آلزایمر یک بیماری عصبی مزمن و پیش‌رونده است که طی آن فرد بیمار توانایی خود برای انجام کارهای روتین را ازدست‌داده و در سایر مراحل زندگی از جمله خواب دچار مشکل می‌شود. اختلال خواب در آلزایمر یک امر رایج است و بیمار آلزایمری به‌نسبت شدت بیماری، انواع مختلفی از اختلال خواب را تجربه می‌کنند.
اختلالات خواب در مبتلایان به آلزایمر :
یکی از اولیه ترین نشانه های آلزایمر، اختلالات خواب است. این نشانه معمولا چند سال قبل از شدت گرفتن بیماری، دیده می شود. البته با بالا رفتن سن، کار های روزمره افراد نیز کمتر می شود و این خود زمینه ساز اختلال خواب است. به عنوان مثال افراد در سالمندی بازنشست می شوند و دیگر نیاز نمی بینند که شب ها زود بخوابند تا صبح زود برای کار کردن از خواب بیدار شوند. به همین دلیل ممکن است الگوی خواب خود را به هم بزنند. در این مراحل حضور یک پرستار سالمند می‌تواند مفید باشد.
از طرف دیگر به طور کلی خواب در سالمندی کاهش پیدا میکند. پس سالمندی که ناچارا و بخاطر تغییرات سیستمی مغز در دوران سالمندی، صبح زود از خواب بر می خیزد، اگر در طول روز فعالیت متوسطی هم داشته باشد تا غروب خسته می شود و نیاز به خواب پیدا می کند و شب دیگر نمی تواند دوباره زود بخوابد. این تغییرات الگویی با اختلال خواب در آلزایمر متفاوت است. الگوی اختلال خواب در آلزایمر عبارتنداز:
- بیمار خیلی بیشتر از حد معمول می خوابد، از جمله چرت زدن در طول روز. این مشکل در افرادی که در مراحل اولیه بیماری هستند رایج است.
- بیمار در به خواب رفتن مشکل دارد یا شب ها زیاد از خواب بیدار می شود.
- بیمار تمایل دارد در روز بیشتر بخوابد و شب ها بیدار می ماند. این امر با بدتر شدن آلزایمر شایع تر می شود.
- هنگام غروب خورشید بیقرار یا آشفته می شود، وضعیتی که به آن سندرم غروب می گویند. این افراد ممکن است در طول شب نیز مدام قدم بزنند یا سرگردان باشند
نکته قابل توجه این است که حتی زمانی که الگوی خواب تغییر میکند، می‌توان به فرد مبتلا به آلزایمر کمک نمود تا از کیفیت بهتری در زندگی برخوردار شود.
علت اختلال خواب در بیمار آلزایمری
دانشمندان مطمئن نیستند که چرا افراد مبتلا به آلزایمر دچار مشکلات خواب می شوند. این وضعیت ممکن است به این دلیل باشد که این بیماری به مغز آسیب می رساند و نحوه کنترل زمان خواب و زمان بیدار بودن را تغییر می دهد. اختلالات خواب در این دسته از بیماران می‌تواند باعث خوابآلودگی زیاد، بی‌خوابی، بیدار شدن در نیمه‌های شب و مواردی از این دست باشد. مطالعات نشان می‌دهد که آلزایمر با بالا رفتن سن در کمین بسیاری از افراد مسن است. این بیماری معمولا بعد از 60 سالگی آغاز می‌شود و علائم آن در هر 5 سال، دو برابر می‌شوند. به‌نسبت اینکه بیمار در کدام مرحله از بیماری باشد؛ شدت اختلال خواب هم در او متفاوت است. معمولا در مراحل اولیه بیماری، فرد خوابآلودگی زیادی دارد. یا بعد از بیدار شدن، خسته و کسل هستند. در مراحل بعدی بیماری، اختلالات خواب هم شدیدتر شده و در نهایت ممکن است فرد مسن در روز بخوابد و در تمام طول شب بیدار باشد.
این افراد همچنین خواب منظم ندارند و مدام از خواب بیدار می‌شوند. طبعا در طول روز مدام چرت زده و از کمبود خواب رنج می‌برند. اختلال خواب، تحریک‌پذیری بیمار و کاهش هوشیاری او را در پی دارد.
به نقل از mayoclinic.org :
بسیاری از افراد مسن مشکلات خواب دارند، اما افراد مبتلا به زوال عقل اغلب اوقات سخت تری دارند. اختلال خواب ممکن است تا 25 درصد از افراد مبتلا به زوال عقل خفیف تا متوسط و 50 درصد از افراد مبتلا به زوال عقل شدید را تحت تأثیر قرار دهد. با افزایش شدت زوال عقل، اختلالات خواب بدتر می شوند.
درمان اختلالات خواب در بیماران آلزایمر
اکثر پزشکان بر این باورند که برای رفع مشکلات خواب بهتر است با تغییر در شیوه زندگی و رفتار شروع کنیم. البته داروهایی وجود دارند که می‌توانند به خواب کمک کنند، اما می‌توانند برای افراد مبتلا به آلزایمر مضر باشند و باعث سردرگمی و افزایش احتمال سقوط و زمین خوردن در آنها شوند.
برای درمان اختلال خواب بیماران آلزایمری ابتدا لازم است آشنایی با آلزایمر داشته باشید. برای این منظور معمولا تلاش می‌شود تا عادت‌های زندگی به نفع درمان این بیماری اصلاح شود. رایج‌ترین روش‌های درمان اختلال خواب بیماران آلزایمری عبارت‌اند از:
- عدم مصرف کافئین، الکل، نیکوتین و غذاهای سنگین پیش از خواب
- کمک گرفتن از روانپزشک در صورت بروز مشکلات روانی
- تنظیم برنامه‌های روزانه به‌طوری که فعالیت‌های شبانه به کمترین میزان خودشان برسند.
- استفاده از داروهای خواب‌آور مانند ملاتونین، لوپین، پاسیفلورا و غیره پیش از خواب شبانه
- داروهای خواب‌آور تجویزی سبک مانند زوپیکلون، تمازپام، استازولام
- فیزیوتراپی و روش‌هایی مانند موسیقی‌درمانی، ماساژ و غیره
- ایجاد یک محیط کم‌نور و ساکت و مطمئن برای خواب
- کمک گرفتن از روانپزشک برای مشکلات عاطفی و روانی
نکات مهم برای کمک به درمان اختلالات خواب در سالمندان:
– به سالمند کمک کنید تا یک برنامه منظم 24 ساعته داشته باشد. هر روز در ساعت معینی غذا بخورد، از خواب بیدار شود و به رختخواب برود.
-از چرت زدن سالمند در طول روز جلوگیری کنید یا حداقل آن را به 30 دقیقه محدود کنید.
-بلافاصله پس از بیدار شدن سالمند را در معرض نور خورشید قرار دهید و با نزدیک شدن به زمان خواب نور محیط را کم نگه دارید. این کار به تنظیم ساعت داخلی بدن آنها و برگشت آن به حالت عادی کمک می کند.
-مطمئن شوید که سالمند هر روز ورزش می کند، البته باید بین ورزش و خواب سالمند حداقل چهار ساعت فاصله وجود داشته باشد.
-سالمند را تشویق کنید که از نیکوتین، الکل، کافئین، و وعده های غذایی پرحجم به خصوص در شب پرهیز کند.
– اتاق خواب سالمند باید بسیار راحت و آرام بوده و لازم است دمای آن کاملا متعادل باشد.
-در مورد سایر مشکلات و بیماری هایی که ممکن است باعث مشکلات خواب شوند، مانند سندرم پای بیقرار، آپنه خواب یا عفونت های دستگاه ادراری، با پزشک سالمند مشورت کنید. ممکن است درمان هایی وجود داشته باشد که می تواند به رفع این مشکلات کمک کند.
-برخی از داروهای آلزایمر، مانند دونپزیل (آریسپت)، می توانند باعث ایجاد مشکل در خواب شوند. اگر سالمند این دارو را مصرف می کند، از دادن آن در شب به سالمند خودداری کنید.
اگر یکی از تاکتیک های فوق کارساز نباشد، ناامید نشوید و سعی کنید ترکیبی از تغییرات ممکن را به کار بگیرید.
داروهای خواب آور و آلزایمر
اگر پزشک سالمند دارویی برای کمک به استراحت و بهبود خواب آنها تجویز کند، احتمالاً با کمترین دوز ممکن شروع کرده و به محض بهبود الگوی خواب داروها را قطع می کند.
- داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای مانند نورتریپتیلین (Pamelor) و ترازودون (Oleptro)
- آرام بخش هایی مانند لورازپام (آتیوان) و تمازپام (رستوریل)
- قرص های خواب آور مانند زالپلون (سوناتا) و زولپیدم (آمبین)
- پزشکان گاهی اوقات داروهایی به نام داروهای ضد روان پریشی مانند ریسپریدون (ریسپردال) را نیز تجویز می کنند.
این دارو نیز می توانند مفید باشد، اما همچنین ممکن است خطر مرگ را در برخی از افراد مبتلا به زوال عقل افزایش دهند. بنابراین لازم است قبل از مصرف این دارو با پزشک سالمند در مورد این دارو به دقت صحبت و مشورت کنید.
همانطور که مشکلات خواب آلزایمر می تواند در طول سال ها تغییر کند، راه هایی که می توانید آن را مدیریت کنید نیز تغییر می کند. همیشه در مورد بهترین گزینه ها با پزشک سالمند مشورت کنید .
نکاتی در مورد پرستار سالمند مبتلا به آلزایمر:
به عنوان یک مراقب، همان اندازه که خواب سالمند مهم است، داشتن خواب کافی برای شما نیز به همان اندازه مهم است، بنابراین لازم است در کنار پرستاری سالمند از سلامت خود نیز مراقبت کنید.
بسیاری از مواردی که برای افراد مبتلا به آلزایمر توصیه می شود می توانند برای پرستار سالمند نیز مفید باشند:
- یک برنامه منظم و روتین داشته باشید.
- ورزش کنید
- سیگار نکشید و مصرف کافئین، الکل و وعده های غذایی بزرگ را به خصوص در شب کاهش دهید.
- یک اتاق خواب راحت داشته باشید و از آن فقط برای خواب استفاده کنید.
- اگر سالمند در طول روز چرت کوتاهی می زند، شما نیز از فرصت دراز کشیدن و استراحت استفاده کنید.
- برای برخورداری از پشتیبانی وحمایت در با سایر مراقبین سالمند ارتباط برقرار کنید. ممکن است با صحبت کردن با دیگران در مورد وضعیت خود و شنیدن توصیه های آنها احساس بهتری داشته باشید.
- سعی کنید 7 تا 9 ساعت در شبانه روز بخوابید.
- سعی کنید قبل از رفتن به رختخواب مدیتیشن کنید. تمرینات آرام سازی عضلانی، نوشتن در دفتر خاطرات روزانه یا گوش دادن به موسیقی ملایم می تواند کمک کننده باشد.
سخن آخر
اختلال خواب در آلزایمر از علائم رایج این بیماری است که به‌نسبت میزان پیشرفته بودن بیماری رخ می‌دهد. برای درمان این بیماری معمولا روی لایف‌استایل فرد بیمار کار می‌شود یا از داروهای خواب‌آور برای درمان وی استفاده می‌شود.
مرکز پرستاری سلامت اول با داشتن مجوز رسمی از وزارت بهداشت و سال ها تجربه در امر ارائه خدمات مراقبت و پرستاری در منزل آمادگی دارد با کادری مجرب و متخصص به صورت شبانه روزی در خدمت همشهریان گرامی باشد.
کادر مجرب این مرکز در قالب پرستار سالمند ، پرستار بیمار و پرستار کودک همواره با در نظر گرفتن آخرین استانداردهای خدمات مراقبتی و پرستاری به ارائه خدمت پرداخته و آسایش و امنیت عزیزان شما را اولویت اصلی خویش قرار داده است.
برای دریافت اطلاعات بیشتر تنها کافی است که با کارشناسان این مرکز تماس حاصل نموده و مشاوره رایگان دریافت نمایید.
هشدار! این مطلب صرفا جنبه آموزشی دارد و برای استفاده از آن لازم است با پزشک یا متخصص مربوطه مشورت کنید.
سوالات متداول
آیا اختلال خواب در آلزایمر از علائم رایج بیماری است؟
بله؛ بیشتر افراد مبتلا به بیماری، به‌نسبت اینکه در کدام مرحله از آلزایمر هستند؛ حد مختلفی از علائم را نشان می‌دهند.
درمان اختلال خواب بیماران آلزایمری به چه صورت انجام می‌شود؟
معمولا برای درمان این بیماری از داروهای خواب‌آور و بهبود روتین زندگی و لایف‌استایل استفاده می‌کنند.
