خشکی چشم در سالمندان نوعی بیماری شایع در دوران سالمندی است که بسیاری از افراد سالمند از آن رنج می‌برند. خشکی چشم به دلیل نوعی سندرم به نام سیکا اتفاق می افتد که در طی آن، میزان مایعات اطراف قرنیه و ملتحمه در چشم‌ها کاهش‌یافته و علائم ناخوشایند و دردناکی در چشم بروز می‌نماید. به‌خصوص در افراد سالمند این علائم شدت بیشتری می‌یابد.
دو دلیل اصلی خشکی چشم در سالمندان
فهرست عناوین :
در چشم‌هایی که در سلامت کامل هستند ، ترکیبات خاص اشکی وجود دارند که به‌صورت مداوم چشم‌ها را مرطوب نگه می‌دارند. پایین‌ترین لایه مخاط چشم مستقیماً روی قرنیه و ملتحمه قرار می‌گیرد و تضمین کننده مرطوب ماندن این قسمت از چشم می‌باشد. لایه میانی، مایعی است که حاوی مواد مغذی و آنتی‌ژن می‌باشد. بنابراین به دلیل وجود این لایه، قرنیه تغذیه‌شده و چشم از میکروب‌ها محافظت می‌شود.
لایه فوقانی، به‌اصطلاح لایه لیپیدی است که حاوی نوعی روغن است و مانع تبخیر مایعات داخل چشم می‌شود. با افزایش سن، این سیستم لایه‌بندی و محافظ اغلب تعادل خود را ازدست‌داده و عملکرد آن تضعیف می‌گردد.
دو دلیل عمده‌ای که باعث بروز بیماری خشکی چشم می‌گردد، یکی این‌که ترکیب مایعات موجود در اشک تغییر می‌نماید. این مسئله در هنگامی مشکل‌ساز می‌گردد که لایه لیپیدی و مایع اشکی حاوی چربی بسیارکمی باشد، زیرا اشک در اثر عدم وجود یک لایه چربی تثبیت‌کننده به‌سرعت تبخیر می‌شود. حالت دوم اتفاقی متضاد در چشم می‌افتد: چشم‌ها اشک‌آلود و پرآب می‌شوند اما سالمند هنوز احساس خشکی می‌نماید.
از طرف دیگر، این مشکل می‌تواند ناشی از تغییر در حجم مایع اشکی تولیدشده در چشم باشد. مقدار اشک داخل چشم می‌تواند درنتیجه بیماری‌های مختلف کاهش یابد و حجم مایعات بدن به حدی کاهش می‌یابد که دیگر برای مرطوب نگه‌داشتن چشم‌ها مایعات وجود ندارد.
دلیل‌های کاهش تولید اشک
- افزایش سن
- برخی از بیماری‌ها ازجمله دیابت، آرتریت روماتوئید، لوپوس، اسکلرودرما، سندرم سوژرن، اختلالات تیروئید و کمبود ویتامین
- داروهای خاصی ازجمله آنتی هیستامین‌ها، ضد احتقانات، جایگزینی هورمون درمانی، داروهای ضدافسردگی و داروهای فشارخون بالا، آکنه، داروهای ضدبارداری و بیماری پارکینسون
- جراحی لیزر چشم، اگرچه علائم خشکی چشم مربوط به این روش معمولاً موقتی است
- آسیب غده اشکی در اثر التهاب یا پرتودرمانی
چرا چشم سالمندان خشک می شود؟
در دوران سالمندی، هر دو علت خشکی چشم معمولاً در کنار هم ظاهر می‌شوند: تولید اشک با افزایش سن کاهش می‌یابد و ترکیب مایعات اشکی نیز تغییر میکند. درجه شدت خشکی چشم با افزایش سن افزایش می‌یابد و علت آن بیماری‌های خاصی است که سالمندان از آن رنج می‌برند که باعث ایجاد خشکی در چشم می‌شود.
این بیماری‌ها ممکن است شامل دیابت یا روماتیسم گردد. همچنین زنان در دوران یائسگی نیز به دلیل تغییرات هورمونی بیشتر از خشکی چشم رنج می‌برند. همچنین در اثر تحریکات محیطی مانند قرار گرفتن در هواپیما، در یک اتاق با تهویه مطبوع، هنگام دوچرخه‌سواری یا پس از چند ساعت نگاه کردن به صفحه رایانه ممکن است خشکی چشم شدت یابد و باعث درد و ناراحتی سالمند گردد.
بیماری خشکی چشم تنها یکی از بیماری هایی است که سلامت سالمند را تهدید میکند، در صورتی که خود خانواده از سالمند نگهداری میکنند باید با بیماری های دیگر مربوط به چشم که سلامتی دیداری این عزیزان را تهدید میکند آشنایی داشته باشند. در مقاله جامع مشکلات بینایی در سالمندان در رابط با انواع بیماریی هایی مربوط به بینایی سالمندان به صورت مفصل صحبت شده است
علائم بیماری خشکی چشم در سالمندان
علائم و نشانه‌هایی که معمولاً هر دو چشم را تحت تأثیر قرار می‌دهد شامل موارد زیر است:
- احساس سوزش، درد یا خراش در چشمان
- جمع شدن مخاط داخل یا اطراف چشم
- حساسیت به نور
- قرمزی چشم
- احساس وجود جسم خارجی در چشم
- مشکل در استفاده از لنزهای تماسی
- مشکل در رانندگی در شب
- چشمان اشک آلود و آبدار، که واکنش بدن به تحریکات خشکی چشم است
- تاری دید یا خستگی چشم
آیا خشکی چشم برای سالمند خطرناک است؟
بیماری خشکی چشم‌ها را نباید دست‌کم گرفت زیرا ممکن است به دلیل از بین رفتن لایه محافظ چشم اتفاق افتاده باشد و در این شرایط چشم در معرض تحریک مداوم قرار دارد. علاوه بر این، در این وضعیت چشم‌ها به میزان قابل‌توجهی مستعد ابتلا به عفونت هستند زیرا دفاع در برابر پاتوژن ها تضعیف می‌شود.
اگر چشم در مدت‌زمان طولانی به‌طور دائمی خشک شود، می‌تواند آسیب بزرگی به سطح قرنیه وارد شود و درنتیجه زخمی در سطح قرنیه ایجاد می‌گردد که باعث کاهش بینایی چشم می‌شود.
درمان خشکی چشم در سالمندان
به همین دلیل، درمان خشکی چشم بسیار مهم است. سالمندان لازم است از طریق مشورت با چشم‌پزشک علت خشکی چشم را پیدا نموده و یک دوره درمانی را آغاز نمایند. اگر علائم خشکی چشم ازجمله چشم‌های قرمز، تحریک‌شده، خسته یا دردناک داشتید لازم است به پزشک خود مراجعه کنید. پزشک شما می‌تواند برای مشخص ساختن آنچه باعث ایجاد درد در چشم شما می‌شود درمان مناسبی را برای آن به‌کار گیرد.
روش های مراقبت از سالمندان مبتلا به خشکی چشم
با توصیه‌های زیر می‌توانید علائم خشکی چشم را بهبود بخشید:
- مقدار زیادی (آب یا چای) بنوشید. به‌این‌ترتیب، چشمان شما نیز از درون مرطوب خواهد شد.
- اطمینان حاصل کنید که رطوبت هوا در محل زندگی سالمند زیاد است، به عنوان مثال با قرار دادن ظروف روی بخار و استفاده از بخور مرطوب در خانه
- سعی کنید فشار روی چشمان خود را کاهش دهید. در هنگام کار کردن با کامپیوتر نور آن را کاهش داده و میزان کتاب خواندن و تماشای تلویزیون را کاهش دهید.
- مصرف منظم برخی داروهای خاص باعث خشکی چشم می‌شود. مسدودکننده بتا برای فشارخون بالا یا آنتی‌هیستامین برای آلرژی، دو نمونه از داروهایی هستند که باعث بروز این مشکل می‌گردند لازم است با پزشک خود صحبت کنید و ممکن است که تغییر یکی از داروهای شما باعث بهتر شدن وضعیت خشکی چشم گردد.
- سیگار کشیدن را متوقف کرده و از دود سیگار خودداری کنید. اگر سیگار می‌کشید، از پزشک خود برای تهیه یک راهکار ترک سیگار که احتمالاً برای شما مفید است، کمک بگیرید. اگر اطرافیان شما از سیگار استفاده می‌نماید، از افراد سیگاری دوری‌کنید. زیرا دود می‌تواند علائم خشکی چشم را بدتر کند.
- استفاده از عینک آفتابی یا عینک‌های محافظ دیگر برای سالمند ضروری است. برای جلوگیری وزش باد در چشم‌ها و هوای خشک می‌توان از سپرهای محافظتی خاصی درکناره های عینک استفاده نمود.
- در برخی از سالمندان، خشکی چشم‌ها با گذشت زمان بهبود می‌یابد، و در برخی دیگر به‌طور دائم نیاز به استفاده از داروها و درمان‌های کمکی نیاز دارند.
- در حین انجام کارهای طولانی استراحت کنید. اگر مشغول خواندن یا انجام کار دیگری هستید که نیاز به تمرکز چشم‌ها دارد، به‌طور منظم به چشم‌ها استراحت دهید. چند دقیقه چشم خود را ببندید. یا برای چند ثانیه مرتباً چشمک بزنید تا به پخش شدن اشک شما به‌طور مساوی بر روی چشمانتان کمک کند.
- مرتباً از اشک مصنوعی استفاده کنید. اگر خشکی مزمن دارید، حتی اگر چشمانتان احساس خوبی داشته باشد از این قطره در چشمان خود استفاده نمایید.
همان‌گونه که بیان گردید خشکی چشم در سالمندان به دلایل مختلفی بروز می‌نماید و لازم است اقدامات درمانی و مراقبتی به‌دقت در مورد آنها انجام شود. حضور یک پرستار ماهر در کنار سالمند می‌تواند تضمین‌کننده سلامتی او باشد. مرکز پزشکی سلامت اول با کادری ماهر و حرفه‌ای آماده ارائه خدمات به سالمندان گرامی می‌باشد برای اطلاع از شرایط مراقبت از سالمند مقاله مربوطه را مطالعه نمایید .
منابع: hylo.de
