افرادی که از روان‌پریشی رنج می‌برند دچار توهم می‌شود که جزو دسته اختلالات عصبی است و باعث می‌شود که سالمندان شروع به هذیان گویی شوند. هذیان گویی در سالمندان، یعنی فرد در مورد وقایع غیرواقعی طوری صحت کند که انگار واقعا برایش اتفاق افتاده است و گفتنی است این موضوع در سالمندان بسیار شایع است و جای نگرانی برای پرستار سالمند نیست.
گاها این توهمات در سالمند قابل تشخیص است که گزافه گویی و اغراق بیش از حد در توصیف آن واقعه جزو توهم در سالمندان است که معمولا میتوانند روال عادی زندگی خود را پیش ببرند. اما بعضی اوقات هذیان گویی سالمندان بیش از حد معمول شده و باعث اختلال در زندگی روزمره او خواهد شد. توهم در سالمندان یا ناشی از بیماری‌های قلبی می‌باشد یا دلیل خاصی برای بروز آن وجود ندارد. به طورکلی با مراقبت و پرستار در منزل اصولی توهم در سالمندان قابل کنترل است.
توهم در سالمندان
توهم در سالمندان مانند سنین دیگر قابل مشاهده است. به طور کلی توهم به دو بخش نرمال و تخیلی تقسیم می‌شود.
- توهم نرمال: به توهمی گفته می‌شود که در حالت عادی وجود دارد و قابل دیدن است. اما در آن لحظه سالمند وانمود به دیدن آن می‌کند که وجود ندارد. از مثال‌های آن می‌توان به توهم جسمی، توهم شکنجه، بیمار انگاری و توهم خود بزرگ بینی نام برد.
- توهم تخیلی: به وقایعی گفته می‌شود که اصلا وجود خارجی ندارد. برای مثال سالمند وانمود کند یکی از اعضای بدن او وجود ندارد یا کسی در درون اوست.
تفاوت بین توهم و هذیان گویی سالمندان در چیست؟
خیلی از افراد فکر می‌کنند توهم و هذیان واژه‌های یکسانی هستند و از هردو در جای مشابه استفاده می‌کنند. اما باید گفت واژه توهم در سالمندان و هذیان گویی سالمندان درسته که شباهت‌های بسیاری دارند اما باهم متفاوت است. تشخیص این دو از هم کار افراد عادی نیست و حتما به مشورت با پزشک نیاز است.
گاهی اوقات سالمند در صحت و سلامت کامل چیزهایی را می‌بیند، حس می‌کند و می‌شنود که واقعیت ندارد و ممکن است در هر سنی این مشکل رخ دهد که توهم انواع مختلفی است. هذیان نیز نوعی زیرشاخه توهم به حساب می‌آید با فرق اینکه نوعی رفتار روان‌پریشی است.
علت توهم در سالمندان
توهم در سالمندان با افزایش سن به وجود می‌آید. نوعی حالت رویا گونه‌ای است که فرد دچار نوعی اختلال روانی شده است و همه‌چیزهای غیرواقعی را واقعی می‌پندارد. علت توهم در سالمندان می‌تواند از علائم مبتلا شدن به زوال عقل در سالمندان باشد. اما می‌تواند دلایل مختلف دیگری داشته باشد که در ادامه آورده شده است:
- مشکلات چشمی سالمندان
- اختلالات عصبی
- سندرممتابولیک
- مشکلات وراثتی و ژنتیک
- ضربه سر سالمند
- عوارض مصرف داروهای خاص
- خاطرات تلخ و بد در کودکی
- تجربه سوءاستفاده جنسی در کودکی
- مشکل در کلام و افکار
- دیدن نشانه‌های اضطراب در سالمندان
- کوچک شدن مغز
معمولا سالمندان از باور اینکه دچار هذیان گویی و توهم شده‌اند خودداری می‌کنند زیرا میترسند که لیبل روانی بودن به آنها زده شود و احساس طرد شدگی کنند. اما گاهی ممکن است توهم نشان از شروع بیماری‌های ریشه‌ای دیگر مانند آلزایمر یا زوال عقل باشد که باید آن را جدی گرفت.
انواع توهم سالمندان
توهم در سالمندان مرتبط با حواس پنجگانه است و از آنجا که هیچ دلیلی برای اثبات چیزهایی که وجود خارجی ندارند نیست، هر احساسی که سالمند را وادار به باور وقایع غیرواقعی کند نوعی توهم است. به همین دلیل توهم در سالمندان به همان 5 دسته حواس اصلی تقسیم می‌شود:
1. توهم بینایی سالمندان
در توهم دیداری سالمندان چیزهایی را می‌بیند که اصلا وجود خارجی ندارد و اطرافیان قادر به دیدن آنها نیستند. سالمند گاها وانمود به دیدن نور، رنگ‌هایی خاص، چراغ‌های چشمک زن و شایع‌تر از همه دیدن افراد می‌کند که برای اصرافیان در همان لحظه غیرطبیعی است.
2. توهم شنیداری
در توهم شنیداری سالمندان جواب صداهایی را می‌دهند که شنیده نمیشود. افراد حس می‌کند کسی آنها را صدا می‌زد و از او می‌خواهد کاری را انجام دهد و یا صدای گریه، زمزمه، آتش سوزی، دعوا یا ضرب و شتم از سمت صداهای غریبه یا آشنا می‌شوند. این موضوع می‌تواند خطرناک باشد.
3. توهم چشایی
در این توهم اعصاب چشایی بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد که سالمند وانمود می‌کند مزه‌هایی که وجود ندارد یا تابحال نخورده است را باور کند. معمولا در مزه‌های عجیب مانند خون یا مدفوع رخ می‌دهد که در این موارد سالمند دچار توهم چشایی شده است.
4. توهم لامسه
سالمند در این شرایط چیزی رو پوست خود حس می‌کند. مانند خزیدن حشرات و حرکات دست و هرآنچه از قبیل را حس کند که وجود ندارد سالمند دچار توهم لامسه در بدن خود شده است.
5. توهم بویایی
گاهی سالمندان از خود بوهایی حس می‌کنند که وجود ندارد. مثلا می‌گویند این مکان بوی شیطان می‌دهد یا این غذا بوی آتش می‌دهد. این دسته از بوها بوی خارجی ندارد یا اطرافیان قادر به متوجه شدن آن نیستند. این توهم سالمندان در دسته توهم بویایی قرار دارد.
6. توهم خودآزاری در سالمند
این نوع توهم در سالمندان بیشتر ذهنی است. سالمند از محافظت بیش از حد سلامت بدن خود دچار کلافگی شده و دیگر این اختلال از دست او خارج شده و دچار خودآزاری سالمند می‌شود و بشدن از این موضوع رنج می‌برد.
به نقل از سایت alzheimers:
توهمات بینایی معمولاً در اثر آسیب به مغز ایجاد می شود. آنها در افراد مبتلا به زوال عقل با اجسام لوی و زوال عقل بیماری پارکینسون شایع تر هستند. افراد مبتلا به بیماری آلزایمر نیز ممکن است توهم داشته باشند.
توهمات همچنین می تواند ناشی از بیماری های جسمی از جمله تب، تشنج، سکته مغزی، میگرن و عفونت باشد. بیماری هایی که باعث التهاب و عفونت می شوند، مانند ذات الریه، می توانند در عملکرد مغز اختلال ایجاد کنند و باعث هذیان شوند. برخی از افراد مبتلا به هذیان دچار توهم خواهند شد. دلیریوم یک اورژانس پزشکی است.
راه های درمان هذیان گویی سالمندان
توهم و هذیان گویی در سالمند معمولا خبر از اتفاق بزرگتری می‌دهد که باید نگران آن باشیم. قبل از شروع هرگونه روش‌های درمانی توهم در سالمندان باید با پزشک او صحبت کرده و ریشه و درمان این بیماری را از اون بخواهید. اما باید گفت درمان‌های شیمیایی روی هذیان گویی سالمند تاثیری ندارد و باید رفتاردرمانی را در پیش گرفت.
افراد و مراقبینی که کنار سالمند هستند تمام سعی خود را در کاهش اضطراب در سالمندان و ترس آنها باید داشته باشند و نحوه برخورد درستی در هنگام دیدن توهم در سالمند خود داشته باشند. سعی کنند در برنامه غذایی سالمند کندر را قرار دهند تا اگر توهم در سالمند ریشه آلزایمر داشته باشد از پیشروی آن جلوگیری کنند و مراقبت های لازم جهت نگهداری از بیمار آلزایمری خود را داشته باشند.
برخورد درست در درمان توهم سالمندان
نکاتی اساسی در نحوه برخورد درست با سالمند در هنگام هذیان گویی او وجود دارد که در رفتار درمانی با او بسیار موثر است:
- اینکه سالمند موارد غیرطبیعی می‌بیند پیش همه خانواده مشهود است، بهتر است با او بحث در مورد غیر واقعی بودن چیزها نکنید و تلاش در متقاعد کردن سالمند کاری اشتباه است.
- روش‌های موثر در آرام کردن سالمند در هنگام اوج توهمات سالمند داشته باشید.
- در داروهای سالمند بسیار توجه کنید که طبق زمان درست و میزان مصرف دقیق انجام دهید.
- در هنگام تشدید هذیان گویی و توهم دیدن به روانکاو اطلاع دهید.
- بهترین راه در اکثر مواقع با روش‌های دیگری ذهن سالمند خود را منحرف کنید و او را سرگرم کار دیگری کنید.
- به افکار توهمی سالمند بال و پر ندهید و کتر درمورد آن صحبت کنید.
- بازگو کردن خاطرات خوب و قدیمی برای سالمند بسیار خوشایند است.
- سعی کنید همیشه در کنار سالمند باشید و او را تنها نگذارید.
- سالمند را بیشتر در جمع‌های گروهی و دسته‌جمعی نگه دارید.
- احساس امنیت به سالمند دهید.
- حواس پنجگانه سالمند را تقویت کنید.
درمان توهم سالمندان در طب سنتی
موارد زیر نیزدر طب سنتی به درمان توهم در سالمندان کمک کننده است.
- اصلاح مزاج سالمند
- حجامت با رعایت نکات بهداشتی
- خوردن زغفران و عسل
- خواب باکیفیت کافی سالمند
- کاهش غذاهای سرخ کردنی
- دمنوش‌های افتیمون و استخدوس
- کاهش محصولات گوشتی
- انجام ورزش مناسب سالمند مثل مدیتیشن، یوگا و ورزش‌های گروهی
- کاهش مصرف خوراکی‌های سرد مزاج
سوالات متداول
1. هذیان گویی با توهم در سالمندان چه تفاوت هایی دارد؟
هذیان گویی نوعی رفتار روان‌پریشی است اما توهم در سالمندان به طوری گفته می‌شود که وانمود به چیزهایی که وجود ندارد بکند.
2. علل مشترک هذیان گویی و توهم سالمندان چیست؟
هذیان و توهم هردو نوعی اختلال روانی به حساب می‌آید که منشا آن ممکن است از زوال عقل یا آلزایمر باشد.
3. علت توهم در سالمندان چیست؟
از مهم‌ترین علل بروز توهم در سالمندان تنها بودن او و افکار پیچیده‌ای که به ذهن سالمند خطور می‌کند. عوامل ژنتیکی یا عوارض داروهایی خاص می‌تواند علت بروز توهم در سالمندان باشد.
4. آیا درمان خانگی برای توهم سالمندان وجود دارد؟
بله، با تنها نگذاشتن سالمند، رفتار درمانی و تثویت حواس پنجگانه سالمند می‌توان توهم سالمندان را در منزل درمان کرد.
