با بالا رفتن سن، سالمندان معمولا در پاها یا سایر اندام‌ها دچار برخی محدودیت‌ها و مشکلات حرکتی می‌شوند. برای کمک به راه رفتن سالمند و بالا بردن میزان استقلال آن‌ها معمولا از ابزارهای کمکی مانند عصا یا واکر مناسب سالمندان بهره می‌برند. واکرها شامل انواع متعددی از واکر استاندارد تا واکرهای چرخدار هستند که راه رفتن و حرکت کردن را برای سالمندان ساده‌تر میکنند. در این مقاله با انواع واکر و مزایا و عوارض استفاده از واکر آشنا می‌شوید.
واکر چیست؟
واکر یکی از ابزار کمکی برای کمک به راه رفتن است. افرادی که در راه رفتن مشکل دارند؛ می‌توانند از واکر استفاده کنند. معمولا افرادی که از واکر استفاده می‌کند شامل افراد مسن و بیماران حرکتی هستند. همچنین افرادی که به‌تازگی جراحی انجام داده‌اند و موقتا برای راه رفتن به کمک و پشتیبانی نیاز دارند؛ از واکر استفاده میکنند. واکر برای این افراد اعتمادبه‌نفس و ایمنی بیشتری را به همراه آورده و اجازه نمی‌دهد که بدون کمک دیگران و به‌طور مستقل خودشان راه رفته و کارهایشان را انجام دهند.
استفاده از واکر به‌نسبت عصا ساده‌تر است؛ چرا که اجازه خم شدن و قوز کردن را نمی‌دهد. طراحی اولیه واکرها مانند یک قاب کوچک و کم وزن است که ارتفاع آن به 30 سانتی‌متر می‌رسد؛ اما واکرهای جدیدتر قابلیت تنظیم ارتفاع هم دارند و افراد با قد‌های مختلف می‌توانند ارتفاع آن را کم یا زیاد کنند. با تنظیم ارتفاع مناسب برای واکر می‌توانید از عوارض استفاده از واکر بکاهید.
به نقل از سایت webmd :
واکرها نوعی وسیله حرکتی هستند که می توانند به شما در رفت و آمد کمک کنند. چه بخواهید پشتیبانی کوتاه مدت برای شکستگی استخوان یا حمایت طولانی مدت برای مشکلات تعادلی داشته باشید، می توانید گزینه های مختلفی را متناسب با نیاز خود پیدا کنید.
واکرها به شما کمک می کنند در خانه خود حرکت کنید و به وقت پزشک، فروشگاه مواد غذایی و سایر مکان های مهم بروید. انتخاب مناسب می تواند آزادی حرکت بیشتری به شما بدهد. با پزشک یا فیزیوتراپ خود صحبت کنید که کدام نوع واکر برای شما مناسب است.
انواع واکر برای سالمندان
پیش از اینکه مبحث عوارض استفاده از واکر را آغاز کنیم، اجازه دهید کمی بیشتر با انواع واکر برای سالمندان آشنا شویم. افراد به‌نسبت نیاز و حتی سلیقه می‌توانند هرکدام از انواع واکر برای سالمندان را انتخاب کنند.
1. واکر تاشو با تنظیم ارتفاع
این واکر را می‌توان تا کرده و حمل کرد. به‌عبارتی این واکرها قابل حمل بوده و در زمان جمع شدن، فضای کمی را اشغال می‌کند. واکر تاشو برای سفر و افرادی که مدام با ماشین جا‌به‌جا می‌شوند؛ انتخاب مناسبی است. از طرفی قابل تنظیم بودن و تاشو بودن این واکر سبب می‌شود که گزینه خوبی برای استفاده در مراکز درمانی برای استفاده عموم باشد.
2. واکر چرخدار
واکرهای چرخدار از انواع واکر برای سالمندان است که شامل یک یا چند چرخ در قسمت پایه‌ها هستند. این واکرها نیازی به بلند کرده نداشته و با هل دادن جلو می‌روند. واکرهای چرخدار سرعت و روانی بیشتری دارند. همچنین استفاده از آن‌ها به نیروی عضلانی کمتری نیاز دارد. افرادی که بیشتر از سایرین ناتوانی‌های عضلانی دارند؛ از این واکرها استفاده میکنند.
3. واکر باریاتریک
این نوع واکرها برای کسانی که وزن زیادی دارند و به حمایت بیشتر نیاز دارند؛ طراحی شده است. این واکر می‌تواند تا وزن 225 را تحمل کند. واکر باریاتریک از انواع واکر برای سالمندان است که معمولا دارای چرخ و صندلی است.
4. همی واکر
همی یک واکر برای سالمندان است که به فرد اجازه میدهد که برای ایستادن به یک سمت تکیه کند. این واکر برای افرادی طراحی شده است که ناتوانی و ضعف در یک دست دارند. همی واکرها در مقایسه با عصا، ثبات و پایداری بیشتری دارند.
5. واکرهای گلایدری
واکرهای گلایدری ارتفاع کمی دارند. هر طرف واکر تنها یک میله بلند دارد که سر آن یک پد وینیلی نرم برای راحتی بازوها دارد. در جلوی این پدهای نرم یک دستگیره وجود دارد که به کنترل واکر کمک میکنند. در این واکر فرد می‌تواند به‌جای آرنج و شانه وزنش را روی بازوها بیندازد.
6. واکر دوچرخه
این مدل از واکر مانند واکر ساده است با این تفاوت که دو چرخ در جلو آن قرار دارد. واکر دو چرخ برای استفاده در بیرون از خانه انتخاب بهتری است.
7. واکر سه چرخ
واکر سه‌چرخ یک واکر برای سالمندان است که در جلو سه چرخ تعبیه شده است. دو چرخ زیر دو پایه اصلی قرار گرفته و چرخ کمکی در مرکز میله جلویی جای دارد. این واکرها معمولا برای افرادی که مشکل حرکتی دارند؛ انتخاب بهتری است.
8. واکر چهار چرخ
واکر چهار چرخ دارای چرخ در هر کدام از پایه‌ها است. این واکر همچنین ترمز دارد تا کنترل و هدایت آن ساده‌تر باشد. این واکرها معمولا یک سبد خرید هم دارند تا حمل آن ساده‌تر باشد. به واکرهای 4 چرخ ترمزدار دولاتور هم گفته می‌شود.
9. واکر استاندارد
واکر استاندارد از محبوب‌ترین واکرها است که دارای 4 پایه بدون چرخ است. کاربر باید واکر را بلند کند و چندین سانتی‌متر به جلو ببرد و سپس خود را به طرف جلو بکشد. این واکرها ارزان، سبک و مقاوم هستند. واکرهای استاندارد تحرک کمتری داشته و معمول برای استفاده در خانه مناسب‌تر هستند. از این واکر در سطوح صاف و بدون ناهمواری استفاده میکنند.
نحوه‌ى استفاده صحيح از واكر
واکر نیز مانند هر ابزار دیگری، طرز استفاده خودش را دارد. برای اینکه عوارض استفاده از واکر را کاهش دهید. بهتر است نکات ضروری در استفاده از واکر را در نظر بگیرید. طرز استفاده از واکر به این صورت است:
- ابتدا واکر را در جلوی خود قرار داده و دو دسته آن را بگیرید. سپس مطمئن شوید که آرنج‌های شما کمی خم شده و تنه شما راست باشد.
- ابتدا پای مصدوم یا ضعیف‌تر را به طرح واکر جلو برده و وزن‌تان را روی پای سالم قرار دهید. اگر هر دو پای شما مصدوم یا ضعیف است؛ می‌توانید همزمان هر دو پا را به جلو ببرید.
- بعد آن پای سالم و قوی‌تر را جلو برده و همزمان از واکر به‌عنوان تکیه‌گاه استفاده کنید. درصورتی‌که هر دو پای شما سالم و قوی است؛ می‌توانید همزمان هر دو پا را جلو ببرید.
بهترین واکر برای سالمند
انتخاب بهترین واکر برای سالمندان به میزان ناتوانی سالمند بستگی دارد. سالمندانی که قدرت بدنی کافی در پاها و دست‌ها دارند؛ بهتر است برای حفظ تعادل و کمک در راه رفتن، از واکر استاندارد استفاده کند.
سالمندانی که از مشکلات حرکتی یا ضعف عضلات در یک یا دو پا رنج می‌برند؛ می‌توانند از واکرهای چرخدار استفاده کنند که راه رفتن با آن‌ها بسیار ساده‌تر است. درصورت بیشتر بودن محدودیت‌های حرکتی، سالمندان می‌توانند از واکرهای صندلی‌دار بهره ببرند.
چه کسانی از واکر استفاده میکنند؟
واکر مناسب افرادی است که علاوه بر راه رفتن، در ایستادن هم مشکل دارند. معمولا این افراد از واکر استفاده میکنند:
افراد مسن یا کسانی که به بعضی بیماری‌های مزمن یا سکته مغزی دچار شده‌اند و مشکلات حرکتی به‌خصوص در اندام تحتانی دچار هستند. این افراد برای ایستادن به یک تکیه‌گاه محکم و پایدار نیاز دارند.
کسانی که به‌تازگی آسیب دیده‌اند یا عمل جراحی انجام داده‌اند. این افراد طرز راه رفتن با عصا را به خوبی نمی‌دانند و استفاده از واکر برای آن‌ها ساده‌تر است. همچنین کسانی که از عوارضی مانند سرگیجه و گیجی رنج می‌برند؛ استفاده از واکر به حفظ پایداری آن‌ها کک می‌کند.
مزایای استفاده از واکر
واکرها از بهترین ابزار کمک حرکتی برای سالمندان هستند. از مهم‌ترین مزایا واکر برای سالمندان عبارت‌اند از:
- واکر برای سالمندان ترتیبی میدهد که آن‌ها از خطر افتادن و برهم خوردن تعادل در امان باشند.
- آن‌ها از خانه‌نشینی و عدم تعادل نجات پیدا کرده و می‌توانند استقلال خودشان را دوباره به دست بیاورند.
- در مواردی که سالمندان عضلات ضعیفی در پایین‌تنه دارند؛ به کمک واکر می‌توانند این نقص را جبران کنند.
- واکرها انواع متنوعی دارند و هر کس با هر میزان توانایی بدنی می‌تواند از واکرها استفاده کند.
- واکر برای سالمندان ترتیبی میدهد تا سالمند در هنگام راه رفتن یا ایستادن درد و فشار کمتری را احساس کند.
- به کمک واکر نشستن و ایستادن هم برای سالمندان ساده‌تر است.
عوارض استفاده از واکر
درست است که واکر مزایا و فواید زیادی دارد و به مستقل‌تر شدن کاربر کمک کرده و راه رفتن را برای او ساده می‌کند؛ اما نباید از عوارض استفاده از واکر هم غافل شد. استفاده مداوم از واکر و فشاری که به عضلات وارد می‌شود؛ باعث ایجاد عوارض استفاده از واکر می‌شود. از مهم‌ترین عوارض استفاده از واکر عبارت‌اند از:
- ایجاد خطر سقوط و آسیب به خاطر عدم تنظیم مناسب واکر و همچنین عدم توجه به موانع و محیط اطراف
- ایجاد تنبلی و ضعف عضلانی در پاها به‌خاطر عدم استفاده از عضلات پا
- ایجاد زخم و تورم در دست‌ها به‌خاطر اصطکاک واکر با پوست
- ایجاد درد و خستگی در بازوها و شانه‌ها و دست‌ها به‌خاطر فشار وزن بدن روی واکر
- ایجاد اختلال در تعادل و سرگیجه به خاطر تغییر موقعیت بدن
برای جلوگیری و کاهش عوارض استفاده از واکر می‌توانید به موارد و نکات زیر توجه داشته باشید:
- برای انتخاب واکر مناسب سالمندان، واکری را انتخاب کنید که با قد و وزن شما تناسب داشته باشد. بهترین واکرها آن‌هایی هستند که امکان تنظیم ارتفاع داشته باشند.
- برای کاهش عوارض استفاده از واکر، از واکر در فضای صاف و بدون ناهمواری استفاده کنید. در فضاهایی با فرش، سیم، آب و روغن از واکر برای سالمندان استفاده نکنید.
- از دسته‌های راحت و ضدلغزش برای واکر استفاده کنید و از محافظ‌های دسته یا دستکش‌های نرم بهره ببرید.
- از ترمزهای واکر کمک بگیرید و در زمان ایستادن یا نشستن واکر را قفل کنید.
- برای کاهش عوارض استفاده از واکر در زمان بالا و پایین رفتن از پله‌ها از کمک فرد دیگری استفاده کنید.
- از واکر به میزان لازم مطابق تجویز پزشک استفاده کنید.
همچنین در کنار استفاده از واکر، تمرینات لازم برای تقویت عضلات پا را انجام دهید.
نکاتی که در استفاده از واکر باید بدانیم
مراقبین سالمند باید از چگونگی استفاده از واکر توسط سالمندان آگاهی کامل داشته باشند و به سالمندان در این زمینه آموزش دهند و تحرک ایمنی برای سالمندان فراهم کنند. در این بخش به نکاتی درمورد استفاده از واکر در سالمندان اشاره می‌کنیم تا مطمئن شویم که سالمندان عزیز در حین استفاده از واکر در معرض صدمه و آسیب قرار نگیرند. مراقبین سالمندان باید نکاتی را در استفاده از واکر مورد توجه قرار دهند.
- از مناسب بودن واکر با نیاز سالمند مطمئن شوید
ارتفاع واکر باید مناسب باشد. عدم تناسب ارتفاع واکر با سالمند باعث درد در ناحیه مچ دست و کمر سالمند می شود و سالمند را در معرض آسیب قرار میدهد.
- از واکرهای تاشو استفاده کنید
واکر های تاشو به دلیل حمل آسان و امکان جابجایی در وسایل نقلیه بسیار کاربردی خواهد بود.
- واکر را درد دسترس سالمند قرار دهید
زمانی که سالمند خواب است واکر را دور از تخت اما با دسترسی آسان قرار دهید. به ویژه در مورد سالمندانی که به آلزایمر مبتلا هستند. برای پیشگیری از سقوط و افتادن در سالمند به ویژه در شب لازم است دسترسی سالمند به واکر آسان باشد. در سالمندان سقوط ساده و یا افتادن حتی در ارتفاع کم ممکن است منجر به شکستگی، ضربه مغزی و حتی مرگ شود. به همین دلیل باید تمامی جوانب احتیاط جهت جلوگیری از سقوط سالمند در نظر گرفته شود.
- برای راه رفتن روی پله به درستی از واکر استفاده کنید
استفاده از پله امری اجتناب ناپذیر است. در سالمندانی که وابسته به واکر هستند استفاده از واکر با دشواری همراه است.
- استفاده از کفش مناسب
استفاده از کفش مناسب در زمان استفاده از واکر برای جلوگیری از سرخوردن، سقوط و افتادن در سالمند امری اجتناب ناپذیر است. کفش هایی باید مورد استفاده قرار بگیرد که به دلیل چسبندگی مانع سرخوردن سالمند شود. استفاده از دمپایی به دلیل اینکه ممکن است از پای سالمند خارج شود احتمال افتادن را در سالمند بالا می برد.
- ایمن کردن فضای خانه
وسایلی که روی زمین می تواند در حرکت سالمند در حین استفاده از واکر اختلال ایجاد کند باید جمع آوری شود.
فرش‌ها، سیم برق و تلفن روی زمین می‌تواند به آسیب دیدگی سالمند منجر شود. اطمینان حاصل کنید تمامی این موارد جمع آوری شود. هرگونه ناراحتی سالمند را به پزشک درمیان بگذارید.
اگر سالمند در حین استفاده از واکر در دست ها و پاهای خود و یا کمر خود احساس درد و ناراحتی گزارش کرد حتما این موضوع را با پزشک خود درمیان بگذارید و تنظیمات واکر را چک کنید.
- از سالم بودن ترمز ها اطمینان حاصل کنید
پرستار سالمند برای استفاده صحیح از واکر باید به سالمند آموزش دهد که:
- در کمال آرامش لبه تخت یا صندلی بنشیند.
- هنگام بلند شدن از روی صندلی یا تخت‌خواب یک دست را روی صندلی و یک دست را روی دسته واکر قرار دهید.
- هرگز وزن خود را روی واکر نیندازید زیرا این کار باعث حرکت واکر می شود.
- وزن بدن را روی پا وارد کند.
- از پاهای خود برای ایستادن استفاده کند.
- تا زمانی که از وضعیت تعادل خود مطمئن نیست نباید شروع به حرکت کند.
- ترمز را باز کرده و حرکت کند.
دیگر نکات مهم در استفاده از واکر مناسب سالمند:
- از سالم بودن چرخ ها و تمیز بودن آن ها اطمینان حاصل کنید.
- در صورت لزوم چرخ های واکر را تعویض کنید.
- ترمز ها را بررسی کنید و از عملکرد درست آن مطمئن شوید.
- کیسه یا وسایل اضافی سنگین با واکر خود حمل نکنید زیرا ممکن است واکر سرنگون شود.
- از واکر مانند ویلچر برای سالمندان ویلچری استفاده نکنید.
- اگر واکر به تعمیر نیاز دارد تا زمان تعمیر از آن استفاده نکنید.
رفت‌و‌آمد در مکان‌های جدید
استفاده از واکر همواره با چالش‌هایی همراه است. برای کاهش عوارض استفاده از واکر بهتر است که برای رفت‌و‌آمد در مکان‌های جدید به فرد کمک کنید. بهتر است سالمند با محیطی که قرار است در آن حرکت کند آشنایی داشته باشد. وجود موانع در مکان مورد نظر می‌تواند استفاده از واکر را سخت‌تر کند. از طرفی راه رفتن با واکر روی برخی از مکان‌ها مانند فرش یا سرامیک می‌تواند سخت‌تر باشد.
- به سالمند کمک کنید در مکان های جدید با واکر راه برود.
- در سالمندانی که از واکر استفاده می کنند حضور در مناطق جدید ممکن است تجربه جدیدی برای سالمند باشد و تردد این مکان ها برای سالمند دشوار باشد. برای پیاده روی در مکان های جدید باید:
- تا زمانی که به منطقه کاملا شناخت پیدا نکرده است به آرامی قدم بردارد.
- باید به موانعی مانند سنگ فرش ها، کودکان ، حکیوانات خانگی و… توجه کرد.
- در محیط منزل برای حرکت واکر فضاهای کافی را در نظر بگیرید تا سالمند بتواند از بین مبل ها و یا راه رو و… به راحتی حرکت کند.
- در اماکن جدید وجود ناهمواری و شیب زمین را پیش بینی کنید.
- هرکز از واکر روی پله برقی استفاده نکنید.
نشستن سالمند با واکر
از مهم‌ترین مهارت‌ها هنگام استفاده از واکر، مهارت نشستن و بلند شدن است. فرد با یاد گرفتن این مهارت می‌تواند استقلال خود را افزایش داده و بدون نیاز به کمک فرد دیگری، تمام کارهایش را انجام دهد. افرادی که از واکر استفاده میکنند؛ بهتر است هرگز روی زمین ننشینند و از صندلی استفاده کنند. برای این منظور صندلی را انتخاب کنید که دو طرف آن دسته داشته باشد. نکات زیر نیز موارد مهمی در خصوص نشستن سالمندانی که واکر استفاده میکنند است.
- نشستن در سالمندانی که از واکر استفاده می کنند با نشستن به صورت مستقل متفاوت است و باید نکاتی در این باره مورد توجه قرار گیرد. به سالمند امنوزش دهید که:
- کاملا در داخل صندلی بنشیند طوری که پشت پای سالمند به صندلی بچسبد.
- تا زمانی که تعادل کامل ندارد از روی صندلی بلند نشود.
- تا حدی که بتواند کمی به جلو خم شود واکر را جلوتر از خود قرار دهید.
- ترمز را بازکنید.
- دستهای خود را روی دسته های صندلی قرار دهد.
- با کمک پاها سعی کند وزن خود را از روی صندلی بلند کند.
- اگر سطح زمین دارای ناهمواری است، سعی کند قدم های خود را کوتاهتر بردارد
- در آشپزخانه و حمام و سرویس بهداشتی واکر را در نزدیکی سالمند قرار دهد.
- از محدودیت های خود آگاهی داشته باشد.
- در زمان پیاده روی سالمند نیاز به استراحت دارد و نباید بی وقفه به قدم زدن ادامه دهد.
- سرعت راه رفتن سالمند را را تنظیم کنید. در شرایطی مانند سطح یخی خیابان، بارندگی، هوای سرد و لغزنده بودن سطح زمین به سالمند کمک کنید تا سرعت قدم های خود را تنظیم کند.
- حرکت در کنار سایر افرادی که با واکر حرکت میکنند نیز باید با احتیاط انجام گیرد. زیرا باید به زمان توقف و یا حرکت سالمندان توجه کرد که تردد سایرین دچار اختلال نشود.
پارک کردن واکر
واکرها معمولا فضای مشخصی را اشغال میکنند و افراد معمولا در زمانی که می‌خواهند از واکر استفاده نکنند؛ باید آن را پارک کنند. پارک کردن واکر برای حفاظت از آن، جلوگیری از ایجاد مزاحمت برای دیگران و امکان استفاده راحت از واکر در مرتبه دوم است.
- مانند پارک کردن اتومبیل باید واکر را نیز به درستی پارک کرد.
- واکر را در مکان های مخصوص قرار دهید.
- در مکان هایی مانند رستوران از پرسنل بخواهید که واکر را در جایی قرار دهند که در مسیر دیگران قرار نگیرد.
- قبل از بازکردن واکر از عملکرد ترمز ها و قفل بودن آن ها اطمینان حاصل کنید.
سخن آخر
واکر از جمله ابزار کمک حرکتی است که به‌واسطه آن سالمندان می‌توانند استقلال خود را بازیافته و دامنه حرکتی خود را افزایش دهند. سالمندانی که پاهای ضعیفی دارند؛ می‌توانند به‌کمک واکر راه بروند. واکرها انواع مختلفی دارند تا طیف وسیع‌تری از افراد بتوانند از آن استفاده کنند. انواع واکر چرخدار، تاشو، قابل تنظیم و غیره وجود دارد که سالمندان می‌توانند به‌نسبت میزان ناتوانی خود هر کدام را انتخاب کنند.
سوالات متداول
1. آیا واکر برای سالمندان در خانه هم باید استفاده شود؟
سالمندانی که توانایی حرکت ندارند؛ برای بهبود کیفیت زندگی می‌توانند از واکر بهره ببرند؛ اما درصورتی‌که توانایی حرکت در سالمند هنوز از بین نرفته است؛ بهتر است از واکر استفاده نکند؛ چرا که این کار باعث ضعیف شدن عضلات پا می‌شود.
2. آیا واکر بهتر از عصا است؟
انتخاب بین عصا و واکر به میزان توانایی سالمند بستگی دارد. سالمندانی که نمی‌توانند با عصا تعادل خود را حفظ کنند؛ از واکر استفاده میکنند.
3. عوارض استفاده از عصا چیست؟
استفاده نادرست یا طولانی‌مدت از عصا می‌تواند منجر به درد در مفاصل مچ و شانه، اختلال در تعادل طبیعی بدن، و تضعیف عضلات پا شود. همچنین، تنظیم نامناسب عصا احتمال آسیب‌دیدگی و افتادن را افزایش میدهد و ممکن است به مشکلاتی در راستای قامت منجر گردد.
