احساس تنهایی در سالمندان و راهکارهای برطرف نمودن آن

احساس تنهایی در سالمندان یا Loneliness in the elderly  یکی از شایع ترین مشکلاتی است که در دوران سالمندی احتمال بروز آن وجود دارد. روش‌های زیادی وجود دارد که می‌توانید برای کمک به افراد سالمند تنها یا منزوی به کار گیرید یکی از آنها کمک گرفتن از پرستار سالمند است. قطعا سالمندی که در این مورد به او کمک می کنید از مزایای سلامتی و زندیگ اجتماعی بهره‌مند می‌شود و شما نیز متوجه تاثیرات مثبت آن بر کیفیت زندگی سالمند خواهید شد.

چه به عنوان یک پرستار در منزل و چه به عنوان یک داوطلب که از افراد سالمند مراقبت می‌کند، برطرف نمودن احساس تنهایی در سالمندان یکی از مهم ترین وظایف شما خواهد بود. گاهی تنها با یک گفتگوی دوستانه یا تماس تلفنی ساده نیز می‌توان به برطرف نمودن حس تنهایی کمک شایانی نمود. وقت گذاشتن برای فرد سالمند نه تنها باعث افزایش حس عزت نفس و احساس هدف در سالمند می شود بلکه کمک نمودن به دیگران باعث می شود که مدتی ذهنتان از مشکلات شخصی دور شده و آرامش بیشتری بیابد.

به نقل از سایت nhs :

Older people are especially vulnerable to loneliness and social isolation – and it can have a serious effect on health. But there are ways to overcome loneliness, even if you live alone and find it hard to get out.
Hundreds of thousands of elderly people are lonely and cut off from society in this country, especially those over the age of 75.
According to Age UK, more than 2 million people in England over the age of 75 live alone, and more than a million older people say they go over a month without speaking to a friend, neighbour or family member.

راهکارهای برطرف کردن تنهایی سالمندان

برطرف کردن تنهایی سالمندان کار سختی نیست. تنها نیاز به کمی زمان و از خود گذشتگی دارد. در ادامه با راهکارهای مناسب آشنا می شوید. فراموش نکنید این کار سبب می شود ترس از تنهایی در سالمندان کاهش یابد و زندگی بهتری را تجربه کنند.

1. احساس تنهایی سالمندان و اهمیت مکالمه

همیشه نمی توان فهمید که بهترین زمان برای داشتن یک مکالمه خوب با سالمند چه زمانی می باشد اما آنچه که واضح است یک شروع خوب باعث جذب نمودن سالمند به سوی مکالمه با شما می گردد. در طول روز حتما ساعاتی را برای گفتگو با سالمند اختصاص دهید و در بین کارهای منزل و رسیدگی به امورات سالمند مکالماتی سودمند را با او شروع نمایید.

اگر فکر می کنید یک فرد سالمند ممکن است در شنیدن مشکل داشته باشد یا دچار اختلال در حافظه است، حتماً با او واضح صحبت کنید اما هرگز فریاد نزنید. بین جملات و سوالات مکث کنید تا آن‌ها فرصت هضم اطلاعات را داشته باشند و کمی بیشتر وقت بگذارید تا پاسخ دهند. نکته کلیدی در مکالمه با سالمند این موضوع است که در مکالمه با سالمند هرگز عجله نکنید و کاملا صبور باشید.

2. وقت گذراندن و جلوگیری از تنها ماندن سالمند

لازم است وقت خود را با سالمند به اشتراک بگذارید و همچنین سالمند را به عضویت در برنامه های اجتماعی مخصوص سالمندان دعوت کنید. شرکت در گردهمایی‌ها و انجمن‌های مربوط به سالمندان و مشارکت در رویدادهای اجتماعی مشابه برای برطرف نمودن احساس تنهایی سالمند بسیار سودمند خواهد بود. در صورتی که دائما در کنار سالمند قرار ندارید برای برطرف نمودن  احساس تنهایی سالمندان،  گاهی برقراری یک تماس تلفنی ساده، بازدیدهای منظم از سالمند در منزلش، کمک به خرید و رانندگی و مهیا نمودن شرکت او در مهمانی و دورهمی های خانوادگی می تواند در برطرف نمودن احساس تنهایی سالمندان بسیار کار آمد و سودمند باشد.

3. مشارکت در کار خانه

بالا رفتن سن می تواند سبب بروز احساس تنهایی سالمندان  شده و حتی باعث ناتوانی در حل یک مشکل ساده در خانه باشد. افراد سالمند اغلب از در انجام این امورات در منزل شکایت دارند مانند بیرون بردن زباله، تعویض لامپ سوخته، بستن پنجره ها و درها، پاکسازی برف از مسیر، خرید و رسیدگی به حیوان خانگی … که به راحتی توسط افراد قابل انجام است.

4. انجام آشپزی

گاهی لازم است برای برطرف نمودن  احساس تنهایی سالمندان، تعدادی وعده غذایی اماده در یخچال و یا منجمد قرار داده شود که در هنگام ضرورت نسبت به گرم کردن آن اقدام نمایند. البته استفاده از غذاهای تازه و سبزیجات در وعده های غذایی سالمند بسیار اهمیت دارد.

گاهی هم در صورت توانایی و علاقه که در پختن غذای مورد علاقه خود در آشپزخانه به شما کمک نماید و مقداری از غذا را در ظروف دربسته در فریزر منجمد کرده و در زمان کوتاهی به مصرف برسانید. اگر فرد سالمندی در همسایگی شما زندگی می کند که از مراقبت شبانه روزی بهره مند نیست بهتر است گاهی از غذاهایی گرم و تازه خود با آنها به اشتراک بگذارید و از مناسب بودن وضعیت خوراک او اطمینان حاصل کنید.

5. بیماری های زمستانی 

افراد سالمند به ویژه در زمستان آسیب پذیر تر هستند زیرا هوای سرد خطر ابتلا به بیماری هایی مانند سرماخوردگی، سرفه، آنفولانزا، سکته های قلبی، سکته های مغزی، مشکلات تنفسی و هیپوترمی (کاهش خطرناک دمای بدن) را افزایش می دهد.

در ابتدای شروع فصل پاییز امکان تزریق واکسن آنفلوانزا به سالمند را با پزشک مطرح نمایید و تمام اقدامات پیشگیرانه را در این خصوص به انجام برسانید . به دنبال نشانه هایی از بیماری جدی مانند خواب آلودگی، تنگی نفس و تب باشید. در مورد روش های مراقبت از سالمند مبتلا به بیماری های فصلی و زمستانی اطلاعات دقیق کسب نمایید.

آیا احساس تنهایی در سالمند مشکل بهداشت روان است؟

احساس تنهایی به خودی خود مشكل بهداشت روان نیست، اما این دو به شدت با هم ارتباط دارند. داشتن یک مشکل یا بیماری روانی می تواند شانس افزایش احساس تنهایی سالمند را افزایش دهد. به عنوان مثال ، برخی از افراد سالمند ممکن است در مورد معنای خاص برخی مشکلات روانی تصورات اشتباهی داشته باشند، بنابراین ممکن است برای آن‌ها دشوار باشد که در مورد مشکلات خود با دیگران صحبت کنند.
گاهی فرد سالمند ممکن است هراس از برقراری ارتباط اجتماعی را تجربه کنند که به آن اضطراب اجتماعی گفته می شود. برای این افراد مشارکت در انجام کارهای روزمره با افراد دیگر دشوار است، که می تواند منجر به فقدان ارتباط اجتماعی معنی دار شود و احساس تنهایی شدیدی برای سالمند ایجاد کنند. اضطراب در این سالمندان مانند یک سد نامرئی عمل می نماید و سبب بروز اختلال در ایجاد روابط با سایرین می‌گردد.

همچنین احساس ترس از تنهایی در سالمندان می تواند بر سلامت روان سالمند تأثیر منفی بگذارد و گاه سبب  دیوانگی در سالمندان شود، خصوصاً اگر این احساسات مدت زیادی طول کشیده باشد. برخی تحقیقات نشان می دهد که تنهایی با افزایش خطر ابتلا به برخی از مشکلات روانی همراه است، از جمله افسردگی، اضطراب، اعتماد به نفس پایین، مشکلات خواب و افزایش استرس می‌توان نام برد.

• ارائه کمک های عملی و فیزیکی

آیا می دانید فرد سالمند ممکن است با چه مشکلاتی روبرو باشد که باعث تشدید احساس تنهایی سالمندان  شود؟

• جا به جا شدن محل زندگی و یا انتقال سالمند به خانه سالمندان
• از دست دادن همسر یا کسی از اعضای خانواده که بسیار به او وابسته بوده است
• از دست دادن سلامت جسمی و احساس ناتوانی و از کار افتادگی
• از دست دادن احساس بینایی یا کم شنوایی که سبب مشکل در برقرار ارتباطات اجتماعی می‌گردد

و بسیاری از دلایل دیگر که همگی سالمند را به سوی انزوا سوق خواهند داد.

حتما از سالمند سوال کنید که آیا در انجام کارهایی مانند خرید، ارسال نامه، استفاده از نسخه ها و داروها یا گرداندن حیوان خانگی خود نیاز به کمک دارند؟ حتی اگر سالمند اظهار بی نیازی نمود اما با توجه بر کیفیت امورات روزانه سالمند می‌توان به توانایی او به انجام فعالیت های روزانه پی برد.

نحوه رفتار سالمند تنها

مراقبت از سالمند تنها و نحوه پرستاری از سالمند تنها چه پدر و مادر یا یکی از بستگان دیگر باشد، می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. با این حال، با صبر، احترام و همدلی، می‌توان تجربه‌ای مثبت و پرمعنا برای هر دو طرف ایجاد کرد. سالمندان به دلیل سن، بیماری یا تنهایی ممکن است تغییراتی در خلق و خو و رفتار خود داشته باشند. بنابراین، بسیار مهم است که با صبر و درک به نیازهای آنان پاسخ دهیم. باید تلاش کنیم تا شرایط را از دیدگاه آنان ببینیم و با درک متقابل، رفتار کنیم.

احترام گذاشتن به سالمندان از اهمیت بسیاری برخوردار است. حتی اگر با نظرات یا رفتارهای آنان مخالف هستیم، باید با ادب و احترام برخورد کنیم. تجربیات و دانش ارزشمندی که دارند، باید مورد توجه و احترام قرار گیرد. همچنین، گوش دادن به حرف‌های آنان و اختصاص زمان کافی برای شنیدن مشکلات و دغدغه‌هایشان می‌تواند احساس درک شدن و ارزشمندی را به آنان منتقل کند.

نشان دادن همدلی و درک احساسات سالمندان نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. بسیاری از سالمندان با احساس تنهایی، انزوا و فقدان دست و پنجه نرم می‌کنند که این موارد می‌تواند بسیار دشوار باشد. برقراری ارتباط منظم و انجام فعالیت‌های مشترک، به آنان کمک می‌کند تا احساس تنهایی کمتری داشته باشند و حس تعلق به جامعه را حفظ کنند.

کمک به حفظ استقلال سالمندان نیز از نکات کلیدی در مراقبت است. حمایت از آنان در انجام کارهای روزمره به آنان عزت نفس و حس هدفمندی می‌بخشد. همچنین، توجه به سلامت جسمی و روحی آنان ضروری است. باید از آنان درباره وضعیت جسمی و روحی‌شان سوال کنیم و آنان را تشویق کنیم که در صورت نیاز به پزشک مراجعه کنند. در انجام کارهایی مانند آشپزی، نظافت و رفت و آمد نیز می‌توانیم به آنان کمک کنیم.

صبر و حوصله در برابر تغییرات رفتاری و عاطفی سالمندان بسیار مهم است. نباید انتظار داشته باشیم که این تغییرات به سرعت صورت بگیرند. همچنین، مراقبت از خودمان نیز به همان اندازه اهمیت دارد. مراقبت از سالمند تنها می‌تواند طاقت‌فرسا باشد، بنابراین باید زمان کافی برای استراحت، آرامش و انجام فعالیت‌های مورد علاقه خود اختصاص دهیم. در صورت نیاز به کمک، می‌توانیم از دوستان، خانواده یا سازمان‌های حمایتی درخواست کمک کنیم.

در نهایت، با توجه به این نکات، می‌توانیم به سالمندان کمک کنیم تا دوران پیری را با آرامش و رضایت بیشتری سپری کنند و خودمان نیز از این تجربه، احساس رضایت و شادی بیشتری داشته باشیم.

سوالات متداول

1. علت احساس تنهایی در میان سالمندان چیست؟

سالمندان می توانند به دلایل مختلفی از نظر اجتماعی منزوی شوند، مانند افزایش سن یا ضعیف شدن، مرگ همسر و دوستان نیز یکی از علل مهم در تنها شدن سالمند است.

2. عوارض تنها بودن بیش از حد برای سالمند چیست؟

انزوای اجتماعی اثرات مضری بر سلامت و رفاه سالمندان دارد، از جمله پیامدهای بد آن مانند بیماری های قلبی، سکته مغزی و فشار خون بالا و در نهایت مرگ زود هنگام.

3. سالمندان چگونه با تنهایی کنار می آیند؟

برخی از راه‌هایی که سالمندان می‌توانند با تنهایی کنار بیایند شامل حفظ ارتباط با اعضای خانواده و دوستان، پیوستن به سازمان‌های اجتماعی و داوطلب شدن در سرای محله خود است.

4. بهترین کار برای والدین تنها چه کاری است؟

راه های زیادی وجود دارد که می توانید به والدین خود کمک کنید تا با تنهایی خود مبارزه کنند، مانند یک تماس تلفنی ساده هفتگی،یا شرکت در گروه های دسته جمعی یا آنها را برای یک رانندگی کوتاه بیرون ببرید و در طول مدت خاطرات قدیمی را با آن ها به اشتراک بگذارید.

5. چرا تنهایی در سالمندان شایع است؟

تنهایی در سالمندان به دلایل متعددی شایع است. با گذر زمان، بسیاری از سالمندان دوستان و همسالان خود را از دست می‌دهند و ممکن است به دلیل مرگ همسر یا سایر اعضای خانواده احساس تنهایی کنند. علاوه بر این، مشکلات جسمی و بیماری‌ها می‌توانند باعث محدودیت در تحرک و فعالیت‌های اجتماعی شوند، که این خود منجر به کاهش ارتباطات اجتماعی و افزایش احساس تنهایی می‌شود. گاهی نیز بازنشستگی و خروج از محیط کار می‌تواند منجر به کاهش تعاملات اجتماعی و افزایش احساس انزوا شود.

6. چگونه می‌توان به کاهش تنهایی در سالمندان کمک کرد؟

کاهش تنهایی در سالمندان نیازمند توجه و اقداماتی هدفمند است. برقراری ارتباط منظم با سالمندان از طریق تماس‌های تلفنی، ملاقات‌های حضوری و استفاده از فناوری‌های ارتباطی می‌تواند به کاهش احساس تنهایی آنها کمک کند. همچنین، تشویق آنان به شرکت در فعالیت‌های اجتماعی و گروهی، مانند کلاس‌های آموزشی، گروه‌های ورزشی یا باشگاه‌های محلی، می‌تواند تعاملات اجتماعی آنان را افزایش دهد. حمایت از سالمندان در حفظ استقلال و انجام فعالیت‌های روزمره نیز به آنان احساس ارزشمندی و تعلق می‌دهد. در صورت نیاز، می‌توان از خدمات پرستاری و مشاوره تخصصی برای بهبود وضعیت روانی و اجتماعی سالمندان بهره برد.