اختلال شخصیت مرزی (BPD) یا بوردرلاین (Borderline) نوعی اختلال سلامت روانی است که فرد در آن با نوسانات شدید رفتاری، بیثباتی در روابط بین فردی و تکانشگری، به معنای رفتار نامناسب با شرایط، مواجه میشود و شاید کنار آمدن با آنها بسیار دشوار باشد. افراد مبتلا به این اختلال، ترس زیادی از رها شدن داشته و هرگز دوست ندارند چنین اتفاقی برایشان رخ دهد. ضمنا آنها مشکلاتی در تنظیم احساسات خود دارند. این سادهترین تعریف از شخصیت مرزی از نگاه پزشکان و پرستار سالمند است. در ادامه اطلاعات بیشتری در مورد آن خواهید خواند.
اختلال شخصیت مرزی، بوردرلاین چیست؟
همانطور که اشاره شد، بیماری بوردرلاین نوعی از اختلال روانی شناخته میشود که فرد در آن در مرز روانپریشی قرار داشته و شاید به پرستار در منزل نیاز پیدا کند. مشخصه این بیماران ناپایداری حالت عاطفی و خلق و خوی پریشان است و این میتواند روی دیگر افراد هم اثر داشته باشد. از دیگر ویژگیهای آنها میتوان ترس فراوان از رها شدن، روابط پرتنش و ناپایدار و خودانگاره را نام برد. طبق تحقیقات انجام شده، اختلال شخصیت مرزی ممکن است با بیثباتی هیجانی نیز همراه باشد.
این شخصیت الگوی بیثباتی در روابط بین فردی برای بروز عواطف خود داشته و تکانشگری و رفتارهای عجیب مانند خودکشی، آسیب زدن به خود یا حتی بریدن مچ دست از خصوصیات آنهاست. البته این خصوصیات شامل همه افراد نشده برخی از آنها صرفا در موارد نادر مشاهده میشود. درصد قابل توجهی از بیماران شخصیت مرزی را نوجوانان تشکیل دادهاند و بعضا دست به کارهای عجیبی هم میزنند.
بیماری بوردرلاین دیزرودر چیست؟
بیماری بوردرلاین دیزرودر تاثیر زیادی روی نحوه تفکر و احساس افراد مبتلا در مورد خودشان دارد که این زندگی خود بیمار و اطرافیان را تحت تاثیر قرار میدهد. بعضا دیده میشود که افراد در انجام یک سری از کارهای روزمرهشان هم ناتوان هستند که این تشابه زیادی با اختلال دو قطبی در کودکان دارد. این شامل مسائل مربوط به تصویر ذهنی از خود، مشکل در مدیریت احساسات و رفتار و نیز الگویی از روابط ناپایدار میشود. ترس شدید از رها شدن در اختلال شخصیت بوردرلاین باعث میشود فرد تن به روابطی در اجتماع بدهد که به صلاحش نیست.
در واقع آنها لحظهای تحمل تنها ماندن ندارند و نمیتوانند خود را تنها فرض کنند. به محض تنها شدن، مشکلات و علائم خود را بیشتر نشان میدهد. با این حال، رفتارهایی مانند عصبانیت، تکانشگری، تغییرات خلقی منجر به دور شدن دیگران از چنین فردی میشود. حتی در صورتی که فرد بخواهد رابطهای عاشقانه با دیگری داشته باشد معمولا ناموفق است.
اختلال شخصیت بودرلاین با وجود این که درصد زیادی از نوجوانان را درگیر خود میکند، اما تحقیقات نشان داده که اکثرا از بزرگسالی آغاز میشود. البته به تدریج و با گذشت سن، احتمال بهبود فرد افزایش مییابد. در صورتی که شما هم دچار اختلال شخصیت مرزی هستید، هرگز نگران و دلسرد نشوید. بسیاری از افراد با در نظر گرفتن راههای درمانی و با گذشت زمان بهتر شده و میتوانند با ایجاد تغییراتی در سبک زندگی خود این اختلال را کنترل کنند.
اختلال شخصیت مرزی در کودکان
اختلال شخصیت مرزی در کودکان مانند بسیاری دیگر از اختلالات شخصیتی رایج، وضعیتی جدی برای سلامت روان است. بوردرلاین در کودکان، فقدان یک احساس پایدار در مورد خود بوده و افراد مبتلا بدون آن که هویت ثابتی داشته باشند، بیثباتی و هیجانات شدید را در زندگی تجربه میکنند. کودکان اغلب احساساتی مانند کنترل تکانه، ترس از رها شدن و کم ارزشی را دارند و باید هر چه سریعتر به وضعیت آنها رسیدگی کرد.
در صورت عدم رسیدگی و با توجه به سن و سال آنها، مشکلات بزرگتری در آینده برایشان به وجود خواهد آمد. این اختلال بیشتر در نواجوانی و بزرگسالی به وجود میآید، اما کودکان هم بعضا درگیر آن هستند. چنین کودکانی بیش از اندازه احساساتی بوده و در روابط با دیگران، مشکلات بزرگی را تجربه میکنند. عدم مهارت در برقراری ارتباط، زمینههای منزوی شدن کودکان را به دنبال دارد و این رفتارهای خود ویرانگر را به وجود می آورد.
بیماری بوردرلاین در نوجوانان
برخی از تحقیقات نشان از تفاوت بیماری بوردرلاین در نوجوانان نسبت به کودکان دارد. به خاطر اتفاقات کودکی، این بیماری رفته رفته آغاز شده و در دوره نوجوانی بیشتر خود را نشان میدهد. شرایط برای نوجوانان در بسیاری از اوقات خارج از کنترل فرد است و همین موضوع، آنها را بسیار خشمگین میکند. مثلا اگر والدین حتی برای مدت کوتاهی به صحبتهای او توجه نکنند، احساس طرد شدن و انزوا برای او رخ خواهد داد.
وقتی این نوجوانان به یک چیز یا کسی علاقه داشته باشند و آن را از دست بدهند، توانایی مقابله با احساس پوچی و انزوای فراوان را نخواهند داشت. ضمن این که تصمیمگیری در مراحل مختلف برای آنها دشوار میشود. علائم شخصیت مرزی میتواند شامل احساس بیارزشی و پوچی باشد. متخصصان به تازگی از درمان جدید به نام رفتار دیالکتیکی استفاده میکنند که در اکثر مواقع پاسخگوی نیاز آنهاست.
اختلال شخصیت مرزی در مردان و زنان
تحقیقات نشان از تفاوت جزئی بیماری بوردرلاین میان زنان و مردان دارد. زنان به خاطر احساساتیتر بودن، امکان دارد بیشتر در معرض خطرات این بیماری قرار داشته باشند. این بیماران اغلب روابط نادرستی را برای ادامه زندگی خود انتخاب میکنند و حتما به مشاور برای کسب راهنمایی نیاز دارند. زنانی که به این اختلال مبتلا هستند، به ندرت حاضر هستند در مورد نشانهها و علائم خود صحبت کنند، زیرا تشخیص این بیماری روی این موضوع دلالت دارد که ویژگیهای منفی زیادی در فرد به چشم میخورد.
زنان مبتلا، واکنشهای شدیدی نسبت به طرد شدن نشان میدهد و بعضی وقتها ترجیح میدهند هیچ صحبتی در رابطه با نشانههای هیجانی خود با اطرافیان نداشته باشند. همین قضیه نیز کار مشاوران را برای راهنمایی این دسته از افراد دشوار میکند. زنان مبتلا همواره شک و تردید زیادی برای اهداف بلند مدت، انتخاب شغل، جهتگیری جنسی، هویت، نوع دوستان و معشوق خود دارند.
علت اختلال شخصیت مرزی و بیماری بوردرلاین
دانستن دلایل بیماری بوردرلاین میتواند در تشخیص و درمان به افراد کمک کند. بسیاری از محققان به این نتیجه رسیدهاند که عوامل ژنتیکی و مغزی به همراه علل اکتسابی یا تجارب ناموفق در دوران کودکی، زمینهساز بروز این بیماری در ادامه زندگی میشود. روانشناسان با بررسیهای بیشتر به این نتیجه رسیدهاند که این موضوع تا حد زیادی برای افراد مبتلا صدق میکند.
نقش تجارب دوران کودکی در بروز این بیماری بسیار پررنگ است، مثلا بیثباتی مادر به هر دلیل، طرد کودک و عدم وجود دلبستگی امن در این دوران، میتواند احتمال بروز این بیماری را افزایش دهد. از جمله دلایل دیگر این بیماری میتوان درگیری میان والدین، بیتوجهی به احساسات فرزند، طلاق والدین، والدین گرفتار و ناسازگاریهای آنها و اضطراب جدایی در کودکان را عنوان کرد. خوب است پیش از هر تصمیمگیری در مورد روابط زناشویی، حتما با مشاور صحبت کرده تا اقدامات بعدی شما، تاثیرات بدی را روی فرزندتان نداشته باشد.
علائم اختلال شخصیت مرزی
بیماری بوردرلاین با برخی علائم همراه است که با بررسی آنها میتوانید درمان بهتری را در نظر داشته باشید. از جمله علائم اختلال شخصیت مرزی، موارد زیر را میتوان نام برد:
-
روابط متزلزل در بیماری بوردرلاین
افراد مبتلا به شخصیت مرزی، روابط ناپایداری را با خانواده، دوستان و آشنایان خود تجربه میکنند. این افراد شاید به سرعت علاقه زیادی به فرد پیدا کرده و ناگهان از او متنفر شوند. این نوع رفتار حتما از دید طرف مقابل عجیب و غیرقابل باور است. همین سبب میشود دیگران از زندگی چنین فردی کنار رفته تا او احساس طرد شدن داشته باشد. در واقع زمانی که یک فرد به یک چیز یا فردی علاقه داشته باشند و آن را از دست بدهند، فورا احساس پوچی و انزوا خواهند داشت.
-
رفتارهای پرخطر در اختلال شخصیت مرزی
از جمله علائم دیگر این اختلال روانی، رفتارهایی بعضا خطرناک را میتوان نام برد. مثلا آنها به صورت بیرویه پول خرج کرده و روابط نامناسبی را با دیگران ایجاد میکنند. پرخوری، رانندگی خطرناک و سایر رفتارهای پرهیجان از سوی آنها مشاهده شده که به خاطر تصور ضعیف فرد از خود است.
-
زیادهروی در مصرف مواد مخدر و مشروبات الکلی در بوردرلاین
این دسته از افراد برای فرار از مشکلات و آرام شدن به سراغ مواد مخدر و مشروبات الکلی میروند؛ غافل از این که هیچ گاه آن آرامش مد نظرشان را به دست نمیآورند. جهت کنترل بهتر علائم این اختلال، همه موارد را باید در نظر داشت و برای درمانشان چارهای اندیشید..
به نقل از وبسایت mayoclinic.org :
علائم اختلال شخصیت مرزی بر احساس شما نسبت به خود، ارتباط با دیگران و رفتار شما تأثیر می گذارد. علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
ترس شدید از رها شدن این شامل اقدامات شدید می شود تا از هم جدا نشوید یا طرد نشوید، حتی اگر این ترس ها ساخته شده باشند.
الگویی از روابط ناپایدار و شدید، مانند این که یک لحظه باور کنید کسی کامل است و سپس به طور ناگهانی باور کنید که فرد به اندازه کافی اهمیتی نمی دهد یا ظالم است.
تغییرات سریع در دید شما. این شامل تغییر اهداف و ارزش ها و همچنین بد دیدن خود یا اینکه انگار وجود ندارید، می شود.
دوره های پارانویای مرتبط با استرس و از دست دادن تماس با واقعیت. این دوره ها می تواند از چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد.
رفتارهای تکانشی و مخاطره آمیز، مانند قمار، رانندگی خطرناک، رابطه جنسی ناایمن، ولگردی کردن، پرخوری، سوء مصرف مواد مخدر، یا خراب کردن موفقیت با ترک ناگهانی یک شغل خوب یا پایان دادن به یک رابطه مثبت.
تهدید به خودکشی یا خود آسیبی، اغلب در پاسخ به ترس از جدایی یا طرد شدن.
نوسانات خلقی گسترده که از چند ساعت تا چند روز طول می کشد. این نوسانات خلقی می تواند شامل دوره های بسیار شاد، تحریک پذیر یا مضطرب یا احساس شرم باشد.
احساس پوچی مداوم
عصبانیت نامناسب و شدید، مانند از دست دادن اغلب عصبانیت، طعنه یا تلخ بودن، یا درگیری فیزیکی.
تست اختلال شخصیت مرزی
اگر در پیدا کردن علائم اختلال شخصیت مرزی دچار مشکل هستید، تنها کافیست از تستهای آنلاین موجود در اینترنت استفاده کنید که بسیاری از آنها از زبان فارسی نیز پشتیبانی میکنند. در واقع این تستها شامل پرسشنامهای مفید از سوی متخصصان این حوزه به وجود آمده و ویژگیهای شخصیتی افراد را به آنها نشان میدهد.
البته این بدان معنا نیست که تستها همیشه پاسخ درستی دارند و گاهی مشکلاتی در آنها دیده میشود. با این وجود، برای پی بردن به بسیاری از خصوصیات به عنوان گزینهای مناسب مورد استفاده قرار میگیرند. هر یک از این تستها از نظر تعداد و نوع سوالات با هم متفاوت بوده و برای اطمینان میتوانید سر وقت دو یا چند تست بروید. برای پاسخ دادن به هر یک از تستها باید به رفتارهای خود دقت کرده تا گزینههای درستی را انتخاب کنید.
روش تشخیص اختلال شخصیت مرزی
نکاتی در این بخش از مقاله عنوان میشود تا به این موضوع پی ببرید که چطور باید بیماری بوردرلاین را تشخیص داد.
- آسیب رساندن به خود
گفتیم که فرد مبتلا به اختلال مرزی میتواند علائم خطرناکی داشته باشید. به خاطر مشکلاتی که در ارتباط با تصویر ذهنی از خود و عزت نفس وجود دارد، افراد مبتلا گاهی سعی دارند به خودشان صدمه بزنند. بریدن دست با چاقو تنها یکی از این صدمهها است و شاید به خودکشی هم فکر کنند. در این صورت، حتما باید بیمار به روانپزشک و مشاور مراجعه نماید. - ترس از تنها ماندن
به دنبال رفتارهای اشتباهی که افراد مبتلا به این اختلال دارند، ترس از تنها ماندن و طرد شدن به وجود میآید. آنها از این که افراد دیگر مدام ترکشان میکنند، احساس عذاب میکنند و به همین خاطر حاضر به ورود به هر نوع رابطهای هستند. خشم و ترس شدید نیز از همین تنها ماندن سرچشمه میگیرد. این افراد حتی با تجسم تنهایی ممکن است دچار ترس و عصبانیت فراوانی شوند. این نوع ترس، مشکلی جدی در روابط خانوادگی به وجود خواهد آورد.
درمان اختلال شخصیت مرزی و بیماری بوردرلاین
زندگی یا در ارتباط بودن با فرد مبتلا به بوردرلاین ساده نیست و تنش و استرسهای زیادی را به دنبال دارد. تصدیق و پذیرفتن این افراد دشوار است، اما روشهای درمانی نیز وجود دارد. اگر نگران هستید که فرد نزدیک به شما به چنین اختلالی دچار است، حتما با یک متخصص بهداشت روان در تماس باشید. متخصصان مراقبتهای بهداشتی همواره برای قرارگیری فرد در مسیر بهبودی در تلاش هستند.
روانشناسان در رویکرد گفتار درمانی این افراد تاثیر داشته و روانپزشکان نیز در زمینه دارو درمانی و روان درمانی به آنها کمک میکنند. بنابراین، در صورت لزوم باید از هر دوی آنها کمک بگیرید. به خاطر پیچیده بودن اختلال شخصیت مرزی و درمان درازمدت آن، یافتن متخصص بهداشت روان با مهارت و تجربه بالا اهمیت فراوانی دارد. فرد طی این مراحل یاد میگیرد چطور احساسات خود را بهتر مدیریت کرده و روابط سالم و ارزشمندی داشته باشد.
درمان اختلال شخصیت مرزی با طب سنتی
خبر خوب این که درمان اختلال شخصیت مرزی با طب سنتی هم امکان دارد، اما این بدان معنا نیست که روشهای دیگر باید فراموش شود. کارشناسان طب سنتی میگویند عامل بروز این اختلال در بیماران مرزی، افزایش بیش از حد خشک مزاجی و خلط سودا است. بنابراین، راهکارهای این بخش در طب سنتی از سوی متخصصان توصیه میشود.
- رایحه درمانی و ماساژ درمانی به عنوان یکی از راههای درمان اختلال شخصیت مرزی در طب سنتی شناخته میشود که متخصصان این حوزه، اعتقاد فراوانی به آن دارند.
- متخصصان تغذیه یک رژیم غذایی سالم و متعادل که تمام ویتامینها و مواد مغذی وارد بدن شود را به بیمار پیشنهاد میدهند. البته این رژیم با توجه به شرایط هر فرد تفاوتهایی دارد.
- همان گونه که گفته شد، خلط سودا از دلایل بروز این بیماری از نگاه متخصصان طب سنتی است. از این رو، پاکسازی خلط سودا باید با استفاده از حجامت انجام گیرد.
- استفاده از روغنهای گیاهی مثل روغن بذر کتان سبب رطوبت مزاج و در نتیجه بهبود وضعیت این اختلال میشود.
داروی بیماری بوردرلاین چیست؟
دارو درمانی روش دیگری برای درمان بیماری بوردرلاین است که این هم بسته به برخی شرایط میتواند نیازهای افراد را برطرف کند. البته به صورت کلی، درمان شناختی رفتاری بیشتر از دارو توصیه میشود و شاید در مواردی نتوان با آن به نتیجه مطلوب رسید. درمان بوردرلاین با دارو معمولا در شرایطی است که حال بیمار جدی و وخیم باشد.
همچنین زمانی که او و نزدیکانش میخواهند در بازه کوتاهی نتیجه بگیرند، از آن استفاده میشود. برخی علائم در بیماران مرزی شدید بوده و میتواند زمینهساز اتفاقات خطرناک و حتی مرگ باشد. از جمله این داروها میتوان دارویهای ضد افسردگی، داروهای ضد اضطراب و استرس و داروهای ضد تشنج را نام برد. نکته مهم این است که از مصرف خودسرانه هر یک از این داروها به جهت بهبود این بیماری باید خودداری شود. تنها در صورت تشخیص پزشک میتوان از آنها برای درمان استفاده کرد.
تفاوت اختلال شخصیت مرزی و دوقطبی
اختلال شخصیت مرزی و اختلال دو قطبی هر دو به روان انسان مربوط بوده و نوسانات خلقی چشمگیری در هر یک مشاهده میشود. با وجود این که بسیاری از علائم این دو با یکدیگر همپوشانی دارد، اما تفاوتهایی از نظر علل و شیوههای درمانی نیز مشاهده میشود. دوقطبی یک اختلال خلقی است که باعث تغییر در خلق و خوی غیرعادی میشود، در حالی که شخصیت مرزی اختلالی شخصیتی بوده و فرد در آن دچار بیثباتی در روابط و خلق و خوی متغیر میشود.
هر دوی آنها با آشفتگی عاطفی و رفتار تکانشی مشخص میشوند، اما روابط شخصی و عاطفی ناپایدار اغلب از ویژگیهای شخصیت مرزی است. همچنین فرد ممکن است هر دو اختلال را به صورت همزمان داشته باشد که وضعیت او در این صورت بسیار وخیم و خطرناک خواهد بود. اگر از نزدیکان آنها هستید، بلافاصله باید برای درمان تلاش کنید.
زندگی با فرد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی
اگر همسر شما به بیماری بوردرلاین مبتلا است، بد نیست با علائم آن آشنا شده تا تصمیمات بهتری در مورد رفتار با او داشته باشید. برای نمونه، آنها بیثباتی در رفتار و روابط، رفتارهای پرخطر مانند رانندگی خطرناک، خشم شدید و بدون دلیل، ترس از تنهایی، آسیب زدن به خود و گاهی ابراز احساسات بدون منطق را در خود دارند و باید بتوانید به خوبی با این ویژگیها کنار بیایید.
به یاد داشته باشید طرد کردن و کنار گذاشتن شریک عاطفیتان نه تنها کمکی به او نمیکند، بلکه او را در معرض خطرات بیشتر قرار میدهد. بنابراین، چنین ترفندهایی هرگز زندگی او را نجات نخواهد داد. ضمن حفظ خونسردی، باید هر دو نزد مشاور رفته و موضوع را با او در میان بگذارید. به یاد داشته باشید روند درمان این بیماری به زمان زیادی نیاز دارد و باید در تمام این مراحل صبور باشید.
اختلال شخصیت مرزی و ازدواج
مشکلات تشکیل زندگی با شخص مبتلا به اختلال شخصیت مرزی وسیع بوده و کنترل و برطرف کردن مشکلات گاهی اوقات پیچیده میشوند. آنها از زندگی مشترک خود ترسی دائمی دارند و با عدم ثبات احساسی و رفتاری مواجه میشوند. البته مبتلایان گاهی اوقات متوجه رفتارهای خود میشوند، اما به سختی میتوانند آن را کنترل نمایند. رفتارهای بیماران در روزها و ماههای اول غیرقابل پیشبینیاست و باید با این موضوع کنار بیایید.
معمولا سابقه خودزنی و خودکشی در این افراد زیاد است. این یعنی زندگی با شخصیت مرزی میتواند صدمات جسمی و روحی مختلفی را به شما هم وارد کند. در مجموع ازدواج با شخصیت مرزی دشوار است، زیرا از تنهایی و طرد شدن به شدت وحشت دارند. ضمنا اگر تصمیم خود را برای طلاق گرفته باشید، شاید با مقاومت شدید آنها مواجه شوید. این مقاومت بعضا برای از دست ندادن و ترس از تنهایی میتواند با تهدیدهای فراوان نیز همراه شود.
در این مطلب از سلامت اول به علائم و نشانههای اختلال شخصیت مرزی و درمان آن اشاره شد که امیدواریم بتوانید استفادههای لازم را از آن داشته باشید. افراد مبتلا به این اختلال در موارد شدید، آسیبهای زیادی به خود وارد کرده و حتی ممکن است اقدام به خودکشی کنند.
شواهد نشان میدهد میزان خودکشیها به دلیل این بیماری نسبت به گذشته افزایش یافته و نمیتوان این اختلال را نادیده گرفت. پس به محض مشاهده علائم یا نشانهها باید به مشاورین مراکز تخصصی روانشناسی مراجعه کنید. آنها چند جلسهای را برای بیمار در نظر میگیرند تا به رفع تمام مشکلات بپردازند.
سوالات متداول
بیماری بوردرلاین به چه معناست؟
اختلال مرزی یا بوردرلاین با نوسانات شدید خلق و خو، بیثباتی در روابط بین فردی و تکانشگری همراه بوده که البته علائم دیگری هم دارد. افراد مبتلا به این بیماری ترس زیادی بابت رها و طرد شدن داشته و در تنظیم احساسات خود دچار مشکل هستند.
زندگی زناشویی با فرد مبتلا به شخصیت مرزی چطور است؟
اغلب افراد زندگی با این دسته از بیماران را مانند ترن هوایی عاطفی توصیف کرده که بالا و پایین زیادی در آن تجربه میشود.
درمان اختلال شخصیت مرزی چیست؟
بیماری بوردرلاین هم از طریق روان درمانی و دارو درمانی و گاهی از طریق هر دو روش قابل درمان است.
سن شروع اختلال شخصیت مرزی چقدر است؟
شروع اختلال شخصیت مرزی و بیماری بوردرلاین معمولا از سن 17 – 18 ساگی می باشد.
بیماری اختلال شخصیت مرزی بوردرلاین چگونه است؟
بیماری بوردرلاین نوعی اختلال روانی بوده که با نوسانات شدید رفتاری و بی ثباتی در روابط بین فردی می باشد.