استفراغ کودکان یک عارضه رایج است که در اثر بروز بسیاری از بیماری‌ها ایجاد می‌شد. استفراغ در کودکان معمولا ناشی از بروز برخی از بیماری‌ها است. گاهی نیز دلیل استفراغ کودک تنها یک واکنش طبیعی گوارشی است و دلیلی برای نگرانی وجود ندارد. با آگاهی از علت استفراغ کودک می‌توانید برای درمان آن یا پیشگیری از آن گام بردارید.
استفراغ در کودکان
استفراغ کودکان نه یک بیماری که یک نشانه و علائم است که از وجود بسیاری از بیماری‌ها اطلاع می‌دهد. با بررسی نوع و ماهیت و علت استفراغ کودک می‌توان وجود بیماری‌های مختلف در کودکان را تشخیص داد. برای تشخیص بیماری ابتدا نشانه‌ها و ویژگی‌های استفراغ از جمله جهنده بودن یا بدون جهش بودن، رنگ آن و علائم همراه با استفراغ از جمله درد، کرمپ، اسپاسم، تب و غیره بررسی می‌شود.
اگر استفراغ با جهش و فشار همراه باشد؛ می‌تواند نشان‌دهنده انسداد خروجی معده و اثنی‌عشر باشد. استفراغ‌های بدون جهش و حاوی شیر خورده شده نشان دهنده رفلاکس معده است. اگر رنگ غالب در استفراغ به شیر یا مواد غذایی مربوط باشد؛ نشان دهنده خروج آن از معده است. استفراغ‌هایی که رنگ زرد دارند؛ به‌معنی این است که نصف دوم روده، اثنی‌عشر و روده‌های باریک را طی کرده‌اند.
استفراغ‌های غیرانسدادی معمولا به‌خاطر زخم‌های اثنی‌عشر، التهاب معده، اسهال‌های ویروسی و میکروبی، هپاتیت و التهاب کیسه صفرا ایجاد می‌شوند. همراهی تب با استفراغ نشانه آلودگی میکروبی یا ویروسی است. درحالی‌که وجود دردهای کولیکی نشان‌دهنده انسداد روده یا سنگ حالب است. استفراغ‌های متعاقب دردهای مستمر و افزاینده در ناحیه راست و پایین شکم نشانه وجود آپادندیس است. به همین سادگی می‌توان با بررسی نشانه‌ها و ویژگی‌های استفراغ کودکان، به وجود بیماری‌های مختلف در آنها پی برد. در این موارد می‌توانید از خدمات یک پرستار کودک نیز بهره‌مند شوید.
به نقل از سایت healthdirect:
استفراغ چیست؟
استفراغ یک علامت بسیار شایع در کودکان است. این یکی از رایج ترین دلایلی است که والدین فرزند خود را نزد پزشک می برند.
اگر کودک شما استفراغ می کند، محتویات معده او به زور از دهان او خارج می شود. استفراغ همچنین به عنوان پر کردن یا بیماری شناخته می شود.
نوزادان معمولاً پس از شیر خوردن مقدار کمی غذا می آورند – این به عنوان پوسستینگ یا رفلاکس شناخته می شود. بدون هیچ تلاشی اتفاق می افتد. این برخلاف استفراغ است – که شامل انقباضات قوی عضلات شکم آنها می شود.
دلایل استفراغ در کودکان
استفراغ کودکان به دلایل زیادی رخ می‌دهد و معمولا بیماری‌های دستگاه‌های مختلف از جمله دستگاه گوارش، ریه‌ها، کلیه و مجاری ادراری، مغز و نخاع، گوش و تومورها در این اتفاق نقش دارند. البته حساسیت به دارو و شرکت در پروسه‌های شیمی‌درمانی برای درمان سرطان‌ها هم می‌توانند باعث بروز این عارضه باشند. بیماری‌های متابولیکی نیز منشا بروز استفراغ هستند. اگر استفراغ به‌خاطر از دست دادن آب و املاح باشد؛ همراه با درجاتی از خشکی پوست و مخاط است.
انواع بیماری تهوع در کودکان
استفراغ به‌نسبت محلی که غذا از آن برگشت پیدا می‌کند و علت استفراغ کودک، شامل انواع مختلفی است:
- استفراغ عادی یا بیولوژیکی که معمولا بدون دلیل و بدون وجود بیماری خاصی ایجاد می‌شود و تنها یک مشکل گوارشی است.
- رفلاکس گوارشی به معنای برگشت محتوای معده به مری است که به‌خاطر ناتوانی عضله ایسوفاگوس ایجاد می‌شود.
- استفراغ ناشی از حساسیت: این استفراغ به‌خاطر حساسیت به یک ماده غذایی خاص بعد از مصرف آن ایجاد می‌شود.
- استفراغ حاوی صفرا: این استفراغ حاوی مخاط زرد یا خاکستری با بوی نامطبوع است.
درمان خانگی استفراغ و حالت تهوع کودکان
استفراغ یک رویداد ساده در دستگاه گوارش است و با توجه به علت استفراغ کودک، معمولا با راهکارهای ساده خانگی می‌توان برای درمان و کاهش علائم آن اقدام کرد. بهترین درمان‌ها برای استفراغ کودکان شامل موارد زیر است:
- برگ نعنا: جای نعنا برای درمان سریع حالت تهوع مناسب است. کافی است برگ‌های نعنا خشک را یک ساعت در آب بجوشانید و میل کنید.
- دارچین: چای دارچین از مناسب‌ترین داروهای خانگی برای درمان حالت تهوع است. چای دارچین حتی برای درمان حالت تهوع بارداری نیز توصیه می‌شود. کافی است چوب دارچین را برای 10 دقیقه در آب جوش قرار داده و بعد از صاف کردن دمنوش، آن را با عسل ترکیب کرده و میل کنید.
- زنجبیل: زنجبیل از بهترین داروهای گیاهی برای درمان مشکلات گوارشی است. می‌توانید زنجبیل را بجوید یا آن را با عسل ترکیب کرده و میل کنید. این ماده خوراکی برای آرام کرده مشکلات معده و حالت تهوع مفید است.
- میخک: گذشته از علت استفراغ کودک می‌توانید این عارضه را با گل میخک درمان کنید. گل میخک ضدعفونی کننده دستگاه گوارش بوده و جویدن آن یا ترکیب آن با عسل و میل کردن آن به درمان و حالت تهوع کمک می‌کند.
- دانه رازیانه: رازیانه خواص زیادی برای کاهش و درمان حالت تهوع دارد. کافی است کمی رازیانه را بجوید یا دمنوش آن را میل کنید تا به‌سرعت از شر حالت تهوع خلاص شوید.
- هیدراته کردن بدن: نوشیدن مایعات از جمله آب و نوشیدنی‌های غیراسیدی برای آماده کردن معده و کار انداختن دوباره دستگاه گوارش مفید است.
استفراغ طولانی مدت در کودکان
استفراغ کودکان به‌طور طبیعی معمولا 1 تا 2 روز طول می‌کشد؛ اما درصورتی که علت استفراغ کودک پیدا نشده و بیماری زمینه‌ای درمان نشود؛ ممکن است این عارضه کمی بیشتر ادامه پیدا کند. معمولا همراه با استفراغ یا بعد از آن کودک دچار اسهال نیز می‌شود این عارضه نهایتا تا 1 هفته ادامه می‌کند. در صورتی که استفراغ بیش از این طولانی شود؛ نشان‌دهنده خطر بوده و درخصوص یک موقعیت خاص هشدار می‌دهد.
زمان مراجعه به پزشک در استفراغ کودکان
به گفته مرکز پرستاری سلامت اول استفراغ در بسیاری از موارد ناشی از یک عارضه گوارشی ساده است؛ اما گاهی خطرناک بوده و نیاز به نظر و تشخیص پزشک دارد. درصورتی‌که استفراغ با علائم زیر همراه بود؛ به پزشک مراجعه کنید:
- اسهال مداوم
- ادرار نکردن
- تب بالا
- بی آب شدن بدن
- سردرد شدید
- وجود خون در استفراغ
- درد شدید در شکم
- متورم شدن شکم
پیشگیری از بالا آوردن کودک
عوامل و بیماری‌های متعددی از جمله اختلال اضطراب در کودکان می‌تواند استفراغ کودک را در پی داشته باشد. درصورتی‌که کودک شما مدام درگیر استفراغ می‌شود؛ می‌توان با برخی از ترفندها از میزان و تعداد بروز آن کاست و از بروز استفراغ جلوگیری کرد:
- از غذا دادن زیاد به کودک بپرهیزید.
- غذای کودک را در وعده‌های کوچک‌تر و تعداد بیشتر سرو کنید.
- از مصرف غذاهای حساسیت‌زا بپرهیزید.
- غذاهای سالم و بدون چربی به کودک بدهید.
اقدامات بعد از استفراغ در کودکان
یکی از مهم‌ترین مواردی که باید به آن توجه کنید این است که بعد از استفراغ کودک چه کنیم. در ابتدا لازم است که صورت و دهان کودک را کاملا تمیز کنید تا طعم و حالت بد استفراغ کودک را آزار ندهد. سپس او را روی زمین بنشانید و کمرش را کمی به پایین خم کند. درصورتی‌که کودک شما کوچک است؛ می‌توانید او را در آغوش گرفته و خودتان این کار را انجام دهید. این روند باعث می‌شود که مواد غذایی راحت‌تر جذب شوند و دیگر استفراغ اتفاق نیفتد. درصورتی‌که استفراغ کودک مدام تکرار می‌شود و با علائمی مانند سرفه شدید، تب، خلط، یا تنگی نفس همراه است و همچنین استفراغ بیش از حالت عادی بدرنگ و بد بو است؛ خیلی فوری به پزشک مراجعه کنید.
همچنین تا یک ساعت بعد از استفراغ کودک، تلاش کنید که معده کودک آرام و خالی بماند.
بعد از یک ساعت با کمی آب یا آبمیوه شروع کنید و اجازه دهید تا حداقل 20 دقیقه زمان بگذرد. به‌تدریج مصرف مایعات را افزایش دهید.
در ادامه از مواد غذایی کم‌چرب و سبک استفاده کنید.
بعد از استفراغ از اجبار کودک به خوردن غذا خودداری کنید و اجازه دهید که کودک خودش اشتها و میل به خوردن پیدا کند.
بعد از بهبودی کودک، مایعات از دست رفته بدن او را با آب، شیر و آبمیوه جبران کنید.
بهترین غذاهایی که کودک در زمان استفراغ می‌تواند مصرف کند؛ عبارت‌اند از:
- گوشت
- سبزیجات
- میوه
- سوپ
- نان
- برنج
- سرلاک
- حبوبات
- کلوچه
سخن آخر
علت استفراغ کودک معمولا یک عارضه ساده بهداشتی یا گوارشی است. معمولا عفونت‌ها، مسمومیت‌های غذایی، بیماری‌های معده و گوارشی؛ تغذیه نامناسب باعث بروز حالت تهوع می‌شود. این عارضه معمولا کوتاه مدت بوده و نهایتا در عرض یک هفته درمان می‌شود. رعایت تغذیه مناسب می‌تواند به کاهش علائم استفراغ کمک کند. برای کنترل علائم استفراغ کودک، از غذاهای سالم و سبک برای تغذیه کودک استفاده کنید. همچنین وعده‌های غذایی را در وعده‌های کوچک‌تر و تعداد بیشتر به کودک بدهید.
سوالات متداول
1. آیا علت استفراغ کودک همیشه مسئله مهم و خطرناکی است؟
خیر؛ استفراغ در بیشتر موارد واکنش طبیعی بدن به یک وضعیت بد گوارشی یا بهداشتی است؛ اما گاهی استفراغ می‌تواند نشانه یک بیماری خطرناک باشد.
2. آیا تغذیه مناسب برای کاهش و پیشگیری از تهوع مناسب است؟
بله؛ با دوری از غذاهای چرب و تند و سنگین و استفاده از غذاهای گیاهی و سبک می‌توانید به ساده‌تر شدن دستگاه گوارش کمک کرده و در بسیاری از موارد علت استفراغ کودک را مرتفع کنید.
3. چه داروهای گیاهی برای درمان استفراغ کودک به او بدهیم؟
برگ نعنا، دارچین، زنجبیل و میخک گزینه های بسیاری مناسبی در درمان تهوع کودکان است.
