تولید و تجمع گاز در شکم، بخشی کاملاً طبیعی از هضم غذا در بدن است و می‌توان گفت همه انسان ها در روده خود مقداری گاز دارند. درست است که تولید این گازها در روده امری طبیعی است اما در برخی موارد علائم آن ناراحت کننده می‌باشد و نیاز است که فرد برای برطرف نمودن این علایم به متخصص گوارش مراجعه نموده و از داروهای ضد نفخ استفاده نماید. اگرچه بروز نفخ می‌تواند گاهی خجالت آور، دردناک و ناراحت کننده باشد اما در بیشتر موارد، تجمع گاز در معده و روده از علائم یک بیماری یا یک بیماری خاص نیست. این بیماری گوارشی نیز شایع است به همین دلیل بهتر است راهنمای کامل نگهداری از بیماررا مطالعه کنید.
اگر با تغییر در رژیم غذایی و عادات زندگی، تجمع گاز در شکم و گاز روده شما بهتر نمی‌شود، برای ارزیابی شرایط بهتر است به پزشک مراجعه کنید. ممکن است گاز با بلعیدن هوا در هنگام خوردن یا آشامیدن ایجاد شود، یا در طی فرآیند هضم در روده تولید شود. وقتی غذا به طور کامل در روده کوچک تجزیه نشود، به روده بزرگ منتقل می‌شود که در آنجا باکتری ها غذا را بیشتر هضم می‌کنند و در نتیجه تولید گاز اتفاق می‌افتد. برخی از غذاهایی که باعث نفخ کردن بسیاری از افراد می‌شود شامل محصولات لبنی، لوبیا و شیرین کننده های مصنوعی است. تجمع گاز بیش از حد در معده یکی از نشانه های بیماری گوارشی است و ممکن است نشانه بیماری های اساسی تری باشد، در مقاله جامع آشنایی با بیماری های گوارشی بیماران و سالمندان به علل و نشانه های پیدایش این بیماری پرداخته ایم.
همچنین بخوانید: بیماری اگزوما چیست؟ علائم علل و روش های درمان
علت نفخ شکم
نفخ شکم و دفع گاز از راست روده اغلب نتیجه نوع رژیم و فرآیند هضم است، اما در موارد نادر می‌تواند به دلایل دیگری باشد.
آروغ زدن یا دفع گاز از طریق دهان می‌تواند در اثر بلع هوا یا خوردن نوشیدنی های گازدار باشد. نفخ شکم به معنای تجمع گاز آزاد نشده در دستگاه گوارش است که درد و ناراحتی شکمی به دنبال دارد. درد ناشی از گاز غیر معمول نیست اما معمولاً با دفع گاز تسکین می‌یابد.
علل تجمع گاز در شکم
ما معمولا در حین خوردن و آشامیدن مقداری از هوا را می‌بلعیم و این عمل به صورت ناخودآگاه اتفاق می‌افتد مانند:
- بلع بیش از حد هوا
- نوع تغذیه
- عدم تحمل لاکتوز
در ادامه به توضیح کامل تری از این موارد می‌پردازیم.
1. بلع بیش از حد هوا
نوشیدن نوشابه، خوردن سریع غذا، مکالمه هنگام غذا خوردن، نوشیدن از طریق نی و آدامس می‌تواند باعث ورود هوای اضافی به دستگاه گوارش شود.
وقتی این هوا وارد شد، باید از طریقی خارج شود و معمولاً از طریق آروغ زدن این اتفاق می‌افتد. تغییر عادات غذایی می‌تواند به کاهش گاز حاصل از این شرایط کمک کند.
همچنین بخوانید: معده درد عصبی؛ علل وبهترین راهکارهای درمان
2. نوع تغذیه
برخی غذاها وجود دارند که به دلیل ایجاد گاز معروف هستند، مانند لوبیا، ذرت، کلم بروکلی و کلم. لبنیات نیز می‌تواند منجر به تولید گاز شود، به خصوص برای کسانی که مشکل عدم تحمل لاکتوز دارند.
نوشیدنی های گازدار و آدامس نیز می‌تواند منجر به آروغ زدن شود. جایگزین های شکر، که می‌تواند شامل سوربیتول، مانیتول و زایلیتول باشد، همچنین ممکن است برای برخی از افراد گاز اضافی ایجاد کند.
3. عدم تحمل لاکتوز
عدم تحمل لاکتوز یک مشکل شایع است که به دلیل کمبود آنزیمی که لاکتوز (نوعی قند شیر) را تجزیه میکند، ایجاد می‌شود.
پرهیز از مصرف محصولات شیر ممکن است علائم تولید و تجمع گاز را بهبود بخشد. در حال حاضر محصولات شیر بدون لاکتوز برای کسانی که می‌خواهند رژیم خود را از لاکتوز خالی کنند در دسترس است.
تشخیص علل تجمع گاز در شکم
برای تشخیص اینکه چه نوع غذایی سبب بروز مشکل نفخ در دستگاه گوارش می‌شود از یک دفتر چه یادداشت برای ثبت رژیم غذایی استفاده نمود.
با ثبت غذاهای خورده شده در یک دفترچه یادداشت و ثبت علائم پس از صرف هر غذا می‌توان مشخص نمود که آیا رژیم غذایی شما سبب بروز تجمع گاز در شکم می‌شود یا خیر.
برای یادداشت برداری به امکانات خاصی نیاز نیست و تنها لازم است همیشه به همراه خود یک قلم و کاغذ داشته باشید یا از گوشی همراهتان برای ثبت این موارد استفاده نمایید.
با استفاده از اطلاعات موجود در اینترنت می‌توانید به راحتی اطلاعات خوبی در مورد خواص و تاثیرات مواد غذایی در بدن بدست آورید. همچنین برنامه‌های تلفن‌های هوشمند زیادی وجود دارد که می توانند مورد استفاده قرار گیرند.
آیا تجمع گاز در شکم یک نوع بیماری است
تجمع گاز معمولاً به دلیل بیماری یا اختلال خاص ایجاد نمی‌شود، اما اگر گاز جمع شده بیش از حد باشد و ناشی از رژیم غذایی فرد نباشد، بهتر است به پزشک مراجعه نمایید تا دلیل اصلی این مشکل مشخص شود. تجمع گاز بیش از حد ممکن است تر تمامی سنین رخ دهد اما این بیماری در سنین سالمندی خطرناک تر بوده و سالمندان عزیز را بیشتر اذیت میکند و از جهت دیگر افرادی که از این عزیزان مراقبت می‌کنند می‌بایستی با بیماری هایی که این افراد را تهدید میکند آشنایی داشته باشند در مقاله بیماری های سالمندان در رابط با بیماری هایی که بیشترین خطر را برای این عزیزان دارد صحبت کرده ایم، البته بیان کردن این نکته خالی از لطف نیست که بیماری های ذکر شده در این مقاله برای سنین دیگر نیز صادق است.
بعد از اینکه درمورد سابقه پزشکی خود با پزشک مشورت کردید و از نظر جسمی مورد معاینه قرار گرفتید، ممکن است به برخی آزمایش های تشخیصی نیاز داشته باشید.
برخی از بیماری‌هایی که ممکن است با تولید و تجمع گاز همراه باشد شامل بیماری سلیاک، دیابت، اسکلرودرمی و رشد بیش از حد باکتری‌های روده کوچک است.
آزمایشاتی برای ارزیابی گازهای اضافی موجود در روده
- اشعه ایکس شکم
- GI فوقانی
- سی تی اسکن
- آزمایشات مدفوع
- آزمایشات تنفس
درمان باد معده زیاد
اولین قدم برای برطرف نمودن تجمع گاز intestinal gas در شکم که دارای کمترین عوارض جانبی ممکن است تغییر رژیم غذایی است که در ادامه به توضیح کامل‌تری از این موضوع می‌پردازیم.
اصلاح رژیم غذایی
می‌توانید با اجتناب از غذاهایی که معمولاً باعث ایجاد گاز در بیشتر افراد می‌شوند، شروع کنید. علاوه بر حذف غذاهایی که معمولاً باعث تولید گاز می‌شوند، می‌توانید از دفتر خاطرات غذایی خود نیز استفاده کنید تا بفهمید کدام غذاها باعث نفخ نمودن شما می‌شوند.
انجام تعدادی آزمون و خطا می‌تواند به شما کمک کند که کدام روش در کاهش گاز شکم شما بهترین عملکرد را دارد. اما به طور کلی، طولی نمی‌کشد که شما می‌توانید بفهمید کدام روش برای شما موثر و کابردی تر است.
همچنین بخوانید: درمان زخم معده چیست؟
استفاده از داروهای بدون نسخه برای درمان تجمع گاز در شکم
چندین داروی موثر برای جلوگیری از تولید وتجمع گاز در شکم وجود دارد که می‌توان آنها را در داروخانه یافت.
در صورت عدم تحمل لاکتوز، می‌توانید هنگام نوشیدن فرآورده های شیر، لاکتاز OTC مصرف کنید تا بتوانید لاکتوز را هضم کنید، در نتیجه از تولید گاز در بدن شما جلوگیری می‌شود.
Beano آنزیم گوارشی دیگری است که می‌توان برای کاهش گاز ناشی از خوردن لوبیا، سبزیجات و غلات استفاده کرد.
سیمتیکون (نام های تجاری شامل Phazyme ، Flatulex ، Mylicon Gas-X و Mylanta Gas است) ممکن است به جلوگیری از نفخ نمودن شما کمک نکند اما سبب دفع راحت تر گاز می‌شود.
ضد اسیدها ممکن است به عدم تولید گاز اضافی کمک نکنند. همچنین اثرات ضد نفخ زغال فعال چندان مورد تایید نمی‌باشد و نباید این ماده را همزمان با سایر داروها مصرف شود، زیرا خطر کاهش اثربخشی آنها وجود دارد.
تست تنفس
در صورت تداوم تولید و تجمع گاز، ممکن است تست تنفس برای شما مفید باشد. در این روش می‌توان به تشخیص رشد بیش از حد باکتری ها در روده پی برد. اگر آزمایش شما مثبت باشد، ممکن است برای شما ریفاکسیمین تجویز شود، آنتی بیوتیکی که می‌تواند به کاهش باکتری های تولید کننده گاز در شکم کمک کند.
در حالی که تولید و تجمع گاز در شکم بسیاری از افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد، در بیشتر موارد مشکلی جدی نیست و نگرانی از بیماری جدی وجود ندارد.
تغییر در رژیم غذایی و سبک زندگی اغلب می‌تواند به کاهش علائم نفخ در بدن کمک کند. و گاهی استفاده از داروهای گیاهی مانند نعنا و عرق نعنا و زنجبیل نیز برای از بین بردن نفخ موثر واقع می‌شود.
کلام پایانی
اگر این مقاله را مطالعه کرده باشید، حتماً تا الان متوجه شده‌اید که این موضوع مهمی برای درمان می‌باشد شما عزیزان می‌توانید برای نگهداری و اعزام پرستار بیمار باتجربه و مطمئن به منزل می‌توانید با مؤسسه پرستاری سلامت اول تماس بگیرید. سلامت اول، با بیش از 12 سال سابقه در زمینه ارائه خدمات پرستاری در منزل آماده خدمت رسانی به شما عزیزان در زمینه های مختلف می‌باشد.
سوالات متداول
عامل باد معده زیاد چیست؟
از شایع‌ترین دلایل باد معده زیاد، خوردن هوای اضافی است. مثلا آدامس جویدن، سریع خوردن غذا و آب یا نوشیدن مایعات گازدار و سیگار کشیدن از علت های اصلی مشکل نفخ زیاد است. دلایل دیگری از جمله مصرف برخی داروهای خاص، سندروم اختلالات گوارشی و غیره می‌تواند از عوامل آن باشد.
آیا گاز روده خطرناک است؟
فقط زمانی که باد شکم زیاد در به همراه دردهای ناحیه لگن باشد، خطرناک است و به مسائلی مانند قاعدگی و یا خوردن غذاهای نفاخ ارتباط ندارد.
راهکار خانگی سریع نفخ معده چیست؟
استفاده از نعناع یا زیره، پیاده روی، ماساژ شکمی و گاهی اوقات حمام گرم می‌تواند تأثیر سریعی روی برطرف کردن سریع نفخ شکم داشته باشد.
تست تنفس چگونه انجام می‌شود؟
در صورت تداوم تولید و تجمع گاز، ممکن است تست تنفس برای شما مفید باشد. در این روش می‌توان به تشخیص رشد بیش از حد باکتری ها در روده پی برد.
