همانطور که میدانیم انسان تا چند روز میتواند بدون غذا و آب زندگی کند اما بدون اکسیژن به چند دقیقه نیز نخواهید رسید. اصلیترین وضعیت جسمی هر انسانی میزان اکسیژن خون است که از طریق تنفس جذب میکند. اکسیژن از طریق تنفس وارد ریه میشود و با گلبولهای قرمز که حاوی هموگلوبین است در جریان خون ورود پیدا میکند و در تمام بافت بدن منتقل میشود و به این عمل اکسیژن خون نرمال میگویند.
بهطورکلی سطح اکسیژن خون سطح سلامت و قدرت ریهها را نشان میدهد که در هر فرد بسته به نوع زندگی او متفاوت است. میزان اکسیژن خون سالمندان معمولا کمتر خواهد شد و دائما باید توسط پرستار سالمند چک شود.
سطح اکسیژن خون نرمال
میزان اکسیژن خون در هر انسانی متفاوت است اما بهطور میانگین در هر فرد بالغ سطح اکسیژن خون نرمال بین 95 تا 100 درصد است. معنی این عدد یعنی هر 100 هموگلوبین در خون بین 95 تا 100 عدد آن به اکسیژن متصل است. گاها پیش میآید که به دلیل وجود بیماریهایی سطح اکسیژن در افراد کمتر از این حد باشد که علت آن مشخص است.
دستگاهی به نام اکسیمتری وجود دارد که میتوان با کمک آن سطح اکسیژن خون را اندازه گیری کرد. اگر در این محاسبه به طور مستمر کمتر از عدد 90 دیدید حتما با پزشک مشورت کنید و علت دقیق آن را دریابید.
اندازه گیری اکسیژن خون نرمال در سنین مختلف
معمولا سطح اکسیژن خون در بزرگسالان و افراد مسن کاهش پیدا میکند. در نوزادان مقدار طبیعی SpO2 نزدیک به 97% خواهد رسید در حالیکه برای افراد بزرگسالان این عدد 95% و بین اعداد 95 و 96 ثابت خواهد ماند.
به طورکلی هنگاهی که سطح اکسیژن خون کم باشد اگر در بافتهای بدن باید هیپوکسی نامیده میشود و اگر سطح اکسیژن در جریان خون پایین باشد هیپوکسمی نامگذاری میشود که این دو باهم اتفاق میوفتند اما میتوانند جداگانه عمل کنند. در جدول زیر اندازه گیری و سطح اکسیژن خون در سطحهای مختلف آورده شده است:
| سطح اکسیژن یا SpO2 | نوع وضعیت این سطوح |
| 95 تا 100 درصد | در کودکان و بزرگسالان نرمال است. |
| 80 تا 85 درصد | اختلال در مغز و غیرطبیعی است. |
| پایین تر از 67 درصد | وجود سیانوز و تغییر رنگ پوست فرد |
توجه داشته باشید پایین بودن سطح اکسیژن خون ناشی از مشکلات تنفسی است که با مشاهده آن حتما باید تحت نظر پزشک قرار گرفت.
به نقل از سایت health.state:
بسیاری از مردم سطح اکسیژن را نشانه مهمی از عملکرد خوب بدن می دانند، درست مانند فشار خون یا دمای بدن یک فرد. افرادی که بیماری ریوی یا قلبی دارند ممکن است طبق دستور پزشک خود از یک پالس اکسیمتر در خانه برای بررسی وضعیت خود استفاده کنند. مردم می توانند پالس اکسی متر را بدون نسخه از برخی داروخانه ها و فروشگاه ها خریداری کنند.
اکسیژن پایین خون نشانه چیست؟
هیپوکسمی یا کاهش اکسیژن خون دارای علائم و نشانههای زیر خواهد بود:
- خستگی مستمر و ضعف
- سردرد و سرگیجه
- تند زدن ضربان قلب
- عدم تمرکز و گیج و منگ بودن
- بالارفتن فشارخون
- وجود عرق سرد
- تنگی نفس از علائم اکسیژن خون پایین
- سیانوز یا کبودی بدن و لب ها
- سرفه کردن
- ویزینگ یا خسخس سینه
- تغییر رنگ پوست، ناخن و لب ها به آبی
- کند شدن ضربان قلب
- آبسه
وجود سطع اکسیژن خون در افراد متفاوت است و علائم متفاوتی مشاهده خواهد. از آنجاییکه این مشکل را باید جدی گرفت در صورت مشاهده هر نوع نشانهای از موارد بالا باید سریعا به پزشک مراجعه کرد.
روش تشخیص سطح اکسیژن خون
اولین روش تشخیص پایین بودن اکسیژن خون رنگ پوست افراد است. اگر رنگ پوست، ناخن و لبها به آبی تمایل پیدا کند احتمال قوی ناشی از پایین بودن سطح اکسیژن خون است. همچنین پزشک قلب و ریهها را بررسی کرده و آزمایشات لازم را تجویز خواهد کرد. آزمایشات اندازهگیریسطح اکسیژن خون شامل موارد زیر است:
- آزمایش ABG برای اندازه گیری گاز خون شریانی
- تست عملکرد ریوی
- پالس اکسیمتر (Pulse Oximeter)
علت پایین بودن اکسیژن خون
کم شدن اسکیژن خون در بدن به دلایل و وجود بیماریهای متعددی برمیگردد. در ادامه به علل پایین بودن اکسیژن خون آورده شده است:
- بیماری برونشیت
- آسم
- آمبولی کردن و آمفیزم ریه
- مشکلات قلبی مانند شریان کرونر بسته، نارسایی قلبی
- کاهش سطح هموگلوبین در خون
- کمبود آهن
- کاهش ویتامین B12
- کمبود تنفس و مشکلات تنفسی
- کاهش سطح اکسیژن خون
- سردرد
- پنومونی ریه در سالمندان
- بودن در ارتفاعات
- سندرم دیسترس حاد تنفسی
- پنوموتوراکس یا روی هم آمدن ریهها
در صورت داشتن هریک از این علل بهتراست تحت نظر پزشک باشید.
کمبود اکسیژن خون چه عوارضی دارد؟
اگر در بدن اکسیژن خون کاهش یابد به اندام و بافتهای بدن خون رسانی نمیشود. این موضوع تاثیر منفی روی قلب و مغز خواهد داشت که گاها ممکن است منجر به سکته شود. عوارض دیگر آن در ادامه آورده شده است:
- فشارخون ریوی
- منجر به فشارخون بالا
- سردردهای مزمن
- افسردگی و اختلالات خلقی
- بالا رفتن ضربان قلب
- ضعف در قلب
- خستگی مزمن
افت اکسیژن خون در سالمندان
سطح اکسیژن که در خون سالمندان است نشان دهنده تعداد گلبولهای قرمز حمل کننده است. مقدار 95 تا 100 که در بالا گفته شد برای افرادی است که بیماری خاصی نداشته باشند و در وضعیت جسمانی خوبی خواهند بود، است.
برای سالمندانی که مبتلا به انسداد ریه هستند افت اکسیژن خون وجود دارد و این عدد بین 88 تا 92 متغیر است. سالمندان با افزایش سن به طور طبیعی عملکرد بدن کند میشود و برای هر فعالیت کوچکی نیازمند انرژی بیشتری خواهند بود.
این انرژی مورد نیاز از کربوهیدراتها، پروتئین، چربی و قند به دست میآید. برای بدست آوردن این مولکولها بدن اکسیژن مصرف میکندو 90 درصد این اکسیژن از طریق تنفس امکان پذیر است. بنابراین اگر سالمندی بیحال و کم حوصله باشد میتوان ناشی از عدم تنفس خوب و نبود اکسیژن کافی در بدن او دانست.
روش های افزایش و درمان کمبود اکسیژن خون
به منظور جلوگیری و درمان اکسیژن خون در بدن سالمند راهکارهایی مانند تمرینات تنفسی عمیق و فعالیتهای ورزشی مفید خواهد بود. اما بهتر است برای شروع هرنوع فعالیتی با پزشک خود مشورت کرده و بهترین راه های افزایش اکسیژن خون در خانه و تمرینات تنفسی برای افزایش اکسیژن خون را از او بخواهید.
در ادامه به چندین راهکار درمان کمبود اکسیژن خون پرداخته شده است:
- نوشیدن آب: روزانه مصرف چند لیوان در اکسیژن رسانی به بدن و مرطوب نگه داشتن ریه تاثیرگذار استو
- تنفس در هوای پاک: سعی کنید در هوای تازه بمانید و وقتی در فضای بسته هستید پنجره هارو باز کنید تا ریه هوای بهتری را تنفس کند.
- برنامه غذایی سالم: مصرف غذاهای حاوی آهن مثل اسفناج و عدس که به اکسیژن رسانی کمک میکنند را در الویت برنامه غذایی خود قرار دهید.
- فعالیت بدنی و ورزش: ورزش باعث افزایش گردش خون در بدن شده و خون رسانی را با اکسیژن درمانی بهتری انجام خواهد داد.
- مصرف استروئید: برای اکسیژن رسانی بهتر و کاهش التهاب استروئیدها تجویز خواهند شد.
- دارو درمانی: تجویز ویتامین B12 و فولات توسط پزشک
سخن پایانی
در این مقاله به بررسی سطح اکسیژن خون نرمال و عوامل کمبود پرداخته شد. معمولا کمبود و افت اکسیژن خون در بیماریهایی مانند آسم و برونشیت اتفاق میوفتند. همانطور گفته شد اکسیژن خون کودکان و نوزادان از بزرگسالان و سالمندان بالاتر است و ممکن است اکسیژن خون آنها را از 97 تا 100 را ببینید. بهتر است با افزایش سن و کمبود اکسیژن نرمال در سالمندان از مراقبت 24 ساعته و استخدام پرستار سالمند در منزل کمک بگیرید.
سوالات متداول
1. کمبود اکسیژن خون باعث مرگ میشود؟
بله، اکسیژن زیر 60 درصد باعث مرگ و میر در انسانها خواهد شد.
2. اگر اکسیژن خون پایین باشد چه میشود؟
اگر میزان اکسیژن خون کاهش یابد به بافتهای بدن و اندامها اکسیژن کافی نخواهد رسید.
3. میزان اکسیژن خون نرمال چقدر است؟
اکسیژن خون نرمال بین 95 تا 100 درصد است.
