شن بازی درمانی و کاربردهای آن در روانکاوی

شن بازی درمانی sand play therapy  یک روش درمانی شناخته شده است که برای کودکان و بزرگسالان بکار می رود این روش توسط روانشناس سوئیسی ، دورا کالف ابداع شده است. شن بازی کنار دریا همیشه مورد توجه کودکان و بزرگسالان بوده است همه ما خاطره ای از شن بازی و ساخت قالبهای شنی بوسیله سطل مخصوص شن بازی یا کندن چاله کنار ساحل و از این قبیل فعالیتهای سرگرم کننده داریم

شاید دانستن این نکته جالب باشد که امروزه یک شیوه خاصی از روان درمانی وجود دارد که مبتنی بر شن بازی است. البته این روش درمان حتما نباید کنار دریا برگذار شود . و امروزه ابزارهای سودمندی برای این منظور تهیه شده است.

شن بازی درمانی چیست

شن بازی درمانی یک روش کاملا غیر کلامی است و گفتگویی میان درمانگر و درمانجو رخ نمی دهد. ولی در عین حال یک روش بسیار موثر در یافتن ریشه مشکلات خاصی مثل اضطراب و افسردگی است. در این روش تنها یک سینی پر از شن به همراه اسباب بازی های کوچک بین درمانگر و درمانجو وجود دارد که درمانجو به شن موجود در سینی به همراه اسباب بازی ها شکل می دهد و درمانگر از روی آن تشخیص های لازم را می دهد.

کودک یا  بیمار می توانند با احساس امنیت و آرامش هر طور که می خواهند اسباب بازیها را انتخاب کنند و به شکل دلخواه در محیط سینی شن قرار دهند . در خلال  شن بازی درمانی ، دنیایی مینیاتوری در فضای سینی شکل می گیرد که به اعتقاد روانشناسان این دنیا متاثر از کشمکشهای درونی و حالات روحی فرد خلق شده است . نقش درمان گر اینجا شاهدی خاموش است یعنی هرگز در بازی کودک یا بزرگسال دخالت نمی کند و هواس آنها پرت نمی کند صرفا مشاهد گر است و این کار ازادی و حس اعتماد را در  بیمار و کودک افزایش می دهد.

این روش بیشتر در کدام گروه سنی استفاده می شود؟

شن بازی درمانی در همه سنین بکار می رود و می تواند روشی سودمند برای کشف دلایل مختلف ناراحتی های روحی در بزرگسالان و کودکان باشد .

بسیاری از کودکان در بیان احساسات خود مشکل دارند و به دلیل عدم رشد کافی دایره لغاتشان در حدی نیست که بتوانند به صورت کلامی مشکلات خود را شرح دهند ، یا حتی در بعضی مواقع که کودک مورد آزار و اذیت قرار می گیرد از ترس ، انتخاب می کند که صحبت نکند .

پیشنهاد مطالعه: اختلال تیک در کودکان چیست و روشهای کنترل و درمان آن چگونه است

بزرگسالانی که در دوران کودکی به نوعی قربانی آزار و اذیتشده باشند، در ظاهر این واقعه را فراموش کرده اند، حتی خود آنها نیز معتقدند که آن خاطره را فراموش کرده اند ولی نا خداگاه آنها فراموش نکرده و این خاطره آزار دهند و محبوس شده در گذر زمان به شکل مشکلات روحی و روانی شدید یا خفیف خود را نشان می دهد.

روانکاو در خلال استفاده از شن بازی درمانی امکان دسترسی به ضمیرناخودآگاه  و لایه های فکری مختلف بیمار را بدست می اورد و با استفاده از روشهای خاص به تفسیر و بررسی بازی می پردازد .

شن بازی درمانی یک محیط کنترل شده و مطلوب است که هم به والدین و هم به درمانگر این فرصت را می دهد تا احساسات و خاطرات کودک را خیلی بهتر و حتی واضح تر درک کنند ، این نوع ارتباط بی صدا، نمودی از زندگی حقیقی کودک است که کودک آن را در قالب بازی بیان می کند . کودکان تجربیات خود از زندگی را بر اساس چیز هایی که میبینند و می شنوند تعریف می کنند.

شن بازی درمانی چگونه به بیمار کمک می کند

شن بازی درمانی یک روش درمانی قدرتمند است که توانایی طبیعی ذهن را برای بهبود تسهیل می کند . این روش درمانی راهی فراهم می کند تا اطلاعات از ناخودآگاه قابل مشاهد وبهبود باشند و بیمار زندگی آگاهانه تری پیدا کند . تحقیقات علم نورو ساینس یا علم عصب شناسی، از این موضوع پرده بر می دارد که تجربیات حسی مخرب در کنار دیگر تجربیات غیر کلامی مثل تصاویر، در بخشی از مغز به نام دستگاه لیمبیک و در تیم کره راست مغز ذخیره می شوند.

شن بازی درمانی بهترین راه برای آزاد کردن این احساسات و تجربیات از عمق بخش ناخودآگاه است . این روش راه بصری غیر کلامی برای رشد و تکامل روان فراهم  می کند .

دنیای درون سینی شن با نمادگرایی و استعاره تفسیر می شود و درمانگر ارتباط  دنیای درون و دنیای ساخته شده در سینی شن را تشخیص می دهد . با داشتن وقت کافی و درک متقابل بین درمانگر و بیمار ، شن بازی درمانی می تواند فرد را به لایه هایی از افکار هدایت کند که قبل از کلام قرار دارند و ذهن آگاه آنها را فراموش کرده است .

از طریق ظهور ملموس نمادهای شخصی در سینی شن در یک محیط امن فرد به سمت احساس تعادل و یکپارچگی حرکت می کند .

فواید شن بازی درمانی

افزایش میزان خلاقیت در کودک :

اغلب اوقات بازیهای کودک بیشتر از انچه تصور می کنید ساختار بندی و دیکته شده است . بازیهای کودک مدام تحت تاثیر منابع دیگر است . مثلا اگر به او کاغذ و مدادرنگی داده شود ممکن است توسط معلم به او گفته شود که دقیقا چه چیزی را بکشد . در بیشتر مواقع بازی های کودک بیشتر از آنچه که فکرش را می کنید ساختارمند است. بازی های کودکان به طور مکرر از منابع دیگری تاثیر می پذیرند.

یا ممکن است مجبور شود با یک دوست در یک پروژه هنری خلاق کار کند ، در این صورت به دلیل دخالت شخص دیگر ، آزادی بیان آنها بار دیگر محدود شده است .تصور بر این است که این شرایط محل بروز بیان خلاقانه است در حالی که این فعالیتها از طرف دیگران قالب بندی شده اند .

همینطور استفاده از اسباب بازیهای پلاستیکی یا بازیهای رایانه ای که امکان خلاقیت و تفکر را از کودک می گیرند زیرا شکل و ساختار مشخصی دارند که روش بازی با آنها قبلا طراحی شده و کودک همیشه با یک روش آنها را بکار می گیرد .

شن بازی درمانی کاملا متفاوت است به این صورت که طراحی سینی شن توسط کودک صورت می گیرد که نتیجه آن یک دنیای کوچک تخیلی است که از ضمیر ناخودآگاه کودک نشعت گرفته است . از طرفی شن دارای هیچ شکل و ساختاری نیست و کودک می تواند با خلاقیت خود آن را به هر شکلی که می خواهد درست کند.

رشد تجربه های حسی در کودک:

از بهترین فواید شن درمانی می توان به تجربیات حسی منحصر به فردی اشاره کرد که به کودک داده می شود . کودک از طریق لمس و حس کردن ماسه به تفاوت بین ماسه های مختلف و خاک باغچه پی می برد . تفاوت دمای ماسه ای که مقابل آفتاب بوده و ماسه ای که در سایه بوده است و همینطور ماسه خیس . همه اینها تجارب حسی هستند که در روند رشد کودک موثر است .

افزایش مهارتهای اجتماعی :

هنگامیکه دستان کودک مشغول شن بازی است و ذهن کودک آزاد است خطوط ارتباطی جدیدی در مغز شکل می گیرد که در بازیهای  دیگر  معمولا این اتفاق نمی افتد .

معمولا کودکان هنگام شن بازی با همکاری یکدیگر چیزهایی را می سازند ، این تعامل و همکاری باعث رشد اجتماعی کودک می شود زیرا کودک فرامی گیرد برای ساختن یک قلعه چگونه باید با یکدیگر همکاری کنند .

یکی از منبع یادگیری کودکان، بازی هایی است که هر روز انجام می دهد، شن بازی یکی از بهترین بازی ها برای یادگیری کودک است .تمرکز و مهارت های استدلالی مهارت هایی هستند که کودک با شن بازی آنها را تقویت می کند.

کاهش پرخاشگری در کودکان:

کودکان 4تا 5 ساله ای که، دوبار در هفته، 30 دقیقه شن بازی درمانی دریافت کرده اند پس از مجموع 16 جلسه، کاهش پرخاشگری را نشان داده اند . همچنین در تعداد رفتارهای منفی همسالان کاهش قابل توجهی مشاهده شد. بنابراین  بکارگیری شن بازی درمانی در مراکز مراقبت از کودکان بسیار مفید است.

یافتن راه حل برای مشکلات:

جعبه شن و مینی اسباب بازیها به بیمار کمک می کند دنیایی ایجاد کند که نشان دهنده منازعات و مشکلات درونی او است ، مرتب سازی مجدد این اسباب بازیها و تسلط بر این دنیای منیاتوری به بیمار این اعتماد به نفس را می دهد تا برای مشکلات خود راه حل بیابد.

مرکز پرستاری سلامت اول با داشتن کادری مجرب و حرفه ای به صورت شبانه روزی آماده اریه خدمات مراقبت و پرستار کودک در منزل درخدمت شما عزیزان است.