذیرش و تعهد (ACT)

در این روش بیمار آموزش می‌بیند که افکار ناخواسته را پذیرفته و به جای مقابله مستقیم با آن‌ها، به اهداف و ارزش‌های زندگی فکر کند.

درمان بدون دارو وسواس فکری با مدیریت استرس

آموزش مدیریت استرس و اضطراب به بیماران برای مدیریت استرس در کاهش علائم وسواس فکری تاثیر بسزایی دارد.

درمان وسواس فکری بدون دارو

تشخیص و درمان به‌موقع وسواس فکری اهمیت بسیار زیادی دارد؛ زیرا اقدامات زود هنگام به جلوگیری از بدتر و شدید شدن علائم وسواس فکری کمک می‌کند و مانع گسترش و عمق علائم می‌شود. درمان سریع اختلال OCD تأثیر به سزایی در کیفیت زندگی افراد دارد و موجب می‌شود که آن‌ها پس از طی کردن بخشی از روند بهبود، رضایت بیشتری از زندگی خود داشته باشند. اصلی‌ترین اهداف درمان وسواس فکری شامل موارد زیر است:

• کاهش علائم وسواسی
• مدیریت استرس و اضطراب
• افزایش کیفیت زندگی با کنترل و کاهش علائم
• تغییرالگوهای فکری

پرستاری از فرد مبتلا به اختلال وسواس

معمولاً افرادی که در اطراف خود فردی که به اختلال دچار است دارند یا خود به این بیماری دچار شده‌اند، بهترین اقدامات را برای درمان بیماری OCD انجام می‌دهند. موضوعی که بسیار اهمیت دارد این است که هر زمانی که شاهد علائم اختلال وسواس در خود یا عزیزانتان بودید، فوری با متخصص یا مشاور وسواس فکری صحبت کنید.

علاوه بر این برخی پرستاران مجرب و کاربلد، مانند متخصصان موسسه سلامت اول با داشتن مهارت در این حوزه می‌توانند شما را بهتر راهنمایی کنند و راهکارهایی عالی جهت درمان نیز ارائه دهند. این افراد در هر ساعتی از شبانه‌روز در کنار شما هستند تا کلیه تذکرات لازم و همچنین مصرف دارو تجویز شده توسط پزشک را به شما یادآوری کنند و در درمان بیماری به شما یاری رسانند.

در صورت کم توجهی و عدم مصرف دارو امکان تشدید اختلال چند برابر شده آشکار شدن برخی عوارض غیر قابل جبران در بیمار وجود دارد. چنانچه برای درمان هرچه سریعتر بیماری OCD خود یا اطرافیان به پرستار احتیاج دارید، از طریق همین صفحه و شماره‌های مندرج در آن اقدام به استخدام پرستار کنید.

اختلال OCD نوعی بیماری وسواس فکری است که در سنین نوجوانی یا جوانی شروع می‌شود. علائم این بیماری در هر فرد متفاوت بوده و ممکن است با گذشت زمان دچار افت یا شدت شوند. این افراد برخی کارها را به صورت مکرر تکرار می‌کنند یا افکار پراکنده و پرآشوبی دارند که هیچگاه به نتیجه نمی‌رسند. درصورت تجربه استرس و اضطراب بیشتر توسط این افراد، بیماری آن‌ها شدت یافته و از کنترل خارج می‌شود. در هر حال کمک گرفتن از یک مشاور به‌همراه استفاده از برخی داروها می‌تواند علائم این بیماری را کاهش داده و کیفیت زندگی آن‌ها را بهبود بخشند.

سوالات متداول

ocd مخفف چیست؟

اختلال وسواس فکری مخفف Obsessive-Compulsive Disorder می باشد.

درمان وسواس فکری به چه صورت است؟

برای درمای اختلال ocd روش های زیادی مثل دارو درمانی و بدون دارو وجود دارد که بنا به نظر پزشک نوع معالجه انتخاب میشود.