آفت دهان کودک در حقیقت همان زخم‌های دردناک ،سطحی و قرمز رنگ که در دهان، بر روی لثه‌ها، قسمت‌های داخلی لب، پشت‌گونه‌ها یا زبان ایجاد می‌شود. اگر زخم ها فقط بیرون لب باشد، آفت دهان، محسوب نمی‌شود. آفت دهان کودکان ازآن دسته بیماری‌هایی است که والدین را به چالش زیادی می‌کشاند. کودک بی حوصله می‌شود و به علت دردی که ناشی از زخم‌ها است، نمی تواند به درستی غذا بخورد.
آفت دهان کودک توسط ویروس تب خال، سمپاتوس و کاندیدا ایجاد میگردد هرچند علت دقیق آن هنوز ناشناخته است. ما در مجله سلامت اول قصد داریم، شما را با آفت دهان کودک و مراقبت‌های پرستاری لازم در این زمینه، آشنا سازیم:
نشانه های آفت دهان کودک
نشانه‌های آفت دهان در کودکان می‌تواند شامل تاول‌ها، زخم‌ها، التهاب‌های لثه و تورم‌های دهانی باشد. این نشانه‌ها ممکن است با درد و تاخیر در خوردن و ناخوشی در دهان همراه باشند. در ادامه به صورت کامل نشانه‌هارا برای شما آوردیم.
- این زخم ها دارای مرکز سفید با محوریت قرمز هستند.
- اندازه آفت ها معمولا کمتر از 6 میلی متر است.
- معمولا درون لب ها و پشت گونه ها ایجاد می شوند.
- این زخم ها دردناک بوده و حتی بدون مصرف غذا هم دردناک هستند.
- معمولا در هرنوبت،یک آفت دهان در کودک ایجاد می‌شود و به‌ندرت، 2 تا 3 آفت ایجاد می‌شود.
- تب یا علامت بالینی دیگری در کودک مشاهده نمی‌شود.
برای تشخیص و درمان آفت دهان در کودکان، بهتر است به دندانپزشک متخصص کودکان مراجعه کنید.
پیشنهاد مطالعه: شایع ترین علل بروز زخم آفت چیست و چگونه درمان می شود
آفت دهان کودک معمولا دارای یک دوره، 1 تا 2 هفته بوده و به این بازه زمانی جهت درمان نیازمند خواهد بود و درمان های حمایتی تنها تحمل درد را میسر میکند اما درصورتی که کودک دچار تب یا علایم همراه مانند راش پوستی و ورم غدد لنفاوی شد ،لطفا سریعا به پزشک مراجعه بفرمایید.
این بیماری ،قابلیت سرایت فرد به فرد را ندارد، لذا لزومی به مرخصی از مدرسه نیست اما کودکانی که علاوه بر آفت دهان، تب یا علایم همراه مانند راش پوستی و تورم غدد لنفاوی را دارند لازم است که به پزشک مراجعه نمایند، در مقاله مهم ترین بیماری های رایج کودکان چیست؟ علاوه بر صحبت کردن درباره بیماری های رایج در کودک درباره بیماری التهاب دهان در کودکان نیز توضیحاتی را داده‌ایم .
تفاوت آفت دهان با تبخال
آفت دهان و تبخال دو مشکل متفاوت در دهان کودکان هستند:
آفت دهان
آفت دهان به عنوان زخم‌های کوچک و پرسایشی در دهان کودکان توصیف می‌شود. این زخم‌ها ممکن است در لب‌های دهان، لثه، زبان یا داخل گلوی کودکان ظاهر شوند. آفت دهان معمولاً با درد و تنفس سختی همراه نیست و به طور معمول به صورت خودبخود در چند روز بهبود می‌یابد. آفت دهان می‌تواند به علت عوامل مختلفی مانند استرس، آسیب فیزیکی، التهاب‌ها یا عوامل غذایی ایجاد شود. به طوری که آسیب های خفیف مانند گازگرفتن فضای داخل دهان هم به صورت اتفاقی می تواند سبب ایجاد آفت دهان شود. همچنین آفت دهان کودک، مسری نیست درحالی که تبخال بسیار مسری می‌باشد. آفت دهان در هر سنی می تواند رخ دهد اما معمولا در 10 تا 40 سالگی برای نخستین بار فرد را گرفتار میکند.
تبخال
تبخال‌ها نقاط کوچک سفید یا معمولاً زرد رنگ در دهان کودکان هستند که ممکن است روی دهان، دهانه زبان و داخل لب کودکان ظاهر شوند. تبخال‌ها معمولاً بی‌درد و بی‌عوارض هستند و معمولاً به صورت خودبخود در چند هفته محو می‌شوند. تبخال‌ها نهایتاً ناشی از ویروس‌هایی مانند ویروس هرپس ساده (HSV) می‌شوند.
آفت دهان کودک، بیشتر بافت دهان را گرفتار می کند، در حالی که به ندرت توسط زخم‌های تبخال درگیر می‌شوند. در هر صورت، اگر کودک شما مشکلی در دهان دارد که نگرانی ایجاد میکند یا بهبود نمی‌یابد، معمولاً بهتر است به دندانپزشک متخصص کودکان مراجعه کنید تا تشخیص صحیح و درمان مناسب را دریافت کنید.
علل آفت دهان کودک
آفت دهان کودک می‌تواند باعث ایجاد مشکل در سیستم ایمنی بدن شود. به نظر می‌رسد، آسیب‌های دهانی مانند گزش داخل لب و حتی مسواک زدن بیش از حد وشدید سبب آسیب رساندن به حفره دهان وایجاد آفت دهانی در کودک شود. موارد زیر نیز از علل آفت دهان کودکان است.
- مشکلات کمبود های تغذیه‌ای مانند کمبود اسید فولیک، ویتامین B12 وآهن
- بیماری های لوله گوارش
- حساسیت های غذایی (آلرژی های غذایی)
- لوریل سولفات که ماده تشکیل دهنده بسیاری از خمیر دندان‌ها و دهانشویه‌ها است
خاطرتان باشد که در کودکانی که کمتر از 6 سال دارند از خمیر دندان‌ها و دهانشویه‌های مخصوص کودک که فاقد فلوراید ولوریل سولفات است، استفاده نمایید.
مراقبت پرستاری آفت دهان کودک
پرستاری از کودک درگیر آفت دهان شامل مراقبت های اصولی و مناسب است. پرستار کودک به کودک کمک میکند که درد کمتری را تحمل کند و از ایجاد دوباره آفت پیشگیری کند.
11 نکته مراقبتی آفت دهان کودک
- استفاده از کمپرس یخ برای بی حس کردن ناحیه دچار آفت دهان در کودک
- تهیه غذاهای سرد و جلوگیری از مصرف غذاهای داغ، تند و یا مرکبات در کودک برای جلوگیری از آفت دهان در کودک
- اجازه ندادن به کودک جهت مصرف غذا های شور مانند چیپس و آجیل
- عدم استفاده از خمیر دندان ها و دهانشویه های حاوی لوریل سولفات توسط کودک
- انتخاب مسواک های نرم و مخصوص کودک
- تهیه لیستی از غذا هایی که کودک به آن ها حساسیت دارد و تنظیم رژیم غذایی مناسب کودک
- پرهیز از مصرف مواد غذایی تند، شور واسیدی مانند لیمو وگوجه فرنگی
- آموزش بهداشت دهان و دندان به کودک
- آموزش استفاده از شستشوی مرتب و مداوم دهان و دندان ها با آب نمک و دهانشویه های معمولی
- استفاده از محلول شیر منیزیوم به عنوان داروهای ضد اسید برای کودک
- کمک به کودک جهت نوشیدن مایعات، مصرف مایعات با استفاده از نی تا حد زیادی به نخفیف درد کمک خواهد کرد.
در مورد آفت دهان نوزادان هم، مطالب بالا صدق میکند. عامل آفت دهان نوزادان، در اکثر اوقات قارچی به نام کاندیدا آلبیکانس است که رنگ آن سفید بوده و بر روی زبان و داخل دهان، ایجاد آفت می کند. بهداشت دهان نوزادان، تنها به لثه ها محدود نمی‌شود و پدر و مادرها باید در نظر داشته باشند که باید به سقف دهان و کام نرم نوزاد هم توجه کنند.
پیشنهاد مطالعه: علائم و عوارض کمبود آهن در کودکان چیست؟
بیماری شایع افت دهان کودک
آفت دهان نوزاد از بیماری های شایع بوده و شیر خوردن نوزاد را مختل می کند و باعث بی قراری نوزاد می گردد.در مورد آفت دهان نوزادان هم‌چون آفت دهان کودک، با رعایت بهداشت دهان و دندان به راحتی می توان از بروز آفت دهان در کودکان و نوزادان جلوگیری کرد. متخصصان اطفال، بیان می کنند که پیشگیری از بروز آفت دهان بسیار راحت تر از درمان است.
روش درمان خانگی آفت دهان نوزاد
بعضی روش های درمانی خانگی وجود دارد که در درمان آفت تاثیرات بسزایی گذاشته و روند درمان آن را سریعتر می نماید. موارد زیر تعدادی از این روش ها است که توصیه می گردد در درمان آفت کودک مورد استفاده قرار گیرد
- عسل
- ترکیب عسل و زردچوبه
- نارگیل و روغن نارگیل
- روغن حیوانی
- کشک
- آلوئه ورا
- قرقره آب نمک
- عصاره گیاه شیرین بیان
- آبرسانی
- برگ ریحان
- ماست
- سرکه سیب
پرهیز غذایی برای بهبود آفت دهان نوزاد
همانگونه که بیان گردید ضروری است والدین و پرستاران کودک در رژیم غذایی کودک دقت نموده و از دادن غذای گرم به کودک مبتلا به آفت خودداری کنند. همچنین بهتر است در تهیه غذای کودک از هیچگونه ادویه و فلفلی استفاده ننمایند، زیرا این مواد سبب تحریک زخم های دهان کودک میگردد. هر غذایی که طعم های تیزی دارند را برای کودک محدود نمایید. نوع مسواک کودک از اهمیت ویژه ای در بهبود آفت دهان کودک برخوردار است. لازم است از برس های نرم برای دندان و مسواک استفاده گردد.
در صورتیکه آفت بعد از طی مدت یک یا دو هفته یا حتی چند ماه خوب نشد، باید سریعا با پزشک اطفال صحبت نمایید و دلیل این زخم ها را پیدا نمایید. بعضی آفت های دهانی ممکن است در ظاهر آلوده و عفونی به نظر برسند و با تب همراه باشند که علی الخصوص این موارد نیاز به بررسی پزشکی دارد.
به یاد داشته باشید که اگر قصد استخدام پرستار کودک را داشتید، حتما توجه داشته باشید که فرد حرفه ای و کار بلد را جذب کنید زیرا رعایت نکردن این موارد می تواند موجب ایجاد آسیب های جدی به کودک شود.مرکز پرستاری سلامت اول با داشتن پرستار کودک مجرب و آگاه آماده خدمت رسانی به کودکان و خانواده های آن عزیزان است. رعایت رژیم غذایی مناسب برای کودکان مبتلا به آفت دهان و هر بیماری جسمی دیگری بسیار مهم است . پرستاران ماهر و با تجربه این مرکز با استفاده از بهتری رژیم غذایی به بهبود آفت دهان کودک و افزایش سلامت کودک کمک می نمایند.
منابع: HSE
سوالات متداول
طول دوره آفت چقدر است؟
اصولا اغلب آفت های دهانی به مدت یک الی دو هفته از بین می‌روند.
چگونه آفت دهان کودکمان را درمان کنیم؟
شربت دیفن هیدرامین، استفاده از دهانشویه و استفاده از یخ از درمان‌های خانگی آفت دهان هستند
تفاوت اصلی آفت دهان کودکان با تبخال چیست؟
آفت دهان کودکان مسری نیست در حالی که تبخال یک بیماری مسری محسوب می‌شود.
علل آفت دهان کودک چیست؟
آفت دهان می‌تواند بعلت کمبود های تغذیه ای مانند کمبود اسید فولیک، ویتامین B12 وآهن، بیماری های لوله گوارش یا حساسیت های غذایی (آلرژی های غذایی)
آفت دهان بچه چه علائمی دارد؟
آفت دهان می‌تواند باعث ایجاد زخم‌هایی مانند جوش‌های سر سفید که مرکز سفید داشته و اطراف‌شان قرمز و ملتهب است. معمولا با زخم‌های نهایتا ۶ میلیمتری همراه است. آفت می‌تواند شامل زخم‌های داخلی دهان شود نه زخم‌هایی که روی پوست صورت هستند. دردناک بودن زخم‌ها حتی در صورت عدم مصرف غذا. معمولا در هر بار آفت زدن نهایتاً سه عدد آفت در دهان بچه دیده می‌شود
