واریکوسل یک بیماری نسبتا رایج در بین آقایان است. این بیماری خطر خیلی زیادی ندارد اما تنها راه درمان آن در حال حاظر عمل جراحی است. واریکوسل بیشتر از هر چیزی در پدر شدن آقایا تاثیر منفی دارد. در 90 درصد مواقع عمل جراحی واریکوسل مشکل نا باروری مردان مبتلا به این بیماری را حل میکند به این معنا که حتی اگر سالها به این بیماری دچار بوده باشید، با انجام عمل جراحی درمان می شوید و تشخیص و یا درمان دیر هنگام موجب ناباروری دائمی شما نمی شود. وجود یک پرستار در منزل برای دوران نقاهت بعد از جراحی، موثر است.
واریکوسل چیست؟
به طور خلاصه واریسی شدن رگ های بیضه را واریکوسل می نامند. به این معنا که اگرسیاهرگ های بیضه گشاد و دفرمه شوند، جریان خون در بیضیه یا بیضه ها (بسته به اینکه یک بیضه درگیر باشد یا هر دو) کمی مختل می شود. واریکوسل عموما در بیضه چپ بروز میکند و دلیل آن هم تفاوت ساختاری است که بین آن دو وجود دارد. بیضه چپ معمولا پایی تر از راست قرار میگیرد و به همین دلیل شبکه مویرگی بلند تری دارد که آن را بیشتر مستعد این بیماری میکند.
بیماری واریکوسل معمولا در دوران بلوغ شکل میگیرد. بیشتر آقایان آن را بین سنین 15 تا 25 سالگی تجربه میکنند. این بیماری بر روی تعداد و کیفییت اسپرم های تولید شده در بیضه تاثیر زیادی می گذارد و یکی از اصلی ترین عوامل نا باروری آقایان (قابل درمان) در جهان است.
آیا واریکوسل موجب کوچک شدن بیضه می شود؟
بسیاری از افراد معتقدند که جواب این سوال مثبت است. اما ما به شما می گوییم که در 90 درصد موارد خیر واریکوسل موجب کوچک شدن بیضه نمی شود. دلیل آن هم این است که واریکوسل در مراحل حاد در 98 درصد مواقع موجب احساس درد آزار دهنده در افراد می شود. واین درد بیمار را وادار میکند تا به پزشک مراجعه کند. که در این صورت پزشک واریکوسل را تشخیص می دهد.
حال اگر پس از تشخیص پزشک، بیمار برای مدت طولانی برای جراحی و درمان مراجعه نکند ممکن است دچار کوچک شدن بیضه شود. البته باز هم این موضوع قطعی نیست ولی محتمل است. بهتر است درمان واریکوسل را برای مدت طولانی به تاخیر نیندازید.
علائم واریکوسل
اصلی ترین علامت واریکوسل درد است. درد واریکوسل به صورتی است که احساس تیر کشیدن در بیضه میکنید و در بعضی موارد این تیر کشیدن تا کشاله ران هم امتداد می یابد. این درد معمولا در حالت ایستاده بیشتر است و وقتی می نشینید یا دراز می کشید کمی التیام می یابد.
از دیگر علائم واریکوسل در مراحل حاد، دیده شدن یک یا چند سیاهرگ متورم بر روی کیسه بیضه با چشم غیر مسلح است. ناباروری نیز بعضا جزء علائم این بیماری شمرده می شود. از آنجایی که نا باروری ناشی از واریکوسل پس از جراحی درمانی بهبود می یابد می توان گفت که نا باروری هم جزء علائم این بیماری است و هم جز عوارض آن.
هشدار: دیگر بیماری ها و عارضه های مربوط به بیضه نیز (مثل سرطان بیضه و یا تورشن بیضه و…) موجب احساس درد و سنگیینی در بیضه می شوند. پس هرگاه که دچار درد در ناحیه بیضه شدید باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.
به نقل از Mayoclinic :
واریکوسل معمولا در سمت چپ کیسه بیضه اتفاق می افتد و اغلب هیچ علامت یا علامتی ایجاد نمی کند. علائم و نشانه های احتمالی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
درد. درد یا ناراحتی مبهم و دردناک هنگام ایستادن یا اواخر روز بیشتر محتمل است. دراز کشیدن اغلب درد را تسکین می دهد.
توده ای در کیسه بیضه. اگر واریکوسل به اندازه کافی بزرگ باشد، ممکن است توده ای مانند “کیسه کرم” در بالای بیضه قابل مشاهده باشد. واریکوسل کوچکتر ممکن است برای دیدن خیلی کوچک باشد اما با لمس قابل توجه باشد.
بیضه ها با اندازه های متفاوت بیضه آسیب دیده ممکن است به طور قابل توجهی کوچکتر از بیضه دیگر باشد.
ناباروری. واریکوسل ممکن است منجر به مشکل پدر شدن فرزند شود، اما همه واریکوسل ها باعث ناباروری نمی شوند.
نحوه تشخیص واریکوسل
نحوه تشخیص واریکوسل برای آقایانی که تا آن زمان به پزشک مراجعه نکرده اند شاید کمی نا مطلوب باشد. شما برای تشخیص واریکوسل باید به پزشک اورولوگ در بخش اورولوژی یک مرکز درمانی مراجعه کنید.
در آنجا به طور قطع پزشک از شما می خواهد تا اجازه دهید با لمس بیضه های شما بیماری را تشخیص دهد. بدانید که این اصلی ترین راهتشخیص این بیماری است پس در این مورد اصلا خجالت نکشید. احتمال زیاد پزشک از شما میخواهد تا نفس خود را حبس کنید و کمی شکم خود را منقبض کنید. دراین حالت پزشک اورولوگ می تواند بیرون زدگی و یا تیرگی سیاهرگ باد کرده را در صورت وجود واریکوسل تشخیص دهد.
وجود یا عدم وجود واریکوسل در همین نقطه مشخص می شود. اما پس از آن احتمال دارد تا برای تشخیص دقیق تر میزان و شدت بیماری، پزشک برای شما یک سونوگرافی از کیسه بیضه تجویز کند. البته اگر واریکوسل شما شت بسیار کمی داشته باشد ممکن است در معاینه اول به طور کامل دیده نشود و موجب شک پزشک معالج شود. در این شرایط نیز باز هم سونوگرافی از کیسه بیضه تجویز می شود.
علت بروز واریکوسل
علت دقیق و کاملا روشنی برای واریکوسل شناخته نشده است اما محققان بیان میکنند که ضربه به بیضه بسیار در بروز واریکوسل موثر است. یک شبکه نسبتا پیچیده از سیاهرگ ها وجود دارند که خون تیره را از بیضه حمل می کنند و به سیهرگ اصلی می رسانند. اسم این شبکه سیاهرگی که در داخل کیسه بیضه از وجود دارد، شبکه پامپینی فرم است.
شبکه پامپینی فرم دارای دریچه های یک طرفه ای است که موارد بسیار مشابه آن را در سیاهرگ های پا نیز مشاهده می کنید. این دریچه ها موظف هستند که از برگشت کردن خون تیره به داخل بیضه به دلیل کاهش فشار قلبی سرخگی خون در انتهای مسیر خود جلوگیری کنند. ضربه به بیضه موجب دفرمه شدن این دریچه ها شده و دیواره ورید های شبکه پامپینی فرم را نیز دفرمه میکند.
اما دلیل ایجاد ناباروری در واریکوسل می تواند متشکل از دو نظریه مختلف باشد:
- با واریسی شدن ورید های بیضه خون بیشتری در داخل کیسه بیضه باق می ماند و این موضوع موجب گرم شدن بیضه می شود. بیضه ها عمل اسپرم سازی را لزوما در دمایی پایین تر از دمای بدن انجام می دهند.
- کاهش جریان خون موجب تخلیه کند تر مواد دفعی سلول های بیضه و همچنین کند شدن میزان اکسیژن ورودی می شود و این امر موجب کاهش تعداد اسپرم ها و کیفیت آنها می شود.
درمان واریکوسل
درمان واریکوسل با هیچ دارویی امکان پذیر نیست و هیچ درمانی در طب سنتی نیز برای آن وجود ندارد. لیزر های مختتلف نیز نمی توانند واریکوسل را درمان کنند. در واقع تنها راه درمان واریکوسل عمل جراح می باشد.
جراحی واریکوسل نیز برای همه مبتلایان توصیه نمی شود. اگ زوجی با مشکل ناباروری رو به رو باشند، باید تمام فاکتور های دخیل در آن مورد سنجش قرار بگیرد. اگر بیمار از جراحی واریکوسل سودی نبرد این جراحی را انجام نمی دهند. مثلا اگر مشکل نا باروری زوج نیاز به انجام روش IVF داشته باشد، با احتمال بیشتری عمل واریکوسل توصیه نمی شود.
درمان واریکوسل با جراحی
هدف از جراحی واریکوسل مسدود کردن یک یا چند سیاهرگ واریسی شده است تا جریان خون در بقیه شبکه سیاهرگی تقویت شود. این مسدود سازی به روش های مختلفی می تواند انجام شود که ما در اینجا چند مورد از آنها را توضیح می دهیم.
لاپاراسکوپی:
در جراحی لاپاراسکوپی، دو حفره کوچک بر روی شکم ایجاد می شود و ابزار های جراحی خاصی وارد شکم می شوند. از یک حفره دوربین وارد می شود و از حفره دیگر ابزار مخصوص سوزاندن سیاهرگ مورد نظر. این روش، کمی ریسک و خطر بیشتری دارد و دوره نقاهت پس از عمل طولانی تری را نیز به دنبال خواهد داشت و به همین دلیل کمتر توصییه می شود.
آمبولیزاسیون:
بسیاری از پزشک ها این روش را یک روش غیر تهاجمی می دانند که نباید آن را جراحی نامید. ام بخاطر ایجاد یک سوراخ رو بدن (هرچند بسار کوچک) همچنان می توان آن را یک جراحی نامید. درمان واریکوسل با آمبولیزاسیون حتی از روش میکروسکوپی نیز مطلوب تر است. مکانیزم عمل مرد این روش مشابه آنژیوگرافی قلب استت. یک سوراخ بسیار کوچک روی سیاهرگ بزرگ ران ایجاد می کند و سپس ک لوله بسیار نازک را وارد سیاهرگ میکند. لوله در سیستم سیاهرگی شما حرکت میکند تا وقتی که به محل مورد نظر می رسد. سپس با ابزرا های مختلفی (مواد شیمیایی خاص ییا سیم پیچ) سیاهرگ مسدود می شود.
جراحی میکروسکوپی واریکوسل
شاید بتوان گفت که این روش مطلوب ترین روش ابداع شده برای این بیماری است. کمترین میزان ریسک به همراه دوره نقاهت پس از جراحی کوتاه، اصلی ترین دلایلی هستند که این روش جراحی واریکوسل را مطلوب می سازند. در این روش، جراح یک برش کوچک روی کشاله ران ایجاد میکند سپس با ابزار های پیشرفته که دارای میکروسکوپ های قدرتمند می باشد، سیاهرگ های بسیار کوچک را برای سوزاندن و مسدود کردن انتخاب کرده و مسدود میکند.
مراقبت های پس از جراحی واریکوسل
بسته به نوع جراحی که برای شما انجام شده است، بین 3 تا 10 روز ممکن است دوره نقاهت شما باشد. در این دوره باید استراحت کنید و البته برای تسکین درد بیضه نیز از مسکن بهره ببرید. بعد از 2 تا 3 هفته نیز می توانید فعالیت ورزشی خود را دوباره شروع کنید.
تغییر محسوس و موثر در تعداد و کیفیت اسپرم ها ممکن است به سرعت و خیلی زود رخ ندهد. اما احتمالا بعد از 2 تا 3 ماه، نیروی باروری مرد دوباره باز میگردد. به خاطر داشته باشید که بلند کردن اجسام سنگین به شدت موجب عود دوباره واریکوسل می شود. سعی کنید هرگز جسم خیلی سنگین بلند نکنید.
سوالات متداول
آیا واریکوسل موجب عقیم شدن می شود؟
به طور دائمی خیر. احتمال بسیار کمی وجود دارد که واریکوسل موجب عقیم شدن و نا باروری دائمی شود. حتی کوچک تر شدن بیضه ها نیز بسیار نادر است و در بیشتر موارد بعد از عمل جراحی دوباره به حالت عادی باز میگردد
درمان واریکوسل چیست؟
درمان واریکوسل با جراحی امکان پذیر است. هیچگونه درمان دارویی یا طب سنتی برای این بیماری وجود ندارد.
علت بروز واریکوسل چیست؟
به طور دقیق و روشن مشخص نیست اما با احتمال بسیار زیادی دو عامل در آن دخیل است یکی ضربه به بیضه (مخصوصا در دوران نوجوانی) و دیگری ژنتیک است.
دوره نقاهت پس از جراحی واریکوسل چقدر است؟
بسته به روش جراحی که پزشک جراح برای شما انتخاب میکند می تواند بین 3 تا 10 روز دوران نقات پس از جراحی واریکوسل باشد.
