عقب ماندگی ذهنی

عقب ماندگی ذهنی که به آن زوال عقل نیز گفته می شود، در مغز اکثر افراد با مفهوم IQ مرتبط است و اولین چیزی که با شنیدن این موضوع به ذهنمان خطور می کند، کمبود هوش است. درست است که یکی از ویژگی های افراد کم توان ذهنی ضعیف بودن هوش آنهاست، اما این تمام ماجرا نیست. اگر به دنبال اطلاعات جامع در مورد این موضوع هستید، توصیه می شود این مقاله را مطالعه کنید.

عقب ماندگی ذهنی چیست؟

بد نیست بدانید که اصطلاح «عقب ماندگی ذهنی» دیگر برای این افراد استفاده نمی شود. طبق استانداردهای بین المللی، اصطلاح کم توانی ذهنی جایگزین عبارت عقب مانده ذهنی شده است. برای سهولت در تعریف عقب ماندگی ذهنی، بهتر است ابتدا کارکردهای اصلی آن مشخص شود. از نظر علمی، یک فرد دارای معلولیت ذهنی دارای دو ویژگی اصلی زیر است:

الف) «عملکرد ذهنی» یا «هوش»  زیر متوسط

ب) مشکلات یا فقدان «رفتار سازگارانه» یا «مهارت های لازم برای زندگی روزمره»

بنابراین بیایید نگاهی به معنای هوش و رفتار مرتبط با عملکرد بیندازیم:

هشیاری به معنای ظرفیت ذهنی افراد برای یادگیری، تفکر، تصمیم گیری، حل مشکلات، برنامه ریزی، تفکر منطقی، درک ایده های پیچیده، قضاوت، درک زندگی و غیره است. هر چه انسان از هوش کمتری برخوردار باشد، در توانایی هایی که نام بردیم، مانند یادگیری، توانایی کمتری دارد. به عنوان مثال، یک فرد ناتوان با بهره هوشی کمتر از حد نرمال به تکرار و تمرین بیشتری نسبت به افراد با هوش عادی نیاز دارد. حل مشکل بیشتر طول می کشد. درک مسائل انتزاعی یا پیچیده برای او دشوار است و ..

رفتار سازشکارانه

این رفتارها واقعاً مهارت های مورد نیاز برای زندگی روزمره هستند. به عنوان مثال، لباس پوشیدن، تهیه غذا، رفتن به مدرسه یا محل کار، تمیز کردن اتاق یا خانه، برقراری ارتباط خوب با دیگران و هر مهارت دیگری که فرد یاد می گیرد و تمرین می کند تا با محیط و TP سازگار شود. از آنجایی که این رفتارها در طول رشد انسان و از نوزادی تا بزرگسالی، بسته به سن فرد ایجاد می شود، باید انتظار رفتارهایی را داشته باشیم که نیاز به پختگی دارند، اما بهتر!

انجام صحیح این کار برای یک کودک یا یک فرد معلول دشوار است. این کودکان همچنین ممکن است مستعد رفتارهای خود تخریبی باشند. یا ممکن است کنترل کمی بر کاری که انجام می دهند داشته باشند و دیگران را آزار دهند. وجود یک پرستار کودک با تجربه می تواند در این مسیر یاریگر والدین بوده و با برخوردهای سنجیده این رفتارها را به خوبی کنترل نماید.

 چه کسانی را عقب مانده ذهنی می نامیم؟

• همان طور که گفته شد، کودک دارای معلولیت یا بیماری روانی، فردی است که:
• او استعداد و توانایی کافی برای یادگیری ندارد
• درک مشکلات مربوط به زندگی برای او دشوار است
• به راحتی با شرایط و محیط سازگار نمی شود
• مهارت های مناسب برای زندگی روزمره را ندارد
• کمک، حمایت و آموزش بیشتر مورد نیاز او اسن
• او ضریب هوشی پایینی دارد (معمولاً کمتر از 70)

هنگامی که فردی دچار ناتوانی ذهنی تشخیص داده می شود، سه مورد زیر محتمل است:

1. شروع این حالت قبل از 18 سالگی اتفاق می افتد. یعنی که بعد از 18 سالگی مثلاً در اثر تصادف دچار مشکلات روحی و روانی شده است.
2. ضریب هوشی فردی کمتر از شرایط اجتماعی است و ضریب هوشی با تست های ویژه اندازه گیری می شود. میانگین ضریب هوشی در دنیا 100 و میانگین بهره هوشی بین 85 تا 115 است. افرادی که ضریب هوشی بالایی دارند، دارای ضریب هوشی بالا هستند، در حالی که افراد با ضریب هوشی پایین، دانش آموزان دیرآموز (ضریب هوشی 70-90) و بیماران روانی (زیر 70-75) در نظر گرفته می شوند.
3. یک فرد حداقل در دو حوزه رفتار انطباقی یا انطباقی محدودیت هایی دارد. این حوزه ها شامل ارتباط با دیگران، زندگی در خانه، خودگردانی، کار، مهارت های تحصیلی، اوقات فراغت، مهارت های اجتماعی و بین فردی، مراقبت از سلامت و ایمنی و استفاده از فضای جامعه است.

برای ارزیابی رفتار انطباقی کودک، روانشناس یا روانشناس مهارت های روزمره او را مشاهده می کند و با مقایسه آنها با همسالان یا صحبت با مراقبان و دیگران، اطلاعات مربوطه را به دست می آورد.

ویژگی های کودکان دارای ناتوانی ذهنی

اکثر کودکان دارای ناتوانی ذهنی از نظر ظاهری تفاوت چندانی با سایر کودکان ندارند. البته برخی از کودکان دارای ناتوانی ذهنی علائم پزشکی برخی از سندرم ها (مانند سندرم داون، میکروسفالی، هیدروسفالی و…) را نیز دارند.

این کودکان اغلب در رشد مناسب سن خود عقب هستند. به عنوان مثال، در مقایسه با نوزادان عادی، آنها دیرتر می نشینند، دیرتر شیر می خورند و بلند می شوند یا دیرتر صحبت می کنند. آنها به تدریج توانایی های کودکان عادی را  به دست می آورند.

کودکان دارای عقب ماندگی ذهنی کمتر در مهارت های یادگیری که از یادگیری پشتیبانی می کنند برتری دارند.

ظاهر کودکان دارای عقب ماندگی ذهنی

همانطور که گفتیم، کودکان دارای ناتوانی ذهنی اغلب در ظاهر خود تفاوتی با کودکان عادی ندارند. با این حال، برخی از سندرم ها و اختلالات وجود دارد که منجر به بیماری های روانی و علائم جسمی می شود. در مورد تمامی این اختلالات صحبت های زیادی وجود دارد و توضیح آنها تنها به یک مقاله نیاز دارد، بنابراین در مقاله های بعد به طور کامل به بررسی برخی از این اختلالات می پردازیم.

• سندرم داون با عقب ماندگی ذهنی
• عقب ماندگی ذهنی میکروسفالی
• هیدروسفالی عقب ماندگی ذهنی
• اختلالات متابولیک

سخن آخر

در این مقاله درباره عقب ماندگی ذهنی در کودکان سخن گفتیم. لازم به ذکر است که این کودکان احتیاج به مراقبت بیشتری نسبت به کودکان عادی دارند و آموزش آن ها بیشتر طول می کشد. اگر شما هم فرزندی دارید که از این مشکل رنج می برد، به شما توصیه می کنیم از طریق درخواست اعزام پرستار در منزل از مراکز پرستاری برای آموزش و نگهداری بهتر، یک پرستار بیمار در منزل استخدام کنید تا خیالتان از بابت فرزندتان آسوده باشد.