با مشغله‌های زیاد زندگی امروزه، معمولا اکثر افراد گاها حوصله خودشان را هم ندارند، چه برسد به مراقبت از دیگران. مراقبت از بیماران با سن، جنسیت و روحیه‌های مختلف کار هر کسی نیست. توجه و مراقبت از بیماران نیاز به فداکاری و از خود گذشتگی زیادی دارد پرستار بیمار اگر چه یک شغل به نظر می‌رسد، اما در حقیقت عشق و علاقه به مراقبت و محبت به افرادی است که در شرایط ویژه‌ای به سر می‌برند. موقعیت شغلی پرستاران در ایران نسبت به دیگر کشورها متفاوت است. هر پرستار در ایران در شیفت‌های مختلف، مسئول مراقبت و انجام اقدامات درمانی بیماران زیادی است. با این حال در بین پرستاران، افرادی هستند که فداکاری و ایثار آنها زبانزد شده و سرتاسر جهان، پرستاری در کشورمان را با نام و یاد آنها می‌شناسند. در این مقاله از سایت سلامت اول می‌خواهیم معروف‌ترین پرستاران ایران را شناخته و با خدمات ارزنده آنها آشنا شویم.
پرستاری در ایران
پرستاری در ایران یکی از شغل‌های بسیار پرمشغله و سخت است که هر کسی آن را انتخاب نمی‌کند. مراقبت از بیمارهای مختلف با روحیه‌ها و میزان تحمل مختلف از جمله سختی‌های این شغل به شمار می‌آید. علاوه بر این شیفت‌های شب و بیدار ماندن و انجام کارهای درمانی بیماران از مواردی است که به عشق زیادی در این رشته نیاز دارد.
پرستاری به صورت عام، از ابتدای زندگی بشر روی زمین وجود داشته، ولی پرستاری مدرن یا پرستار در منزل به شکلی که امروزه می‌بینیم سابقه زیادی در ایران ندارد. در زمان رضا شاه، دولت وزیر آموزش و پرورش آن زمان را وادار به تاسیس دانشکده پرستاری کرد. این در حالی بود که پیش از آن، پرستاران خارجی که تحصیلات خود را در کشورهای خارجی گذرانده بودند، به عنوان پرستار در ایران کار می‌کردند. در ادامه این مقاله می‌خواهیم لیست پرستاران معروف ایران را برای شما بیان کنیم.
تاریخچه پرستاری
ایران بقراط، حکیم نامدار یونانی و پدر علم طب جهان، در خطابه‌ای به دانشجویان خود بر اهمیت مراقبت از بیمار توسط فردی دلسوز و ماهر تأکید می‌کند. او از میان شاگردانش، کسانی را که ذوق لطیف و دلسوزی بیشتری دارند، برای پرستاری از بیماران انتخاب می‌کند و این امر را کلیدی برای نظارت بر روند درمان و بهبودی بیمار در غیاب پزشک می‌داند. این رهنمود حکیمانه، نشان‌دهنده جایگاه والای پرستاری در اندیشه بقراط و توجه او به نقش حیاتی پرستار در ارتقای سلامت بیماران است.
قرن‌ها بعد، در اواسط قرن نوزدهم، بانویی فداکار به نام فلورانس نایتینگل، پایه‌های پرستاری نوین را بنا می‌نهد. او با تلاش‌های بی‌وقفه خود، پرستاری را از یک حرفه ابتدایی به یک علم و دانش تخصصی ارتقا می‌دهد و اهمیت مراقبت‌های انسانی و دلسوزانه از بیماران را بیش از پیش آشکار می‌کند. به پاس زحمات فلورانس نایتینگل، روز ولادت او به عنوان روز جهانی پرستار شناخته می‌شود.
در ایران، تا حدود 25 سال پس از آغاز قرن بیستم، حرفه پرستاری به شکل امروزی وجود نداشت. در زمان شیوع بیماری‌های مسری و کشنده مانند وبا و طاعون، ثروتمندان از شهرها فرار می‌کردند و این تهیدستان فقیر بودند که جان خود را در راه مبارزه با بیماری از دست می‌دادند. نخستین آموزشگاه پرستاری در ایران، در سال 1925 میلادی توسط یک هیئت مذهبی خارجی در شهر تبریز و سپس در ارومیه و دیگر شهرها گشایش یافت.
در سال 1316، اولین آموزشگاه پرستاری ایرانی با مجوز وزارت فرهنگ و با ریاست دکتر جهانشاه صالح تأسیس شد. این آموزشگاه در آن زمان با مدرک دیپلم دبیرستان دانشجو می‌پذیرفت و پس از سه دوره، فارغ‌التحصیلانی را به جامعه پزشکی کشور معرفی می‌کرد. در سال 1321، اولین آموزشگاه پرستاری غیر دولتی ایران به همت شرکت ملی نفت ایران آغاز به کار کرد.
اما نقطه عطفی در تاریخ پرستاری ایران، تأسیس آموزشگاه عالی پرستاری در سال 1326 بود. این آموزشگاه طبق ماده 219 اساسنامه جمعیت شیر و خورشید سرخ وقت، تأسیس شد و اولین گروه دانشجویان آن در محل هنرستان عالی دختران به تحصیل مشغول شدند. نخستین فارغ‌التحصیلان این دانشگاه در سال 1329 روانه مراکز درمانی کشور شدند و در سال 1331، انجمن پرستاری ایران نیز تاسیس شد.
از آن زمان تا به امروز، پرستاری در ایران مسیری پرفراز و نشیب را پیموده و شاهد تحولات و پیشرفت‌های چشمگیری بوده است. پرستاران ایرانی با فداکاری و تعهد خود، نقشی بی‌بدیل در ارتقای سلامت جامعه و نجات جان بیماران ایفا می‌کنند. امروزه، پرستاری به عنوان یک حرفه تخصصی و ارزشمند در نظام سلامت ایران شناخته می‌شود و پرستاران ایرانی با دانش و مهارت خود، در کنار پزشکان و دیگر متخصصان حوزه سلامت، در جهت حفظ و ارتقای سلامت جامعه تلاش می‌کنند.
معروف‌ترین پرستاران ایران
از خود گذشتگی و فداکاری از مهم‌ترین شاخصه‌های هر پرستاری در سرتاسر دنیا است. یعنی هر جای دنیا در مورد پرستاری صحبت کنیم یا در مورد این شغل از دیگران سوال کنیم، در پاسخ به این ویژگی‌ها خواهیم رسید. اگر از ما بپرسند که بهترین پرستاران دنیا چه کسانی هستند، بدون اغراق می‌توانیم پرستاران کشورمان را نام ببریم. چرا که در سخت‌ترین شرایط همچون همه گیری کرونا و دیگر بیماری‌های واگیردار، برخلاف پرستاران بسیاری از کشورها، سمت خود را ترک نکردند. فداکاری و از خودگذشتگی پرستاران ایران انقدر با مهربانی‌شان ترکیب شده که جزیی از زندگی حرفه‌ای و شخصی‌شان شده است.
اگر بخواهیم پرستاران معروف ایران را معرفی کنیم، واقعا کار بسیار دشواری خواهد بود. چرا که همه پرستاران ایران به خاطر عشق و علاقه‌ای که در انجام وظایف سنگین خود در مراقبت از بیماران نشان داده‌اند، بهترینند. در ادامه با معروف ترین پرستاران ایرانی آشنا خواهیم شد.
1. پرستاران دوران کرونا
همان‌طور که گفته شد بهتر است به عنوان اولین بخش از بهترین پرستاران ایران، پرستاران دوران کرونا را نام برد. در سال‌های اخیر، پرستاران و افرادی که با عنوان کمک بهیار شناخته می‌شوند، به عنوان قهرمانان نام آشنا دوران کرونا شناخته می‌شوند. آنها از نخستین روزهای شیوع ویروس COVID-19 به خط مقدم رفته و با شجاعت و تعهد، به مراقبت از بیماران مبتلا به این بیماری پرداختند. این پرستاران با ریسک بالای ابتلا به ویروس، توانستند برای زندگی و سلامتی بیماران خود مبارزه کنند.
پرستاران دوران کرونا بدون توجه به خطرهای بالقوه برای خود، در ارتباط مستقیم با بیماران که از خطرناک بودن ویروس COVID-19 آگاه بودند، خدماتی فوق العاده ارائه دادند. در این برخورد، پرستاران نه تنها مراقبت‌های پزشکی اساسی ارائه دادند بلکه حمایت اجتماعی و روحیه دهی به بیماران و خانواده‌های آنها را نیز تقدیم کردند. آنها به عنوان نیروهای اصلی سلامت، به تلاش برای ایجاد ارتباطات انسانی و حفظ ارزش و احترام برای بیماران پرداختند.
2. هادی غروی
جامعه پزشکان و پرستاران دنیا، پرستاری در ایران را با نام دکتر هادی غروی می‌شناسد. دلیل معروفیت این پرستار ایرانی، خدمات و فداکاری‌هایی است که در طول زمان خدمت خود به جامعه عرضه کرده است. از مهم‌ترین فداکاری‌های هادی غروی، نجات جان یک خلبان عراقی در زمان جنگ ایران و عراق، پس از حمله هوایی عراق به ایران بوده است.
غروی در سن یازده سالگی در سال 1342 شمسی عضو سازمان جوانان شیر و خورشید شد و در 18 سالگی در دوره‌های سراسری ناجی سازمان شیر و خورشید شرکت کرد. این پرستار بحران‌ها و مشکلات زیادی را از زلزله در الجزایر و ترکیه گرفته تا سیل در اسلام آباد استان خوزستان را تجربه کرده و در نهایت در زمان جنگ تحمیلی ایران و عراق، به درمان بسیاری از مجروحان پرداخت و جان تعداد زیادی از مصدومان و مجروحان را نجات داد. به پاس خدمات ارزشمند این پرستار در سال 2001، جایزه الگوی جهانی پرستار داوطلب را از سازمان صلیب سرخ جهانی دریافت کرد.
پرستار هادی غروی در سال 1359 به پیشنهاد استاندار وقت استان همدان، منزل کوچک خود را تبدیل به یک بیمارستان 30 تختخوابی کرد. این ایثار و از خودگذشتگی آقای غروی جان بسیاری از مجروحان جنگ را نجات داد. این پرستار خودساخته و نیکوکار نشان درجه یک صلح و نوع دوستی را به پاس خدمات ارزشمند پرستاری خود دریافت کرد
3. اولین پرستار مرد ایرانی، مرتضی حسن پور
در روستای خراشاد، در دل کویر خراسان، در سال ۱۳۲۱، مردی دیده به جهان گشود که مسیر پرستاری در ایران را برای همیشه دگرگون کرد. مرتضی حسن‌پور فرد خراشاد، نامی که در تاریخ پرستاری ایران می‌درخشد، اولین پرستار مرد ایرانی با تحصیلات عالیه بود که با عبور از مرزهای سنتی، نقشی نو در این عرصه ایفا کرد.
داستان زندگی و تلاش‌های او، داستانی از فداکاری، پشتکار و تعهد به بشریت است. پس از طی دوران تحصیلات مقدماتی در زادگاهش، عطش علم و خدمت به انسان، او را راهی دیار غرب کرد. در دانشگاه کالیفرنیا جنوبی، دانش پرستاری را در جان و جانش آموخت و با مدرک کارشناسی ارشد به ایران بازگشت.
سال ۱۳۴۶، نقطه عطفی در تاریخ پرستاری ایران رقم خورد. حسن‌پور به عنوان اولین پرستار مرد با تحصیلات آکادمیک، قدم به عرصه‌ای گذاشت که تا آن زمان در انحصار زنان بود. او در سپاه بهداشت بندرعباس مشغول به خدمت شد و تا سال ۱۳۴۸، مرهمی بر زخم‌های بیماران بود. اما تعهد او به پرستاری به اینجا ختم نشد. حسن‌پور به دانشگاه علوم پزشکی مشهد رفت و با اشتیاق و تخصص خود، به تدریس نسل‌های آینده پرستاران پرداخت. ریاست دانشکده پرستاری و آموزشکده پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، افتخاری دیگر در کارنامه او بود.
علاوه بر این، او در راه اندازی دوره‌های کارشناسی پرستاری در دانشگاه‌های بیرجند، سبزوار و گناباد و همچنین رشته‌های کاردانی رادیوتراپی، رادیولوژی، تکنسین اتاق عمل و کارشناسی علوم آزمایشگاهی در دانشگاه علوم پزشکی مشهد نقشی کلیدی ایفا کرد. اما دغدغه‌های حسن‌پور فراتر از دانشگاه و بیمارستان بود. او از سال ۱۳۸۰، کلاس‌هایی را در جهت سلامت فردی و اجتماعی برای دانش‌آموزان مناطق محروم شهری و روستایی برگزار کرد تا گامی در جهت ارتقای سطح سلامت جامعه بردارد. پس از بازنشستگی در سال ۱۳۸۴، او همچنان به تدریس و پژوهش در زمینه پرستاری ادامه می‌دهد. گویی شعله خدمت در وجودش خاموش‌شدنی نیست. در سال ۱۳۸۶، سازمان نظام پرستاری ایران از او به عنوان اولین پرستار مرد ایران تقدیر کرد و نام او را در تاریخ پرستاری ایران جاودانه ساخت. مرتضی حسن‌پور فرد خراشاد، الگویی برای تمام پرستاران، چه زن و چه مرد، است. او نشان داد که عشق به انسان و تعهد به خدمتگزاری، مرز نمی‌شناسد و با اراده‌ای پولادین می‌توان در هر مسیری پیشگام بود.
4. فاطمه توانایی، اولین پرستار زن ایرانی
وقتی اسم پرستاری در ایران به میان می‌آید، به طور ناخودآگاه به یاد روزهایی می‌افتیم که اولین مدارس و داشکده‌های پرستاری در تعدادی از شهرهای کشورمان تاسیس شدند. قطعا در آن زمان و وقتی که رشته و شغل پرستاری هنوز رشته‌ای نوپا در ایران بود، کاری بسیار سخت، طاقت فرسا و ناشناخته بود.
فاطمه توانایی اولین پرستار ایرانی است که در کشورمان این رشته را تحصیل کرده. خانم توانایی در سال 1310 در آموزشگاه پرستاری شهر رشت ثبت نام کرده و دوره پرستاری را در آن مرکز گذراند. او چهار سال بعد یعنی در سال 1314 به عنوان اولین و بهترین پرستار ایران فارغ التحصیل شد. فاطمه توانایی پس از اتمام دوره پرستاری خود در رشت، ابتدا در بیمارستان دکتر فریم امریکایی و سپس در بیمارستان پورسینا مشغول به فعالیت شد. خدمات پرستاری او چنان مورد تشویق پزشکان ارشد آن زمان قرار گرفت که به او لقب بلبل ایرانی فلورانس دادند.
کلام پایانی
مرکز پرستاری سلامت اول صرفا یک شغل و یک موسسه نیست و در واقع راهی است برای خدمت رسانی و از خودگذشتگی برای مردم سراسر تهران با هر نژاد و ملیتی گرد آمده است. در این مقاله در مورد شغل پرستاری صحبت کردیم و با بیان ایثار و لطف این قشر نسبت به مردم، لیست پرستاران معروف ایرانی را به شما معرفی کردیم.
سوالات متداول
1. چند پرستار خوب در ایران وجود دارد؟
با در نظر گرفتن کمبود فعلی پرستار، کل نیروی کار پرستاری ایران حدودا 215000 پرستار است.
2. چطوری یک نفر پرستار خوب و معروفی خواهد شد؟
یک پرستار خوب دلسوز است. پرستاران باید صدای بیمارانشان باشند، نیازهای آنها را پیش بینی کنند و در مواقعی که قادر به انجام این کار برای خودشان نیستند از آنها حمایت کنند.
3. چه ویژگی هایی برای یک پرستار مناسب است؟
یک پرستار ایده‌آل باید از ویژگی‌های زیر برخوردار باشد:
- داشتن دانش و مهارت کافی: پرستار باید دانش و مهارت کافی در زمینه مراقبت های پرستاری، آناتومی و فیزیولوژی بدن، بیماری ها و روش های درمان آنها داشته باشد.
- صبوری و مهربانی: مراقبت از بیماران، به خصوص بیماران صعب العلاج، نیاز به صبر و حوصله و مهربانی فراوان دارد. پرستار باید بتواند با بیماران با احترام و همدلی رفتار کند و به نیازهای عاطفی و روانی آنها توجه کند.
- توانایی کار تیمی: پرستاران به عنوان عضوی از تیم درمانی، باید بتوانند به طور موثر با سایر اعضای تیم همکاری کنند و اطلاعات لازم را به اشتراک بگذارند.
- توانایی برقراری ارتباط موثر: برقراری ارتباط خوب با بیماران و خانواده آنها و همچنین سایر اعضای تیم درمانی از مهارت های ضروری برای یک پرستار است.
- تعهد به اخلاق حرفه ای: پرستاران موظفند به اصول اخلاقی پرستاری پایبند باشند و با بیماران با احترام و صداقت رفتار کنند.
4. اولین پرستاران در ایران چه کسانی بودند؟
اولین پرستار مرد آقای مرتضی حسین پور و اولین پرستار خانم فاطمه توانایی را می توان نام برد.
5. نقش پرستار در نظام سلامت چیست؟
پرستاران نقش حیاتی در نظام سلامت ایفا می‌کنند. آنها ستون اصلی مراقبت از بیماران در بیمارستان ها، مراکز درمانی و منزل هستند و به ارائه خدمات باکیفیت و امن به بیماران کمک می کنند. پرستاران با رصد وضعیت بیمار، آموزش بیماران و خانواده آنها و همکاری با سایر اعضای تیم درمانی، نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی بیماران ایفا می کنند. علاوه بر این، پرستاران در زمینه های مختلفی مانند تحقیقات پرستاری، آموزش پرستاران و ارائه خدمات به جامعه نیز فعالیت می کنند.
