سرطان دهان یا Oral Cancer یکی از شایعترین نوع بیماری در دنیا بوده که رتبه ششم شایعترین سرطان جهان را به خود اختصاص داده است. این بیماری به دلیل جهش و تکثیر غیر معمول سلول های دهان ابتدا لب ها، نوک زبان و کام و سقف دهان را مورد هدف قرار داده و بیشتر در افراد بالای 60 سال بیماری رخ می دهد.
در صورتی که درمان به موقع برای این مریضی انجام نشود، سلول های سرطانی به تومور تبدیل شده و ممکن سایر نقاط بدن را مورد هدف قرار دهد که در این صورت نیاز است با توجه به سن و سال فرد و جلوگیری از عواقب کانسر دهان از خدمات پرستار سالمند برای مراقبت و نگهداری بهتر استفاده کنید.
سرطان دهان چیست؟
سرطان دهان و کانسر دهان به دلیل تکثیر و جهش غیر طبیعی در سلول های دهان ایجاد شده که سالانه در جهان 600 هزار نفر را درگیر می کند. در ابتدا این مریضی به صورت زخم و توده در دهان ایجاد شده که معمولا با ضایعات دهان مثل آفت دهان اشتباه گرفته می شود، اما نکته اصلی مه باید بدانید این است که زخم های ایجاد شده بر اثر این بیماری هرگز از بین نمی روند.
درصد ابتلا مردان به این بیماری نسبت به زنان بیشتر بوده و با درگیر کردن بخش های داخلی و بیرونی دهان مثل لب، زبان، گلو و سقف دهان شروع شده و در صورتی که برای درمان آن اقدامی صورت نگیرد می تواند سبب تومور های خطرناک و کشنده شود.
علت ابتلا به سرطان دهان چیست؟
ابتلا به کانسر و سرطان دهان دلایل مختلف زیادی دارد که استفاده از الکل، سیگار و دخانیات، مواد مخدر و زیاد ماندن در مقابل آفتاب در دوران کودکی از اصلی ترین علل و دلایل این بیماری در افراد می باشد. توجه داشته باشید که این نوع بیماری سریعا ظاهر نشده، بلکه چندین سال طول می کشد تا زخم ها و تورم های آن در دهان ظاهر شود اما معمولا از سن 55 سالگی خود را نشان می دهد و نرخ ابتلا در مردان حدودا دو برابر زنان می باشد.
از دیگر دلایل و علت های آلوده شدن به سرطان دهان به صورت زیر می باشد:
- سابقه سرطان سر و گردن
- نوشیدن چای بسیار داغ
- پرتو درمانی در ناحیه سر و گردن
- قرار گرفتن زیاد در مقابل مواد شیمیایی
- سابقه خانوادگی
- بیماری رفلاکس
به نقل از وبسایت رسمی و معتبر mayoclinic :
سرطان دهان زمانی ایجاد می شود که سلول های لب یا دهان تغییراتی (جهش) در DNA خود ایجاد کنند. DNA سلول حاوی دستورالعمل هایی است که به سلول می گوید چه کاری انجام دهد. تغییرات جهش‌ها به سلول‌ها می‌گوید زمانی که سلول‌های سالم می‌میرند به رشد و تقسیم خود ادامه دهند. تجمع سلول های سرطانی غیرطبیعی دهان می تواند تومور ایجاد کند. با گذشت زمان ممکن است در داخل دهان و در سایر نواحی سر و گردن یا سایر قسمت‌های بدن پخش شوند.
سرطان های دهان معمولاً در سلول های صاف و نازک (سلول های سنگفرشی) که لب ها و داخل دهان شما را پوشانده اند شروع می شود. بیشتر سرطان های دهان، کارسینوم سلول سنگفرشی هستند. مشخص نیست که چه چیزی باعث جهش در سلول های سنگفرشی می شود که منجر به سرطان دهان می شود. اما پزشکان عواملی را شناسایی کرده اند که ممکن است خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد.
چه کسانی بیشتر مبتلا به کانسر دهانی می شوند؟
بعد از بررسی افراد مبتلا به سرطان دهان، پزشکان به یک نتیجه مشترک بین تمامی بیماران خود رسیدند، این نتیجه به این صورت بود که نشان می داد اکثر مبتلایان به این بیماری استفاده بی رویه و زیاد سیگار و مشروبات الکلی داشتند و در این بین موارد دیگری نیز وجود داشت اما مشترک ترین ویژگی بین این موارد مختص همین دو مورد بود. به طور کلی افرادی که در معرض ابتلا به oral cancer هستند معمولا دارای ویژگی و خصوصیات زیر می باشند:
- افرادی که سیگار زیاد مصرف می کنند.
- مصرف بی رویه الکل و مشروبات
- مبتلا به زگیل تناسلی و ویروس HPV
فرق آفت و سرطان دهان
تفاوت بزرگی که آفت دهان نوزاد با سرطان دهان یا کانسر دهان دارد این است که زخم ها به وحود آمده بر اثر این بیماری هرگز از بین نمیروند در صورتی که آفت بعد از گذشت 14 روز یا کمتر یا بیشتر کاملا خوب می شوند و از بین می روند. همچنین یکی دیگر از تفاوت های این دو با یکدیگر این است که آفت ضایعی سفید رنگ و سوزناک است که کاملا شکل ظاهری آن با این بیماری شایع کاملا متفاوت می باشد. توجه داشته باشید که برای تشخیص دقیق این دو از یکدیگر باید به یک دندانپزشک متخصص مراجعه کنید و مورد بررسی و آزمایشات لازم قرار بگیرید.
آیا سرطان دهان کشنده است؟
به دلیل اینکه کانسر دهان با گذشت زمان طولانی خود را نشان می دهد، معمولا 50 درصد از مبتلایان خود را به واسطه تشخیص دیر هنگام و عدم درمان به موقه به کام مرگ می برد. با توجه به اینکه به دلیل تاخیر در درمان این بیماری، زخم ها و تورمات به وجود آمده به تومور های سرطانی تبدیل شده و به سایر نقاط بدن حمله کرده که همین امر مسیر درمان را دشوار می کند و سبب مرگ اکثر افراد مبتلا شده به این بیماری سخت شده است.
اشکال مختلف سرطان دهان
سرطان دهان و کانسر دهان دارای انواع و اشکال مختلفی دارد که این انواع به صورت موارد زیر می باشد:
- ملانومای دهان
این بیماری در سلول های رنگدانه ای دهان ایجاد شده و باعث تغییر رنگ آنها می شود. - کارسینوم سلول سنگفرشی
این نوع از سرطان دهان، شایعترین نوع کانسر دهان بوده که در سلول های پوشاننده سنگفرشی دهان و حلق ایجاد می شود. - کارسینوم verrucous
این نوع از این بیماری سبب بوی بد دهان، درد و مشکلات بلع در افراد شده و رشد بسیار کندی دارند. - کارسینوم سلول بازل
این نوع سرطان ابتدا برروی لب ظاهر شده و از سلول های باز شروع می شود.
عکس سرطان دهان
سرطان و کانسر دهان به شکل های متفاوت و مختلفی ایجاد می شود و تعدادی از عکس های زیر نشان دهنده ی انواع آن در نقاط مختلف دهان می باشد.
علائم سرطان دهان
کانسر دهان با علائم و نشانه های مختلفی در هر فرد ظاهر می شود که در ادامه تعدای از علائم اصلی سرطان دهان را خدمت شما عزیزان شرح خواهیم داد:
- ایجاد ورم، توده و نقاط کوچک روی لب و سایر قسمت‌های داخلی دهان
- سفت شدن پوست لب، لثه و سایر قسمت های دهان
- بروز گوش درد
- ایجاد ساییدگی در دهان
- ایجاد لکه های سفید و قرمز خال دار در دهان
- خون آمدن بی دلیل از دهان
- بی حس و سر شدن قسمت های مختلف در دهان
- حساس شدن پوست زبان و داخل دهان نسبت به دست زدن
- مشکلات بلع و احساس خفگی در زمان بلعیدن
- درد هنگام تکان دادن فک
- ایجاد درد در زمان صحبت کردن
- گرفتگی صدا، گلودرد مزمن یا تغییر در صدا
- کم شدن اشتها و نداشتن میل به غذا
- لاغری و کاهش وزن بدون دلیل
- بروز درد در دندان ها
- لق زدن دندان ها
- ایجاد زخم هایی در دهان که با گذشت زمان خوب نمی شوند
موارد ذکر شده فوق از علائم و نشانه های اصلی بیماری و سرطان دهان بوده که لزوما این به معنا نیست که افراد مبتلا به کانسر دهان تمامی این علائم را تجربه می کنند بلکه ممکن است عده ای فقط یکی از این موارد، دیگری 5 مورد و یک شخص دیگری تمامی این موارد به صورت جز به جز و دقیق تجربه کرده باشد.
نحوه تشخیص سرطان دهان
تشخیص سرطان دهان توسط افراد معمولی و در خانه به هیچ عنوان ممکن نیست بلکه برای شناسایی کانسر دهان لازم است به پزشک و متخصص توده و دندانپزشک مراجعه کنید تا با معاینه علائم و عفونت های داخل دهان نسبت به تشخیص آن اقدام نماید. پزشک متخصص برای تشخیص این بیماری ابتدا روش هایی مثل آندوسکوپی و تصویر برداری از دهان را تجویز می کند.
در برخی از موارد والدین تبخال دهان کودک خود را با این بیماری به اشتباه در نظر می گیرند که بعد از مراجعه از پزشک و انجام معاینات و آزمایشات لازم متوجه می شوند که مورد جدی نخواهد بود. در صورتی که در دهان خون، زخم هایی مشاهده کردید که بعد از گذشت چندین ماه خوب نشده است و از بین نرفته است، سریعا به پزشک متخصص مراجعه کنید.
درمان سرطان دهان
درمان سرطان دهان همانند سایر سرطان آنها چند روش اصلی دارد که پزشک قبل از تجویز هر کدام از روش ها چندین مورد را مورد بررسی قرار می دهد که 4 مورد از آن ها به صورت زیر می باشد:
- سن فر د مبتلا
- نوع کانسر دهان
- میزان پیشرفت و سرایت بیماری به نواحی مختلف بدن
- سلامت و بیماری های زمینه ای فرد
پزشک و فوق تخصص این زمینه با بررسی 4 مورد بالا، تصمیم به روش درمان سرطان دهان می گیرد. عموما درمان این بیماری از سه روش پرتو درمانی، شیمی درمانی و از بین بردن سلول های آلوده استفاده می شود که هر یکی از این روش ها، اقدامات اولیه و ثانویه مخصوص خود را دارد که پزشک معالج برای موفق بودن جراحی و مسیر درمان، تمامی این اقدامات را به صورت جز به جز و دقیق خدمت بیماران و مریضان مبتلا به کانسر دهانی انتقال می دهد.
روش های درمان این بیماری همانطور که گفته شد به سه صورت انجام می شود که به صورت زیر می باشد:
- درمان کانسر دهان با پرتو درمانی
در این روش با استفاده از پرتو های پر انژی نسبت به تخریب سلول های سرطانی و جلوگیری از پیشرفت بیماری انجام میشود. - ایمنوتراپی برای درمان سرطان دهان
در این روش تعدادی از دارو های مختص سیستم ایمنی بدن تزریق شده که به واسطه آن نسبت به سلول های سرطانی بدن واکنش نشان می دهد و باعث از بین رفتن آن ها می شود. - عمل جراحی
این روش برای برداشتن و حذف سلول های سرطانی با استفاده از دستگاه ها و تکنیک های پیشرفته انجام میشود. - درمان سرطان دهان با تارگت تراپی دارویی
درمان هدفمند یکی از روش های درمان بوده که با استفاده از ایجاد تغییرات خاص سبب رشد سلول های سرطانی شده که در درمان سرطان دهان بسیار کمک می کند. این روش را می توان هم در کنار شیمی درمانی و پرتودرمانی انجام داد و هم بدون آنها.
نحوه پیشگیری از سرطان دهان
سرطان دهان یکی از انواع بیماری بوده که امکان پیشگیری و جلوگیری از آن در تمام سنین وجود دارد که تعدادی از این روش ها به صورت موارد زیر می باشد:
- عدم استفاده از سیگار، قلیان و مواد مخدر
- استفاده روزانه و مداوم از کرم های ضد آفتاب
- داشتن رژیم غذایی مناسب و اصولی متشکل از تمامی مواد مغزی
- تزریق واکسن گارداسیل و زگیل تناسلی
- عدم استفاده بی رویه از مشروبات الکلی غیر مجاز
اگر شما در سنین جوانی هستید و هر یک از خصویات افراد مستعد به ابتلا به این بیماری را دارید، توصیه می شود در سریع ترین زمان ممکن جهت جلوگیری و پیشگیری از این بیماری اقدام کنید تا بتوانید دوره مسانسالی و سالمندی بهتر و راحت تری را در آینده تجربه کنید و خود را در استفاده از خدمات پرستار در منزل بی نیاز کنید.
برای سرطان دهان چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورتی که شما هر کدام از علائم زیر را در دهان خود حس کردید برای درمان و پیشگیری از این بیماری شایع باید به پزشک و فوق متخصص در این زمینه مراجعه کنید.
- ایجاد زخم هایی که به مرور زمان خوب نمی شوند
- وجود توده و ایجاد تورم در دهان
- مشکلات بلع و درد هنگام قورت دادن آب دهان به مدت طولانی
- لق زدن دندان ها بدون دلیل
- ایجاد ناگهانی مشکلات تکلم
- سر شدن دهان
- احساس درد های شدید در دهان
با توجه به اینکه سرطان دهان یکی از شایعترین انواع سرطان گردن بوده که رتبه 5 در بین بیماری های شایع در دنیا را دارد، طبق یافته های پزشکان در این زمینه توصیه میشود افراد بالا 20 سال، هر 3 سال و افراد بالای 40 سال به صورت سالانه آزمایشات غربالگری مربوط به این بیماری را انجام دهند. با توجه به اینکه علائم این بیماری در سنین بالا ظاهر می شوند، انجام غربالگری در تشخیص زود هنگام و جلوگیری از عوارض و پیشرفت این بیماری در کنار خدمات پرستار بیمار بسیار کمک می کند.
سوالات متداول
اصلی ترین علائم سرطان و کانسر دهان چیست؟
ایجاد زخم، توده و تورم های قرمز رنگ در دهان که با گذشت چندین ماه از بین نمی روند اصلی ترین نشانه این بیماری است.
آیا سرطان دهان خطرناک است؟
با توجه به اینکه علائم این بیماری در سنین بالا ظاهر شده، می تواند به واسطه سلامت سالمند خطرناک و کشنده باشد.
آیا سرطان دهان درمانی دارد؟
با توجه به گسترش علم پزشکی، در صورت تشخیص به موقع بیماری، امکان درمان کانسر دهان از طریق مختلف وجود دارد.
سرطان دهان به چه علت به وجود می آید؟
استعمال دخانیات و سیگار، مصرف بی رویه الکل، سایقه خانوادگی و بیماری رفلاکس معده از اصلی ترین دلایل ابتلا به این بیماری می باشد.
آیا سرطان دهان قابل انتقال است؟
خیر این بیماری مسری و قابل انتقال نیست.
