انواع کبد چرب؛ کدام گرید کبد چرب خطرناک است؟

کبد چرب ازجمله بیماری‌های شایع و در عین حال خاموش به‌شمار می‌رود که افراد مبتلا به آن با دردسرها و مشکلات جدی در سلامتی روبه‌رو هستند. آشنایی با علائم کبد چرب به شما در تشخیص زودهنگام این بیماری و پیگیری مداخلات پزشکی برای درمان آن کمک می‌کند. همچنین، اکثر پزشکان توصیه می‌کنند که حداقل یک یا دو بار در سال با انجام آزمایشات مرتبط، از سلامت کبدتان مطمئن شوید. با توجه به شایع بودن این بیماری، در این مطلب به‌طور کامل و جامع به بررسی پاسخ سوال کبد چرب چیست، می‌پردازیم.

کبد چرب

کبد چرب به‌دلیل تجمع زیاد چربی در این عضور از بدن بروز پیدا می‌کند و با توجه به نوع و شدت بیماری، سلامت دیگر اندام‌های بدن را نیز به مخاطره می‌اندازد. در صورتی که بیش از 5 الی 10 درصد از وزن کبدتان، چربی باشد، شما به بیماری کبد چرب مبتلا شده‌اید. از آنجایی که کبد در بین ارگان‌ها بزرگ بدن، دومین رتبه را دارد و نقش مهمی در فرآوری مواد غذایی و فیلتر کردن مواد مضر خون انجام می‌دهد، باید تحت نظارت پرستار بیمار باتجربه و حرفه‌ای، برای بررسی وجود علائم این بیماری و پیگیری راهکارهای درمانی مرتبط با آن، باشید.

به نقل از mayoclinic.org:

بیماری کبد چرب غیر الکلی، که اغلب NAFLD نامیده می شود، یک مشکل کبدی است که افرادی را که الکل مصرف می کنند کم یا اصلاً مصرف نمی کنند. در NAFLD، چربی بیش از حد در کبد ایجاد می شود. اغلب در افرادی که اضافه وزن یا چاق هستند دیده می شود.
NAFLD به ویژه در کشورهای خاورمیانه و کشورهای غربی با افزایش تعداد افراد مبتلا به چاقی رایج تر می شود. این شایع ترین شکل بیماری کبد در جهان است. شدت NAFLD از استئاتوز کبدی، به نام کبد چرب، تا نوع شدیدتر بیماری به نام استئاتوهپاتیت غیر الکلی (NASH) متغیر است.

علائم کبد چرب

علائم مختلف کبد چرب چیست؟ کی از مهم‌ترین سوالاتی است که درباره این بیماری وجود دارد که آگاهی از پاسخ آن سلامت بدنتان را تضمین می‌کند.  بیماری کبد چرب در بسیاری مواقع علامت و نشانه‌ای ندارد و به همین دلیل در علم پزشکی، تشخیص به موقع و پیدا کردن علت کبد چرب، اهمیت بسیار بالایی برای درمان دارد. برخی از علائم کلی و اولیه کبد چرب عبارتند از:

• علائم اولیه شامل: خستگی زیاد، درد و ناراحتی در قسمت بالا و سمت راست شکم
• کاهش اشتها و کم شدن وزن بدون دلیل خاصی
• عدم توانایی در تمرکز
• ضعف، ناتوانی، خستگی و گیجی
• خون دماغ شدن
• ایجاد خارش‌های پوستی
• ورم شکم ( تجم مایع درون شکم)

از علائم کبد چرب در چهره نیز می‌توان به زردی پوست، ایجاد لکه‌های قهوه‌ای روی پوست و زرد شدن سفیدی چشم اشاره کرد. ینشانه‌های این بیماری بسیار گسترده و متنوع است که در شرایط مختلف به شکل‌های متفاوتی بروز پیدا می‌کند، اگر بخواهیم به طور دقیق در هر فرد علائم کبد چرب را بررسی کنیم به نتایج زیر خواهیم رسید، ازجمله:

نشانه‌های کبد چرب در دوران بارداری:

علائم کبد چرب در زنان چیست؟

• ایجاد حساسیت‌های پوستی
• کم‌خونی
• رفلاکس معده
• احساس تورم و درد در قسمت راست و بالای شکم
• تورم در پاها
• حساسیت پستان‌ها
• خشکی چشم
• درد بدن

نشانه‌های کبد چرب در مردان:

• درد شدید در ناحیه شکم
• حالت تهوع
• کاهش شدید اشتها
• کاهش وزن شدید و بدون علت
• زردی پوست
• زردی رنگ چشم
• خونریزی یا کبودی در اندام‌ها
• ادرار با تیره رنگ
• ورم پاها
• تجمع مایع در شکم و بزرگ شدن آن
• احساس خستگی و ضعف شدید
• بزرگ شدن سینه
• خارش پوست
• آشفتگی ذهنی

نشانه‌های کبد چرب در کودکان:

• احساس ضعف و خستگی عضلانی
• اختلال در توجه
• ریزش مو
• حساسیت پوستی
• بی‌اشتهایی
• زردی پوست
• فشار خون بالا
• بروز علائم اولیه دیابت نوع 2

اگر بخواهیم به طور دقیق بدانید کبد چرب از چه سنی شروع می شود؟ خوان ایم مقاله از سلامت اول به شما کمک خواهد کرد.

حقایقی در مورد کبد چرب در سالمندان

عواملی همچون چاقی، دیابت، مصرف بیش از حد الکل، و ژنتیک نیز می‌توانند به تشدید مشکل کبد چرب در سالمندان کمک کنند. به منظور پیشگیری از این مشکل، سالمندان می‌بایست به تغذیه سالم توجه کنند، ورزش منظم داشته باشند، مصرف الکل را محدود کنند و در صورت وجود دیابت یا چاقی، به مراقبت‌های پزشکی مناسب دست یابند.

• بیش از 15 میلیون نفر در ایالات متحده بیش از حد از الکل استفاده می کنند و دچار اعتیاد به این ماده سمی هستند.
• تقریباً 95٪ -100٪  این افراد به کبد چرب مبتلا می شوند. اختلال کبد چرب می تواند پس از نوشیدن مقادیر زیاد یا متوسط الکل ایجاد شود.
• اختلال کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) به دلیل سایر بیماری ها مانند اضافه وزن یا دیابت ایجاد می شود. این مورد شایع‌ترین علت اختلال مزمن کبد چرب در ایالات متحده است.
• شایع‌ترین دلیل اختلال کبد چرب چاقی است. افرادی که به اندازه 75 درصد اضافه دارند تا حد زیادی می توانند به این بیماری دچار شوند.

مهم‌ترین نکته این است که کبد چرب در سالمندان به عنوان یک مشکل جدی بهداشتی در نظر گرفته شود و توسط تیم پزشکی مناسب مدیریت شود تا از تعداد موارد ناشی از این مشکل کاسته شود و سلامتی سالمندان حفظ شود.

کدام گرید کبد چرب خطرناک است؟

وضعیت خطرناک و نگران کننده این بیماری شامل زمانی است که به کبد چرب گرید 3 مبتلا شده باشید. در این مرحله از بیماری، کبدتان شرایطی دارد که بیش از 66 درصد از آن را چربی تجمع یافته شکل می‌دهد. کبد چرب گرید 3، باعث آسیب بافت کبد و ایجاد التهابات شدید در این عضو حیاتی از بدن می‌شود. بیماری کبد چرب از گرید 3 به بعد خطرناک محسوب می‌شود. در گرید 3، 4 و 5 میزان تجمع چربی در بافت کبد زیاد شده است و مشکلاتی در عملکرد کبد به وجود آمده است. درمان فوری کبد چرب برای این سه گرید در دستور کار قرار می‌گیرد.

انواع کبد چرب و گرید آن ها

نوبت به پاسخ سوال انواع کبد چرب چیست، رسیده است. این بیماری در دو نوع کلی و 4 گرید مختلف تقسیم می‌شود که شامل موارد زیر است:

انواع کبد چرب

• AFLD یا همان کبد چرب الکلی: تجمع چربی در کبد که ناشی از مصرف افراطی و بیش‌از حد الکل است را نشان می‌دهد.
• NAFLD یا همان کبد چرب غیر الکلی: تجمع چربی در کبد که به‌دلایلی غیر از مصرف الکل رخ می‌دهد را توصیف می‌کند. در این دسته‌بندی، عواملی مانند عوارض دارو، چاقی، ژنتیک و مانند اینها در ابتلا به کبد چرب نقش دارند.

انواع گرید کبد چرب

• کبد چرب ساده(گرید 1): در این مرحله چربی اضافی در کبد تجمع پیدا می‌کند اما در صورت جلوگیری از پیشرفت آن، بی‌ضرر است.
• استئو هپاتیت(گرید 2): در این مرحله و در بررسی کبد، تجمع چربی و وجود التهاب مشاهده می‌شود.
• فیبروز کبدی(گرید 3): در این مرحله به‌دلیل تجمع بیش‌از حد چربی و التهابات شدید، در کبد زخم‌هایی ایجاد می‌شود. به این زخم‌ها، اسکار کبدی می‌گویند.
• سیروز کبدی(گرید 4): در این مرحله از بیماری، به‌دلیل گسترش چشم‌گیر زخم‌ها و ایجاد نارسایی کبدی، زندگی بیمار با تهدیدات جدی روبه‌رو می‌شود.

معرفی سیروز کبدی

همان‌طور که در بررسی گریدهای مختلف این بیماری اشاره شد، در صورت عدم کنترل و درمان فیبروز کبدی شدید، بیمار به مرحله چهارم بیماری که به آن سیروز کبدی می‌گویند، وارد می‌شود. در صورت ادامه این روند، بیمار با نارسایی کبدی مواجه می‌شود که بسیار خطرناک و در اکثر موارد غیرقابل بازگشت است. برخی از علائم سیروز کبدی به شرح زیر است:

• از دست دادن شدید اشتها
• کاهش وزن شدید و ناگهانی
• احساس ضعف و خستگی
• خون دماغ شدن
• خارش پوست
• درد و ورم شکم
• درد و ورم پاها
• اختلال در گفتار
• احساس خواب‌آلودگی و گیجی
• زردی رنگ پوست و چشم
• ایجاد شبکه‌های خوبی در رگ‌های زیر پوست

دلایل چرب شدن کبد

اگر بدانید که دلایل ابتلا به کبد چرب چیست، بدون شک از پیشرفت این بیماری جلوگیری می‌شود و با تشخیص زودهنگام، به سلامت این عضو از بدن کمک می‌کنید. برخی از شایع‌ترین و مهم‌ترین دلایل چرب شدن کبد، عبارت است از:

• چاقی یا اضافه وزن
• مقاومت به انسولین
• قند خون بالا
• چربی بالا در خون به‌ویژه تری گلیسیرید
• مصرف زیاد الکل

چه کسانی احتمال بیشتر در ابتلا به کبد چرب دارند؟

بررسی‌های پزشکی نشان می‌دهد افرادی که یک یا چند شرایط زیر را دارند، در معرض ابتلا به کبد چرب هستند:

• اضافه وزن
• دیابت نوع 2
• مصرف بیش‌از حد الکل
• کلسترول بالا
• سطح بالایی از تری گلیسیرید در خون
• تحرک کم
• ژنتیک
• بارداری
• آپنه خواب
• رژیم غذایی نامناسب

کبد چرب در کودکان

ابتلا به بیماری کبد چرب غیر الکی در بین کودکان بسیار شایع است؛ تا جایی که از هر 10 کودک، یک نفر درمعرض ابتلا به این بیماری است. علائم کبد چرب و ابتلا به آن در کودکان و نوجوانان به دلایل زیر بروز پیدا می‌کند:

• چاقی در ناحیه شکم
• آپنه خواب
• دیابت نوع 2
• سابقه خانوادگی این بیماری
• شاخص بالای توده بدنی(بالای صدک 8)
• کلسترول
• سندرم متابولیک
• مقاومت به انسولین

پیشگیری از ابتلا به بیماری کبد چرب

آگاهی از پاسخ این سوال که راه‌های پیشگری از ابتلا به کبد چرب چیست، به شما در حفظ سلامتی‌تان کمک قابل توجهی می‌کند. این روش‌ها را به سبک زندگی خود اضافه کنید تا از خطرات و مشکلات مربوط به کبد در امان باشید:

• نگه‌داشتن وزن بدن در محدوده سالم
• کاهش وزن در صورت چاقی
• ورزش روزانه
• کاهش و قطع مصرف الکل
• مصرف منظم داروهای مربوط به دیابت و یا چربی خون(در صورت ابتلا)
• پیروی از رژیم غذایی سالم

عوارض بیماری کبد چرب

در صورتی که به علائم کبد چرب توجه نداشته باشید و برای درمان زودهنگام اقدامی انجام ندهید، باید با عوارض این بیماری دست‌وپنجه نرم کنید، ازجمله:

• پیشرفت بیماری و درگیر شدن با گریدهای بالاتر
• اسکار کبدی
• واریس مری
• سرطان کبد
• ریزش مو
• گیجی و خستگی
• خواب‌آلودگی
• تجمع مایع در شکم

تشخیص گرید کبد چرب

در صورتی که برخی از علائم و نشانه‌های کبد چرب را مشاهده کردید، باید برای انجام اقدامات تشخیصی به پزشک مراجعه کنید. این سوال که روش تشخیص کبد چرب چیست، به نوع علائم و نظر پزشک بستگی دارد؛ اما به‌طور کلی یک یا چند روش زیر تجویز خواهد شد:

• بررسی شرح حال بیمار: در اولین قدم، پزشک به بررسی سابقه بیماری خانوادگی و شخصی شما می‌پردازد و سوالاتی درباره داروهای مصرفی، مصرف الکل، سابقه خستگی، اشتها و مانند اینها می‌پرسد.
• معاینه بدنی: پزشک برای بررسی وضعیت بدنتان، معاینات اولیه مانند لمس یا فشار دادن شکم را انجام می‌دهد. اگر کبد بزرگ باشد، با لمس در قسمت راست و بالای شکم، مشخص می‌شود.
• انجام آزمایش: با آزمایش خون می‌توان افزایش آنزیم‌های کبدی را مشاهده کرد. به‌همین دلیل ممکن است پزشک برای بررسی‌ها بیشتر، آزمایش خون تجویز کند. در صورت مشاهده موارد مشکوک، باید طبق دستور پزشک، آزمایش‌های دیگری نیز انجام دهید.
• تصویربرداری: پزشک ممکن است برای بررسی وجود چربی اضافی در کبد، سونوگرافی، ام آر آی، سی تی اسکن و یا فیبرو اسکن را تجویز کند.
• نمونه‌برداری از کبد: این روش تشخیصی، بهترین گزینه برای تعیین نوع و شدت بیماری به‌شمار می‌رود. تکه‌ای کوچک از بافت کبد با استفاده از یک سوزن برداشته می‌شود و با استفاده از میکروسکوپ، وضعیت کبد بررسی می‌شود.
• تست خانگی کبد چرب: این روش بسیار سخت و غیرقابل اطمینان است؛ اما به‌طور کلی بررسی علائم از نظر وضعیت خواب، خستگی و بی‌حالی، رنگ پوست و ادرار، ضعف روزانه و… به شما در تشخیص به‌موقع بیماری کمک می‌کند.

درمان کبد چرب

با توجه به نوع و شدت علائم کبد چرب، یک یا چند روش درمانی زیر برای شما تجویز خواهد شد:

• درمان فوری: برای درمان سریع و هوشمندانه کبد چرب باید در اولین قدم سبک زندگی‌تان را به‌منظور کاهش وزن، پیروی از رژیم غذایی سالم، قطع مصرف الکل و ورزش کردن تغییر دهید.
• درمان دارویی: داروی خاص و مشخصی برای درمان کبد چرب وجود ندارد؛ اما ممکن است برخی داروها مانند قرص ویتامین E، داروهای ضد دیابت(برای کنترل دیابت) و داروهای ضد کلسترول(برای کنترل چربی خون) تجویز شود.
• عمل جراحی: افراد مبتلا به نارسایی کبدی باید عمل پیوند کبد را انجام دهند.
• درمان‌های خانگی: بهترین و موثرترین روش برای کنترل و درمان کبد چرب مربوط به تغییر در سبک زندگی می‌شود. کاهش مصرف کالری اضافی، افزایش مصرف میوه‌ها و سبزیجات، حفظ وزن سالم و مصرف منظم داروهای دیابت و چربی خون(در صورت ابتلا) به‌طور چشم‌گیری در درمان این بیماری موثر است.
• مصرف غذاهای مفید برای کبد چرب: مصرف پروتئین بدون چربی، غلات کامل، میوه و سبزیجات، لبنیات کم چرب و روغن سالم، کمک شایانی به درمان و کنترل کبد چرب می‌کند.
• طب سنتی: طب سنتی درمان قطعی برای کبد چرب محسوب نمی‌شود؛ اما راهکارهای موثری نیز ارائه می‌کند. در طب سنتی روی مصرف زردچوبه، خاکشیر، لیموترش و چای سبز برای حفظ سلامت کبد تاکید شده است.

روش های پاکسازی کبد

برای پاکسازی کبد چرب باید تمرکز زیادی روی رژیم غذایی خود داشته باشید؛ بنابراین این موارد را به خاطر بسپارید:

• مصرف فیبر کافی
• مصرف زیاد میوه، سبزیجات و آجیل
• مصرف غلات کامل
• مصرف کم چربی‌های اشباع شده
• کاهش مصرف شکر و نمک
• پرهیز از مصرف الکل

برنامه غذایی برای کبد چرب

در حالت کلی داشتن رژیم غذایی سالم که شامل مواد مغذی باشد، برای درمان کبد چرب مفید است. اگر این سوال که رژیم غذایی مناسب برای کنترل کبد چرب چیست، ذهن شما را به خود مشغول کرده است، برای رسیدن به پاسخ سوالتان از حضور این مواد غذایی در رژیم غذایی‌تان مطمئن شوید:

• آب
• قهوه بدون خامه و شکر
• غذاهای سرشار از ویتامین E
• سویا
• شیر بادام
• شیر گاو کم چرب
• دانه چیا
• تخم کتان
• روغن زیتون
• سیر
• میوه‌ها و سبزیجات تازه
• آجیل و غلات کامل

زمان مناسب مراجعه به پزشک

حالا که با علائم کبد چرب به‌طور کامل آشنا شدید، باید با مشاهده هر نشانه و علائمی برای بررسی‌های پزشکی به دکتر متخصص مراجعه کنید. برای پیگیری اقدامات تشخیصی و تجویزهای پزشکی برای کنترل کبد چرب، باید در اسرع وقت توسط متخصص گوارش و کبد معاینه شوید.

جمع بندی

در این مطلب به‌طور کامل به سوال کبد چرب چیست پاسخ دادیم و علائم و نشانه‌های این بیماری را معرفی کردیم. به این شکل می‌توانید به‌صورت هوشمندانه، وضعیت سلامتتان را بررسی کرده و در صورت مشاهده کوچکترین علائم کبد چرب، برای پیشگیری اقدام کنید. سبک زندگی سالم، دوری از مصرف الکل و انجام فعالیت‌های بدنی و ورزش روزانه، به‌طور چشم‌گیری در حفظ سلامتی این عضو مهم و حیاتی بدن، تاثیر دارد. نشانه‌ها را جدی بگیرید تا از مشکلات و عوارض کبد چرب که در برخی موارد زندگی‌تان را تهدید می‌کند، جلوگیری کنید.

هم‌چنین باید گفت کبد چرب زمانی رخ می‌دهد که بافت چربی کبد از میزان نرمال بیشتر شده و کبد از حالت عادی خارج می‌شود. اگر کبد چرب در مراحل اولیه تشخیص داده شود، درمان راحت‌تر است و تغییر سبک زندگی و  برنامه غذایی به درمان کبد چرب می‌انجامد. کبد چرب در مراحل پیشرفته، نیاز به درمان‌هایی مانند مصرف دارو، شیمی درمانی و یا جراحی دارد.

سوالات متداول

1. کبد چرب چیست؟

در بافت کبد وجود چربی امری طبیعی است و چیزی حدود 5 تا 10 درصد چربی در بافت کبد وجود دارد. بیماری کبد چرب زمانی رخ می‌دهد که میزان چربی از 5 تا 10 درصد وزن کبد بیشتر شود. در این حالت سوخت و ساز چربی‌های بدن با مشکل مواجه شده است و چربی‌ها در بافت کبد ذخیره می‌شوند.

2. بیماری کبد چرب چیست؟

به تجمع ییش‌از حد و خطرناک چربی در کبد، بیماری کبد چرب می‌گویند.

3. علائم کبد چرب چیست؟

ضعف، بی‌حالی، زردی پوست و چشم، درد و تورم شکم، ورم پاها، کاهش اشتها و کاهش سریع وزن از علائم بیماری کبد چرب محسوب می‌شود.

4. روش‌های درمان کبد چرب کدام است؟

تغییر در سبک زندگی، رژیم غذایی سالم، مصرف دارو، عمل جراحی و طب سنتی از رایج‌ترین درمان‌ها برای این بیماری به‌شمار می‌روند. در صورت تشخیص کبد چرب در مراحل ابتدایی (گرید 1 و 2)، سبک زندگی و برنامه غذایی فرد بیمار برای یافتن علت کبد چرب مورد بررسی قرار می‌گیرد. در این حالت انجام کارهایی زیر در درمان بسیار موثر است. هنگامی که گرید کبد چرب پیشرفت کند، روش درمان با توجه به تشخیص پزشک متخصص، از درمان دارویی تا درمان فوری کبد چرب با جراحی و پیوند کبد متفاوت است.

5. برای کبد چرب چی بخوریم؟

• میوه‌ها و سبزیجات تازه
• آجیل و غلات کامل
• شیر بادام یا شیر کم‌چرب
• قهوه بدون خامه و شکر
• آب فراوان
• غذاهای سرشار از ویتامین E مثل اسفناج، فلفل دلمه قرمز

6. کدام گرید کبد چرب خطرناک است؟

بیماری کبد چرب از گرید 3 به بعد خطرناک محسوب می‌شود. در گرید 3، 4 و 5 میزان تجمع چربی در بافت کبد زیاد شده است و مشکلاتی در عملکرد کبد به وجود آمده است. درمان فوری کبد چرب برای این سه گرید در دستور کار قرار می‌گیرد.