افسردگی در سالمندان؛ علل و نحوه برخورد با آن

متاسفانه هنوز این رفتار اشتباه میان مردم رایج است که برای دردهای جسمی متاثر می‌شوند و فرد را مجبور می‌کنند تا به پزشک مراجعه کند و در مقابل، برای دردهای روحی نمک روی زخم می‌‌شوند و مراجعه به روانپزشک برای رفع آن را کاری لوس و بیهوده می‌خوانند. درحالیکه انسان در تمام دوران زندگی دارای دو بعد روحی و جسمی است که اتفاقا تاثیرگذاری بعد روحی از جسمی بیشتر است و مشکلات روحی می‌توانند سلامت جسم را هم دچار اختلال کنند. علت بی قراری و گریه در پیری می‌تواند یک محرک طبیعی و کوتاه‌مدت باشد. و همچنین ممکن است فرد دچار اختلال خلقی مانند افسردگی شده باشد.

درهرحال این وظیفه ما به عنوان دوست، فرزند و یا پرستار سالمند است که علت گریه و افسردگی در سالمندان را شناخته و نحوه برخورد با سالمندان افسرده را بیاموزیم تا بتوانیم در درمان این بیماری موثر واقع شویم. هدف ما در مجموعه بزرگ سلامت اول این است که با ارائه اموزش‌های لازم و اعزام پرستار سالمند در منزل در این روند پرچالش و دشوار به شما یاری رسانیم. اما پیش‌از خواندن این مقاله، یکبار برای همیشه دیدگاهتان را نسبت به افسردگی تغییر دهید و بدانید که افسردگی به عوامل بیرونی بستگی چندانی ندارد. پس فرد را با گفتن این جملات که “مگر چه چیز کم داری! برو خدارو شکر کن مردم آرزوی همین را دارند!” عذاب ندهید.

علت گریه و افسردگی در سالمندان را بشناسید

با افزایش سن و ورود به دوران سالمندی، روحیه افراد نسبت به تغییرات زندگی حساس‌تر می‌شود. خصوصا افرادی که در دوران جوانی خود نیز مبتلا به افسردگی بوده‌اند، بیشتر در معرض افسردگی پیری قرار دارند. علت گریه و افسردگی در سالمندان را می‌توان موارد زیر دانست که هر کدام می‌توانند افسردگی اساسی یا دیستیمیا را به دنبال داشته باشند:

ژنتیک؛

اولین فاکتور موثر در ابتلا به افسردگی دوران پیری، ژنتیک است. سابقه خانوادگی افسردگی می‌تواند ریسک ابتلا به این اختلال خلقی را به طور چشمگیری افزایش دهد.
پیشتر بخوانید: علل و درمان پرخاشگری در سالمندان
تاثیر ژنتیک در افسردگی سالمندان امری بسیار پیچیده است. ابتلای به افسردگی ممکن است در برخی افراد به دلیل عوامل ژنتیکی بیشتر باشد؛ زیرا ژن‌ها نقش مهمی در تنظیم عملکرد مغز و ترشح نوروترانسمیترهای مرتبط با خلق و خو به ایفا می‌کنند. همچنین، واکنش به استرس و عوامل محیطی هم به عوامل ژنتیکی بستگی دارد. با این حال، تاثیر اجتماعی، محیطی و عوامل روانشناختی نیز در افسردگی سالمندان نقش مهمی دارد و تعامل بین این عوامل باعث پیچیده شدن علت‌ها و مکانیسم‌های افسردگی در این گروه سنی می‌شود.

تروما یا ضربه‌های عاطفی؛

سالمندان همانند کودکان نیازمند توجه و مراقبت روحی هستند و وقتی یک ضربه روحی به آن‌ها وارد شود، در یک دوره سوگواری که ممکن است چند روز یا چند سال طول بکشد، افسرده می‌شوند. علت بی قراری و گریه در پیری می‌تواند از دست دادن یکی از نزدیکان، فوت شریک زندگی، خیانت، دوری فرزندان، ورشکستگی و یا مرگ حیوان خانگی باشد.

پیشنهاد مقاله: علائم افسردگی در سالمندان

مشکلات جسمی؛

این یکی از رایجترین علل افسردگی سالمندان است. استرس ناشی از تشخیص یک بیماری وخیم، درد شدید و دوره درمان سخت برای برخی بیماری‌ها می‌توانند از عوامل افسردگی در سالمندان باشند. همین که توان جسمی فرد در انجام کارهای روزمره کاهش پیدا کرده، خود عامل اصلی بسیاری از افسردگی‌ها است.

کاهش ارتباط با دیگران؛

انسان موجودی اجتماعی است و در روابطی که با دیگر افراد برقرار می‌کند، می‌تواند احساس شادی و سرزندگی را تجربه کند. وقتی در سنین سالمندی فرد بازنشسته می‌شود و ارتباط خود را با همکاران از دست می‌دهد و یا وقتی که فوت نزدیکان و دوستان را تجربه می‌کند، به احتمال بالا دچار افسردگی و انزواطلبی می‌شود‌.

پیشنهاد مقاله: درمان افسردگی در سالمندان

احساس بیهودگی؛

یکی از احساساتی که سالمندان افسرده بسیار تجربه می‌کنند، احساس بیهودگی و پوچی است که معمولا از بی هدفی فرد در سالمندی نشات می‌گیرد. در شرایطی که با بازنشستگی، اهداف کاری فرد محو شده‌اند؛ فرزندان بزرگ شده‌اند و اهداف خودشان را دارند، این احساس پوچی بیشتر سراغ سالمندان می‌آید.

عوامل خطر افسردگی در سالمندان

عوامل خطر افسردگی در سالمندان همان نشانه‌هایی هستند که باید در رفتار و عملکرد سالمند دنبال کنید. متاسفانه افسردگی در سالمندان آنچنان که باید مورد توجه قرار گرفته نمی‌شود و بسیاری از سالمندان که مبتلا به این بیماری هستند، هیچگاه تحت درمان قرار نمی‌گیرند. البته باید بدانید که علائم افسردگی سالمندان آنطور که فکر می‌کنید هم نیست و افراد افسرده فقط گریه نمی‌کنند! بلکه عوامل خطر افسردگی در سالمندان موارد دیگری هستند:

از لحاظ افکار و احساسات، احساس نااميدی، پوچی، درماندگی، گناه، شرمساری، بی‌ارزشی، بی‌حسی، نگرانی بیش از حد، زودرنجی، عدم درک اطرافیان و انزواطلبی همه از احساساتی هستند که فرد مسن مبتلا به افسردگی تجربه می‌کند و این احساسات در نهایت به افکار خودزنی و خودکشی منتهی می‌شوند.

اما چیزی که در رفتار سالمندان افسرده مشهود است، بی‌علاقگی نسبت به انجام فعالیت‌های مورد علاقه، سرباز زدن از مسئولیت‌ها، سردرگمی، آشفتگی، بی‌تفاوتی، دوری از جمع خانواده و دوستان و تحریک‌پذیری (زودرنجی و پرخاشگری) است. این اختلال خلقی می‌تواند بر وضع جسمانی افراد نیز اثر بگذارد و موجب تغییرات وزن، عدم تمرکز، مشکلات گوارشی، سردردهای بی‌علت و مشکلات خواب شود‌.

پیشنهاد مقاله: چه عواملی منجر به بروز افسردگی در سالمندان می گردد ؟

نحوه برخورد با سالمندان افسرده

در پیشگیری و درمان افسردگی سالمندان در خانه، اولین گام، اصلاح رفتار و نحوه برخورد با سالمندان افسرده است. به هیچ عنوان درد هیچ فردی، خصوصا سالمندان افسرده را انکار نکنید و کم ارزش نشمارید. احساس اضافه بودن را به ایشان القا نکنید و آن‌ها را درک کنید. گاهی همین حد که بنشینید و به صحبت‌های فرد گوش دهید، تاثیر بسیار زیادی در بهبود حال فرد دارد. پس بدون سرزنش و نصیحت و راهکار دادن، تنها بنشینید و نه با گوش، بلکه با دلتان حرف‌های سالمند را بشنوید.

درمان دارویی افسردگی در سالمندان

برای درمان دارویی افسردگی در سالمندان پیش از هر چیز باید به یک پزشک حاذق و باتجربه مراجعه نمایید و در صورت نیاز از یک پرستار دلسوز و آموزش دیده برای درمان افسردگی در خانه کمک بگیرید. برای درمان افسردگی در سالمندان معمولا داروهایی تجویز می‌شوند که هورمون سروتونین را افزایش دهند. از این رو می‌توانید با مصرف داروی ضد افسردگی SSRIs‌ از بازجذب سروتونین در پایانه‌های عصبی جلوگیری کنید.

درمان گیاهی افسردگی در سالمندان

برای درمان افسردگی سالمندان در خانه یکی از موثرترین راه‌ها مصرف گیاهان دارویی است. کهنه زعفران، گل راعی یا علف چای، زالزالک، گل رز، اسطوخودوس، سنبل الطیب و بابونه از جمله گیاهانی هستند که می‌توانید برای درمان گیاهی افسردگی در سالمندان استفاده کنید. این گیاهان افزون بر تحریک ترشح سروتونین و کاهش اضطراب فرد، به رفع مشکلات اعصاب، گوارش و… نیز کمک شایانی می‌کنند.

در مرکز خدمات پرستاری سلامت اول در رابطه با عوامل خطر افسردگی در سالمندان توضیح کاملی داده شده است.

سوالات متداول