پیری در واقع بیماری به شمار نمی‌آید. بلکه روند طبیعی زندگی بشری است که از نوزادی آغاز می‌شود و طی آن توانایی‌های انسان کاهش می‌یابد. این روند در افراد مختلف به سرعت و نمود‌های متفاوتی دیده می‌شود. از جمله مواردی که بر اثر ضعف کلی جسم در افراد سالمند بیشتر شایع است انواع شیسببیماری‌هاست که در ادامه مهمترین و رایج‌ترین آن‌ها را معرفی کرده و شرح مختصری بر بیماری شایع سالمندان ارائه می‌دهیم. پرستار سالمند در منزل یا هر فردی که مراقبت از بیمار را بر عهده دارد، میبایستی با خطراتی که سلامت سالمندان را تهدید میکند آشنایی داشته باشد.
برای دانستن راهنمای کامل نگهداری از سالمند مقاله مطالعه کنید : راهنمای کامل نگهداری از سالمند
بیماری‌های قلبی و عروقی در سالمندان
سالمندانی که دچار بیماری‌های قلبی و عروقی می‌شوند دو دسته هستند.
دسته اول بیماری های قلبی
کسانی که به دلایل شناخته شده مانند دیابت مصرف دخانیات، فشار خون یا ژنتیک یا بیماری‌های پیش زمینه ای دیگر به بیماری‌های قلبی و عروقی مبتلا می‌شوند.
دسته دوم بیماری های قلبی
افرادی هستند که بدون پیش زمینه یا بیماری قبلی صرفاً به علت کهولت سن دچار نارسایی‌های قلبی می‌شوند.
برای مدیریت و کنترل هر کدام از این دو دسته مشکلات دارو و در مآن‌های مناسبی وجود دارد. با شناخت بهتر علائم اولیه این بیماری‌ها میتوان از وخامت بیماری جلوگیری کرد. از نشانه‌های این بیماری‌ها میتوان به مواردی مانند تنگی نفس، درد در قفسه سینه، احساس خستگی بیش از حد، ضعف عمومی، سرگیجه، تعریق زیاد، تپش نامنظم قلب، اشاره کرد.
پیشنهاد مطالعه: کمبود آب در بدن سالمندان : علل ، علائم و روش برطرف نمودن آن
بیماری‌های مربوط به دستگاه تنفس
بیماری‌های دستگاه تنفس مانند آسم و ذات الریه که در اثر عفونت ریه بوجود می‌آیند از بیماری‌های رایجی است که سالمندان را درگیر میکند. بهتر است علائم بیماری‌های تنفسی در سالمندان را بهتر بشناسیم.
اکثر بیماری‌های تنفسی به دلیل رعایت نادرست بهداشت و یا سبک زندگی نا سالم بوجود می‌آید. یکی از عوامل اصلی بیماری‌های تنفسی در سالمندی مصرف دخانیات است.
برای جلوگیری از ایجاد یا گسترش مشکلات تنفسی در سالمندان به نکات ذیل توجه کنید:
- در امور بهداشتی به آن‌ها کمک کنید زیرا عوامل قارچیف ویروسی و باکتریایی مختلفی وجود دارند که می‌توانند باعث ایجاد عفونت در ریه شوند.
- سیگار برای افراد سالمند بسیار خطرناک است از سیگار کشیدن آن‌ها جلوگیری کنید.
- سعی کنید محل زندگی سالمند در محلی باشد که از هوای پاکیزه ای برخوردار باشد. همچنین می‌توانید از دستگاه‌های تصفیه هوا برای این افراد استفاده کنید.
بیماری‌های دستگاه گوارشی سالمندان
سیستم گوارشی با افزایش سن مثل سایر‌اندام‌های بدن فرسوده شده و کم کم کارکرد درست خود را از دست خواهد داد. در بسیاری سالمندان این مشکل به صورت بیماری‌هایی مانند یبوست، اسهال، رفلاکس معده، زخم معده، سندروم روده تحریک پذیر، سرطآن‌های مری، معده و روده خود را نشان می‌دهد. بیماری های گوارشی سالمندان علل و عواملی دارد که با آشنایی با آن های میتوان در صدد رفع این بیماری ها تا قبل از تشدید و وخیم شدن سلامتی بیمار برآمد.
از عوامل اصلی این بیماری‌ها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
شرایط و سبک زندگی گذشته
داشتن رژیم غذایی نامناسب و استفاده مدام از غذاهای چرب و چیلی و فست فودی، داشتن اضافه وزن، مصرف الکل و… از عوامل اصلی انواع بیماری‌ها در سالمندی هستند.
کارکرد نادرست ارگان‌های بدن
بروز مشکلاتی همچون کاهش یا افزایش‌ترشح اسید معده، کاهش حرکات روده، ضعف دیواره روده و نیز اختلال در جویدن مواد غذایی
دیابت از بیماری‌های شایع در سالمندی است
اکثر خانواده‌ها با مشکل دیابت H آشنا هستند. این بیماری بر اثر اختلالتی که در تولید یا جذب انسولین رخ می‌دهد بروز میکند. که جزو بیماری شایع سالمندان می باشد.
تکرر ادرار، خشکی دهان، احساس ضعف و گرسنگی ناگهانی، تاری دید، کاهش بدون علت و ناگهانی وزن، عفونت ادراری و عدم التیام زخم‌ها تا مدت طولانی از جمله علائم این بیماری پنهان و خطرناک هستند. دیابت یکی از بیماری هایی است که سلامت سالمندان را بسیار تهدید میکند و باید اطلاعات کاملی را در رابط با این بیماری داشت تا از خود و عزیزان خود مراقبت نمود.
در صورتی که سالمند شما از دیابت رنج می‌برد نکات زیر را رعایت کنید:
- مصرف داروها طبق زمانبندی
- اصلاح رژیم غذایی و حذف غذاهای مضر
- انجام ورزش و حرکات بندی
- معاینه مرتب چشم‌ها توسط متخصص چشم
- مراقبت دقیق از زخم‌ها
بیماری‌های کلیوی سالمندان کدامند؟
کلیه از‌اندام‌های حیاتی است و نقشی بسیار مهم در دفع مواد زائد بدن دارد. در ایام سالمندی باز هم به دلیل فرسودگی جسمانی و بیماری‌های پیش زمینه ای دیگر ممکن است مشکلاتی در کارکرد کلیه‌ها ایجاد کنند. بیماری‌های مزمنی مانند: دیابت، بیماری‌های زنتیکی و یا مصرف انواع مختلف داروها می‌توااند در مختل شدن فعالیت کلیه‌ها نقش مهمی داشته باشند. برخی از نشانه‌های وجود اختلالات کلیوی عبارتند: سوزش ادرار، ادرار خونی، تکرر ادرار، فشار خون بالا، احساس درد در کلیه‌ها، پف کردن چشم‌ها، تورم عضلات، احساس سرما، سرگیجه، ضعف و خستگی.
نوع دیگر از بیماری شایع سالمندان، در حالی که اکثر بیماری‌های کلیوی با نظارت یک پزشک عمومی و انجام آزمایشات اولیه قابل شناسایی و درمان می‌باشد اما برای برخی از بیماران لازم است برای تعیین علت اصلی بیماری ، مدیریت علائم و کاهش عوارض با متخصصان نفرولوژی مشورت نمایید و گزینه‌های تخصصی درمان را ارزیابی کنید. اغلب بروز مشکلات کلیوی در سالمندان با نشانه‌هایی از ناهنجاری در ادرار و از دست دادن عملکرد کلیه‌ها خود را نشان می‌دهد.
دلایل مشکلات کلیوی در سالمندان
برخی از مشکلات کلیوی که ناشی از عملکرد نادرست کلیه‌هاست:
- اگر در بعضی نقاط بدن نشانه‌های ادم و تجمع مایعات حس کردید می‌تواند به دلیل مشکلات کلیوی باشد.
- ادرار کف آلود حاوی مقادیر بالای پروتئین
- هماچوری : در این مشکل در ادرار سالمند خون وجود دارد که تنها از طریق آزمایشگاه مشخص می‌شود.
- افزایش کراتینین سرم در خون
- عدم تعادل الکترولیت‌ها
- فشار خون بالا مقاوم در مقابل داروهای رایج
- احساس درد: درد خفیف یا شدید که در مناطق کمر و پهلوها حس می‌شود.
- خستگی مداوم و احساس ضعف
- سوزش ادراری که می‌تواند ناشی از عفونت حای موجود در کلیه و مثانه باشد.
- مشکلات خواب
- تجمع سموم در بدن باعث خارش می‌شود.
- سندرم پای بیقرار
بیماری‌های خود ایمنی سالمندان
در ایام سالمندی سیستم ایمنی بدن ضعیف می‌شود. این مشکل باعث می‌شود تا سالمندان در برابر بیماری‌های عفونی و سیستم ایمنی اسیب پذیرتر باشند.
بیماری خود ایمنی عارضه ای است که در آن سیستم ایمنی به اشتباه به بدن حمله میکند. سیستم ایمنی به طور طبیعی در مقابل میکروب‌هایی مانند باکتری‌ها و ویروس‌ها از بدن دفاع میکند.
عملکرد سیستم خود ایمنی به این شکل است که با ورود مهاجمان و عوامل بیماری زا به داخل بدن سلول‌های جنگنده را برای از بین بردن و حذف این عوامل ارسال می‌شوند. این سیستم قابلیت تشخیص دارد و بین سلول‌های خودی و غیر خودی تمایز قائل می‌شود. در بیماری‌های خود ایمنی، سیستم ایمنی بدن بخش‌هایی از بدن را اشتباهاً به عنوان عامل خارجی و بیماری زا شناسایی میکند. با این تصور سلوئل‌های آنتی بادی را برای حذف این بافت‌ها به محل ارسال میکند. وقتی بافت‌های خودی توسط سیستم ایمنی به اشتباه مورد هدف قرار می‌گیرند بافت‌ها اسیب دیده از این رو علائم بیماری مشخص می‌شود.
در برخی از انواع بیماری‌های خود ایمنی تنها یک‌اندام اشتباهاً هدف قرار می‌گیرد. بیماری‌هایی مانند دیابت نوع یک کحه تنها پانکراس را درگیر میکند از این نوع است. در برخی موارد نیز این مشکل تمام بدن را درگیر میکند نمونه این بیماری لوپوس آریتماتوس است.
علت این بیماری‌ها هنوز مشخص نیست اما پزشکان اعلام کرده‌اند که برخی افراد استعداد بیشتری برای ابتلا به این مشکلات دارند. برخی مطالعات نشان داده‌اند که زنان دوبرابر مردان به بیماری‌های خود ایمینی مبتلا می‌شوند. این بیماری‌ها معمولا در زمان سالهای فرزند آوری بیشتر اتفاق می‌افتد سنین بین 15 تا 44 سال.
برخی نژاد‌ها و قومیت‌ها بیشتر به این بیماری مبتلا می‌شوند. این بیماری در میان افراد ساکن در آمریکای لاتین و آفریقایی آمریکایی بیشتر از سفید پوستان بروز میکند.
برخی از این بیماری‌ها ارثی و ژنتیکی هستند و در نوع بیماری شایع سالمندان محاسبه نمیشوند. البته همه اعضای یک خانواده به بیماری دچار نخواهند شد ولی استعداد بیشتری برای ابتلا در آن‌ها وجود دارد.
برخی مطالعات جدید نشان می‌دهند که فاکتور‌های مانند عفونت‌ها و تماس با مواد شیمیایی و حلال‌ها می‌توانند نقش مهمی در ابتلا افراد به این نوع بیماری‌ها بازی کنند.
موضوع دیگری که این بیماری را محتمل‌تر می‌سازد سبک زندگی است. افرادی که دائم فست فود و غذاهای فراوری شده مصرف می‌کنند در معرض خطر بیشتری هستند. غذاهای چرب و قندی که فراوری شده‌اند می‌توانند باعث التهاب در بدن شوند. این التهاب احتمالا اغازگر واکنش سیستم ایمنی است و می‌تواند عاملی برای نقص در کار سیستم ایمنی شود.
مطالعاتی انجام شده که نشان می‌دهد واکسینه کردن کودکان باعث می‌شود آن‌ها دیگر در معرض بسیاری از میکروب‌ها قرار نداشته باشند. همین عدم تماس با میکروب‌ها سیستم ایمنی را مستعد واکنش شدید به عوامل بی ضرر کند.
عوامل مختلفی برای ایجاد این بیماری در نظر گرفته می‌شوند اما دلیل واقعی آن همچنان بر پزشکان ناپیداست.
از بیماری‌های خود ایمنی شایع در میان سالمندان به: رماتیسم مفصلی، دیابت نوع اول، ام اس، آرتریت پسوریاتیک، واسکولیت خود ایمنی و التهاب تیروئید‌هاشیموتو میتوان اشاره کرد.
زوال عقل یا آلزایمر در سالمندان
آلزایمر نوعی بیاری لاعلاج و پیش‌رونده است که دذر طی زمان با وجود انواع داروهای موجود پیشرفت کرده و پس از چند سال از گذشت بروز نخستین نشانه‌ها فرد به زوال عقل شدید دچار شده و تقریباً هیچ کدام از کارهای شخصی‌اش را نمی‌تواند انجام دهد و کلاً قدرت تفکر و حافظه خود را به کلی از دست می‌دهد و در نهایت فوت خواهد کرد. علائم این بیماری در اوایل دهه شصت زندگی مشاهده می‌شود. برآوردهای مختلفی درباره میزان افراد مبتلا به آلزایمر وجود دارد اما تنها در ایالات متحده آمریکا بیش از 5. 5 میلیون آمریکایی که سن بیشتر آن‌ها بالای 65 سال است ممکن است دچار آلزایمر و یا زوال عقل باشند.
آلزایمر امروزه یکی از عوامل مهم مرگ و میر در کشورهای آمریکای شمالی است و به نوعی ششمین عامل اصلی مرگ و میر در این مناطق به شمار می‌رود. در میان سالمندان آلزایمر سومین عامل مرگ و میر به شمار می‌آید.
این بیماری از عوامل اصلی جنون در افراد سالمند است. این افراد کارکرد شناختی مغز خود را از دست می‌دهند. نمیتوانند چیزها را به خاطر بسپارند و اختلالات رفتاری در این افراد به قدری شدید است که در زندگی فرد ایجاد مشکل میکند. در این بیماری در نهایت فرد به صورت کامل به دیگران وابسته خواهد بود.
این بیماری در ابتدای قرن بیستم کشف شد و نام دانشمندی که آن را کشف کرده است روی آن گذاشته شده است. این دانشمند علائم و تغییراتی که در بافت مغز زنی درگذشته از نوعی بیماری ذهنی غیر عادی شد پیدا کرد. علائم این بیمار از دست رفتن حافظه، مشکلات زبانی و رفتارهای غیرقابل پیشبینی بوده‌اند. پزشک پس از کالبدشکافی این بیمار متوجه تغییرات شیمیایی خاصی در مغز او در مقایسه با افراد سالم و عادی شد.
آلزایمر نوعی اختلال پیش‌رونده در مغز است که به زوال عقل منجر می‌شود. در روند بیماری آلزایمر سالمند در ابتدا حافظه کوتاه مدت خود را به آهستگی از دست می‌دهد و در ادامه از تشخیص چهره افراد و یاداوری خاطرات طولانی مدت‌تر خود نیز عاجر خواهد شد. این افراد رفتارهای متفاوت از خود نشان می‌دهند و ممکن است کارهای غیرعادی از آن‌ها سر بزند.
این سالمندان در زمان پیشرفته شدن بیماری نباید تنها گذاشته شوند. این افراد به فردی نیاز دارند تا به صورت دائمی در کنارشان بوده و از آن‌ها نگهداری کند.
بیماری‌های کبدی در سالمندان
کبد نیز از گزند ایام مصون نیست و در ایام کهنسالی می‌تواناد باعث درد سر افراد باشد. عملکرد نادرست کبد به تمام ارگان‌های آسیب وارد میکند. بیماری‌های کبدی در صورت جدی نگرفتن عوارض خطرناکی می‌توانند داشته باشند. بسیاری از نارسایی‌های کبدی ژنتیکی است و برخی هم به خاطر سبک زندگی نادرست و تغذیه نامناسب به وجود می‌آیند. از بیماری‌های رایج کبدی می‌توانیم به: بیماری یرقان یا زردی، کبد چرب، بیماری سیروز کبدی، بزرگ شدن کبد اشاره کنیم.
کبد بیش از 500 عملکرد حیاتی در بدن دارد. کبد در هر دقیقه یک لیتر خون را تصفیه و از خو. د خارج میکند. کبد مواد مغذی و سالم را از هم جدا میکند تا بدن بتواند بهتر از مواد مغذی استفاده و مواد نامناسب را دفع کند. از دیگر وظایف کبد میتوان به سم زدایی از بدن، تجزیه مو. اد شیمیایی سمی غیر قابل دفع به مواد مفید برای بدن، متابلولیزه کردن و غیر فعال کردن سموم موجود در بدن اشاره کرد. کبد در صورت سلامتی کامل می‌تواند 100 درصد باکتری‌ها و سموم موجود در بدن را قبل از ورود به خون از بدن دفع کند. البته کبد وظایف دیگری هم دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.
- حفظ تعادل هورمون‌های شیمیایی بدن
- متابولیسم و ذخیره سازی چربی‌ها، کربوهیدرات‌ها و پروتئین‌ها
- در کبد مواردی مانند چربی‌ها و مواد معدنی و ویتامین‌ها ذخیره می‌شوند. مواد معدنی نیز می‌توانند در کبد ذخیره شوند.
- منبع اصلی ذخیره گلوگز بدن کبد است. گلوکز را به گلیکوژن تبدیل کرده و در خود ذخیره میکند. در صورت نیاز مجدد گلیکوژن دوباره به گلوکز تبدیل شده و مورد استفاده بدن قرار می‌گیرد.
بیشنر بخوانید :6 نکته برای سالمندان مبتلا به ام اس و نگهداری آن‌ها
بیماری‌های مربوط به عضلات و استخوان‌ها در سالمندان
سیستم عضلانی انواع مختلفی از ماهیچه‌ها با کارکرد و بافت خاص خود را در بر می‌گیرد. هر کدام از انواع ماهیچه‌ها نقش اساسی در سلامت و حیات انسان دارند. نقش برخی ماهیچه‌ها ایجاد توان و حرکت فرد است. برای مثال غذا خوردن، حرف زدن و تحرک توسط ماهیچه‌ها انجام می‌شود. برخی ماهیچه‌ها که در قلب وجود دارند ضربان را ایجاد می‌کنند. ماهیچه‌های تنفسی هم وجود دارند که عمل تنفس را شدنی می‌کنند.
در واقع برخی از عملکردهای به ظاهر نامرتبط هم به سلامت ماهیچه‌ها وابسته هستند. دمای بدن و بینایی از موارد این چنینی هستند.
ساختار سیستم عضلانی اسکلتی
ساختار ماهیچه در سه دسته تقسیم بندی می‌شود هر کدام از این انواع ماهیچه ویژگی و بافت خاص خود را داشته و کارکرد متفاوئتی با دیگری دارد و در محل خاصی از بدن قرار دارد.
عضله اسکلتی
این ماهیچه‌ها تحت اراده شخص قرار دارند و شخص به صورت آگاهانه از آن‌ها استفاده میکند. این ماهیچه‌ها به اسکلت بدن متصل هستندو با ایجاد انقباض و کشش حرکت استخوان و‌اندام‌ها را شدنی می‌کنند.
عضله صاف
این عضلات که احشایی هم نام دارند جزو عضلات ضعیف هستند که در نقل و انتقال مواد مختلف در بدن ایفای نقش می‌کنند. این عضلات توسط قسمت ناخودآگاه مغز کنترل شده و فرد نقشی در کنترل و حرکات آن به صورت ارادی ندارد.
عضله قلب
عضله قلب به صورت ناخودآگاه و غیر ارادی کار میکند و جزو ماهیچه‌های قوی به شمار می‌رود. این ماهیچه‌ها وظیفه پمپاژ خود در رگ‌ها را دارند.
این بیماری‌های دردناک که عضلات و اسکلت فرد را درگیرز می‌کنند بسیار شایع هستند. شکایت سالمند از درد مفاصل و گردن و کمر به علت وجود همین مشکلات است. آرتروز مفاصل، دیسک کمر و گردن، انحراف ستون فقرات، آرتریت روماتوئید، پوکی استخوان، سندروم کانال کارپال و… از جمله این بیماری‌ها هستند.
