افسردگی، اضطراب، زوال عقل و غیره از رایج‌ترین اختلالات روانی سالمندان هستند. بروز این بیماری‌ها سپری کردن دوران سالمندی را برای خود فرد و اطراف او دشوار می‌کند. با آگاهی از برخی نکات و رعایت زندگی سالم می‌توانید از شدت علائم این بیماری بکاهید یا از بروز آن پیشگیری کنید. با شناخت علائم اختلالات روانی سالمندان شما می‌توانید بین یک نوسان روحی عادی و بیماری روانی تبعیض قائل شده و تفاوت آن را متوجه بشوید.
رایج‌ترین اختلالات روانی در سالمندان
معمولا بالا رفتن سن، تغییرات سبک زندگی، بیشتر شدن حجم تروماهای روانی و برخی مشکلات جسمی باعث می‌شود که افراد در سنین بالا، بیشتر اختلالات روانی و حتی دیوانگی در سالمندان را تجربه کنند. آمارها نشان می‌دهد که بیش از 20 درصد از بزرگ‌سالان از جمله کهنسالان بیشتر از 55 سال از اختلالات روانی رنج می‌برند. از بین افرادی که از اختلالات روانی سالمندان رنج می‌برند؛ از هر 3 نفر، 2 نفر از آن‌ها تحت درمان قرار می‌گیرند. تشخیص دیوانگی در سالمندان و تلاش برای درمان آن‌ها بسیار مهم است.
بیماری‌های روانی سالمندان می‌توانند نشانه‌ها و علائم متعددی داشته باشد. این علائم معمولا باید تخت نظر قرار گرفته و به‌موقع درمان شوند. عدم تشخیص بیماری‌های روانی سالمندان در برخی از موارد حتی می‌تواند باعث مرگ فرد شود. رایج‌ترین اختلالات روانی سالمندان افسردگی است. بیش از 5 درصد از افراد مسن از افسردگی رنج می‌برند. همچنین بیش از 3.8 درصد از افراد مسن دچار اختلالات اضطرابی هستند. همچنین افکار خودکشی معمولا در آقایان بیش از 75 سال رایج است. در بروز این اختلالات می‌توان از خدمات پرستار سالمند بهره برد. این پرستارها برای مراقبت هرچه بهتر از سالمندان و ایجاد شرایط بهتر و راحت‌تر برای زندگی آن‌ها به شما کمک می‌کنند. رایج‌ترین اختلالات روانی سالمندان شامل موارد زیر است:
به نقل از سایت webmd:
از هر 4 سالمند، یک نفر مشکلاتی را با سلامت روان خود تجربه می کند. شایع ترین مسائل افسردگی، زوال عقل و اضطراب است. افسردگی و زوال عقل شایع ترین هستند و 5 تا 7 درصد از جمعیت بالای 60 سال را تحت تأثیر قرار می دهند. اضطراب در رتبه دوم قرار دارد و سازمان بهداشت جهانی (WHO) گزارش داده است که 3.8 درصد از افراد مسن را تحت تأثیر قرار می دهد.
1. افسردگی
افسردگی از انواع اختلالات روانی سالمندان است که 15 درصد از افراد مسن جامعه را درگیر می‌کند. بیشتر شدن سن باعث ابتلا به افسردگی نمی‌شود؛ اما مورادی مانند اتمام شغل، کاهش درآمد، اختلال در عملکردهای جسمانی، مرگ عزیزان و غیره همواره می‌تواند افسردگی در سالمندان را در پی داشته باشد. رایج‌ترین علائم افسردگی در سالمندان عبارت‌اند از:
- اختلال در خواب و خواب آشفته داشتن
- از دست دادن توجه و علاقه به کارهایی که پیش از این انجام می‌دادید
- احساس ناامیدی
- افکار خودکشی
- مشکل در توجه و تمرکز
- حالت غم و اندوه طولانی مدت
- کاهش یا افزایش اشتها
- کاهش فعالیت‌های بدنی
- احساس گناه و بی‌ارزشی
- اختلال اضطراب
- سایکوز در سالمندان
2. اختلال اضطراب
اضطراب بعد از افسردگی رایج‌ترین از اختلالات روانی سالمندان است. این اختلال حدود 3.8 درصد از سالمندان را درگیر می‌کند. از دست دادن استقلال، ترس از مرگ عزیزان، ترس از تنهایی و ناتوانی در انجام کارهای روتین، باعث بروز این اختلال و روان‌پریشی در سالمندان می‌شود. استرس مداوم سیستم ایمنی سالمندان را ضعیف می‌کند و همچنین در روند سیستم گوارشی اختلال ایجاد می‌کند. اختلال اضطراب در سالمندان می‌تواند آسیب‌های روحی و جسمی ماندگاری در سالمندان ایجاد کند. اضطراب علائمی مانند ضربان قلب، سرگیجه، تنش عضلانی و مشکلات گوارشی را در پی دارد. استرس در برخی از شراط خاص طبیعی و اجتناب‌ناپذیر است؛ اما درصورتی که به یک عارضه ماندگار و همیشگی تبدل شود؛ باید درمان شود. علائم اختلال اضطراب در سالمندان عبارت‌اند از:
- تحریک‌ذیری
- بی‌خوابی
- عدم تمرکز
- بیماری‌های گوارشی
- افکار تکرار شونده
- نگرانی مداوم
- جایگزینی افکار منفی به جای افکار مثبت
3. زوال عقل در سالمندان
از دیگر اختلالات روانی سالمندان زوال عقل است. این بیماری توانایی عقل را کاهش داده و باعث بروز اختلال در زندگی روزمره و روان‌پریشی در سالمندان می‌شود. طی بیماری زوال عقل در سالمندان مرگ سلول‌های مغزی سرعت گرفته و پیری مغز سریع‌تر انجام می‌شود. این روند سلامت روان سالمندان را تحت شعاع قرار داده و باعث ایجاد اختلال و بروز بیماری‌های روحی یا جسمی و همچنین عملکرد حافظه و حتی دیوانگی در سالمندان می‌شود.
زوال عقل تنها در سالمندان رخ نمی‌دهد و می‌تواند پیش از دوران سالمندی علائم خود را نشان دهد. روند بیماری زوال عقل تدریجی بوده و فرد مسن به‌مرور توانایی کمتری از نظر عقلی نسبت به قبل خواهد داشت. با پیشرفت بیماری علائم زیر ظاهر می‌شوند:
- درک نکردن مفهوم زمان و مکان
- ضعیف شدن حافظه کوتاه مدت
- پرسیدن سوالات تکراری
- ناتوانی در به‌خاطر سپردن نام‌ها
- تغییر شخصیت و عملکرد فرد
- جابه‌جا کردن وسایل و فراموش کردن جای آن‌ها
- سایکوز در سالمندان
4. اختلال مصرف مواد
حدود 1 میلیون از سالمندان دچار سومصرف مواد مخدر هستند. افراد مسن معمولا از داروهای زیادی استفاده می‌کنند و همین روند سبب می‌شود که آن‌ها دچار اعتیاد به داروهای مختلف شوند. داروهای مسکن با دوز زیاد باعث ایجاد اعتیاد می‌شوند. همچنین اعتیاد به مواد مخدر هم در بین سالمندان رایج است. دربرخی از موارد مصرف مواد باعث روان‌پریشی در سالمندان می‌شود. از رایج‌ترین علائم سومصرف مواد عبارت‌اند از:
- هوس یا اصرار بر مصرف بی‌دلیل دارو یا ماده مخدر
- استفاده از دارو حتی در صورت ایجاد مشکلات
- ترک فعالیت‌ها و زندگی روتین بعد از مصرف
5. بیماری دوقطبی
تشخیص بیماری دوقطبی در سالمندان به‌خاطر تشابه نشانه‌های این بیماری با زوال عقل و آلزایمر و دیوانگی در سالمندان کمی دشوار است. از رایج‌ترین علائم این بیماری در کهنسالی عبارت‌اند از:
- تحریک‌پذیری بیش‌از حد
- سایکوز در سالمندان
- تند صبحت کردن
- افکار آشفته
- پریدن از یک موضوع به موضوع دیگر
- بالا رفتن انرژی سالمندان
- کاهش نیاز به خواب و بیش‌فعالی
- مشکلات خواب
- ناامیدی
- اضطراب
6. اختلالات اشتهایی
اختلالات اشتها شامل پرخوری یا کاهش اشتها عصبی در سالمندان رایج است. اختلالات اشتها معمولا تغییرات وزن و ضعف سیستم ایمنی را در پی دارد. معمولا افسردگی، رفتارهای جلب توجه، اختلال در حافظه یا شناخت، مرگ عزیزان باعث اختلالات اشتهایی می‌شود.
7. آلزایمر
از دیگر اختلالات روانی سالمندان آلزایمر است. این بیماری با کاهش حافظه کوتاه مدت شروع شده و به مرور زمان فرد بیشتر حافظه‌اش را از دست می‌دهد.
8. اسکیزوفرنی
از دیگر بیماری‌های روانی سالمندان اسکیزوفرنی است. این بیماری معمولا از دوران نوجوانی تشخیص داده می‌شود؛ اما یک نوع اسکیزوفرنی دیررس وجود دارد که بعد از 45 سالگی تشخیص داده می‌شود. رایج‌ترین نشانه‌های این بیماری عبارت‌اند از:
- کندی هیجانی و پاسخ‌های کند به محرک‌ها
- مردم‌گریزی
- رفتارهای غیرمنطقی
9. اختلالات خواب در سالمندان
تغییرات اشتها، تغییر سبک زندگی، استفاده از برخی از داروها و مواردی ازاین‌دست باعث بروز اختلال خواب در سالمندان می‌شود. درمان این عارضه نیازمند توجه مداوم پزشک و نظارت بر سبک زندگی سالمند است.
10. گیجی
زوال عقل، افسردگی، اضطراب و سایر اختلالات روانی سالمندان سبب بروز حالتی مانند گیجی در این افراد می‌شود. سالمندان در به یادآوری نام‌ها یا آدرس مشکل دارند و مدام تمرکزشان را از دست داده و به‌جای دیگری توجه می‌کنند.
11. پارکینسون
بعد از آلزایمر، پارکینسون در بین سالمندان رایج است. با این بیماری مشکلات حرکتی و غیرحرکتی برای سالمند ایجاد می‌شود. از رایج‌ترین علائم این بیماری عبارت‌اند از:
- لرزش دست و پا و صورت
- نداشتن انعطاف
- افسردگی و اضطراب
- اسپاسم عضلانی و پیچش ماهیچه‌ها
- تغییرات در بینایی و مشکلات پوستی
- کندی حرکت
- عدم تعادل
- ضعف در حافظه و تفکر
درمان اختلالات روانی سالمندان
برای درمان بیماری‌های روانی سالمندان ابتدا نوع بیماری تشخیص داده شده و درمان‌های مناسب برای آن پیش‌بینی می‌شود. در درجه اول تغییر سبک زندگی سالمند و ایجاد محیط شادتر برای او در اولویت است. تغییر رژیم غذایی و افزایش تحرک و فعالیت‌های ورزشی برای داشتن روحیه بهتر به درمان کمک می‌کند. در ادامه برای درمان بیماری‌های خاص می‌توان از روش‌های زیر بهره برد.
- الکتروشوک درمانی
- دارودرمانی
- تراپی
- کمک به تقویت ذهن و جلوگیری از زوال عقل
- رفتاردرمانی
- و غیره
الکتروشوک درمانی
ECT یک روش درمانی بسیار موثر برای درمان افسردگی است که در صورت وجود پاسخ ضعیف یا عوارض جانبی شدید ناشی از داروها انجام می‌شود. الکتروشوک در موارد مشکلات جدی روانی مانند خودکشی و امتناع از خوردن غذا انجام می‌شود.
این روش معمولا برای درمان بیماران ایمن و موثر است، اما گاهی افراد سالمندی که تحت این درمان قرار گرفته اند دچار عوارض جانبی مانند از دست دادن حافظه کوتاه مدت و سردرگمی می‌شونند و این مورد به خصوص در کسانی که از قبل نقص شناختی دارند بیشتر دیده می‌شود.
پیشگیری از بیماری‌های روانی در سالمندان
اختلالات روانی سالمندان معمولا درمان‌پذیر نیستند. برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری‌ها می‌توان از روش‌های پیشگیری از جمله زندگی سالم، دور بودن از محرک‌های عصبی استفاده کرد. برای اینکه سالمندان سلامت روانی بالایی داشته باشند؛ بهتر است در سنین جوانی زندگی سالم را انتخاب کنند. تغذیه سالم، خواب کافی، بروز احساسات، داشتن تفریح و سرگرمی، داشتن روابط اجتماعی باکیفیت از جمله مواردی است که برای پیشگیری از اختلالات روانی سالمندان موثر هستند.
نکات مهم در مواجه با بیماری‌های روانی
در مواجه با بیماران روانی بهتر است نکات زیر را به ذهن بسپارید:
- صبور باشید و وضعیت سالمند را درک کنید
- توقعات استرس‌زا نداشته باشید و شرایط راحتی او را فراهم کنید.
- مشوق باشید و به بالا بردن اعتمادبه‌نفس او کمک کنید.
- به او در بهبود سبک زندگی و مقابله با بیماری‌ها کمک کنید.
- روی انجام ورزش‌ها، فعالیت‌های بدنی، مصرف داروها، داشتن ارتباطات اجتماعی و غیره نظارت داشته باشید.
سخن آخر
اختلالات روانی سالمندان در این سن رایج هستند. افسردگی، اضطراب، زوال عقل، آلزایمر و غیره از رایج‌ترین اختلالت روانی سالمندان هستند. بالا رفتن سن با بیشتر شدن حجم تروماهای روانی، مرگ عزیزان، از دست دادن شکل و کاهش درآمد، کاهش بازدهی جسمی و مواردی ازاین‌دست همراه است. همچنین افراد در این سنین داروهای مختلفی مصرف می‌کنند که می‌تواند باعث تاثیر روی ذهن شود؛ بنابراین بروز بیماری‌های روانی سالمندان در این سن امری طبیعی است.
سوالات متداول
1. شایع ترین اختلال روانی سالمندان چیست؟
افسردگی و اختلال خلقی، شایع ترین مشکل سلامت روان در میان سالمندان است.
2.اختلالات روانی در پیری چه تاثیری می گذارد؟
یش از 20 درصد از افراد 55 ساله یا بالاتر ممکن است به نوعی مشکل سلامت روان داشته باشند. تغییرات بیولوژیکی ممکن است با عملکرد مغز تداخل داشته باشد، تغییرات اجتماعی می‌تواند منجر به انزوا یا بی‌ارزش شدن شود و بیماری‌های جسمی نیز اغلب از عوامل مؤثر هستند.
3.اختلالات روانی افراد بالای 70 ساله چیست؟
شایع ترین مسائل افسردگی، زوال عقل و اضطراب است و 5 تا 7 درصد از جمعیت بالای 60 سال را تحت تأثیر قرار می دهند. اضطراب در رتبه دوم قرار دارد و سازمان بهداشت جهانی گزارش داده است که 3.8 درصد از افراد مسن را تحت تأثیر قرار می دهد.
4. دلیل بروز اختلالات روانی سالمندان چیست؟
بالا رفتن سن، از دست دادن استقلال، تغییر سبک زندگی، بروز انواع اختلالات جسمی، استفاده از داروها و غیره از جمله دلایل بروز این اختلالات هستند.
