مسمومیت نوزاد با شیر خشک مانده، یکی از شایع‌ترین اتفاقاتی است که در بین نوزادانی که از فواید شیر مادر بی‌بهره هستند و با شیر خشک تغذیه می‌شوند، رخ می‌دهد. در واقع مسومیت با شیرخشک، نوعی التهاب معده بوده که در اثر مصرف شیر خشک فاسد و تاریخ گذشته که آلوده به باکتری‌های مضر می‌باشد، درون بدن نوزاد ایجاد می‌شود و با علائمی مانند دلدرد، استفراغ و … همراه خواهد بود. این موضوع، یکی از بزرگترین نگرانی‌های والدین بوده و همواره بدنبال راه‌هایی برای درمان آن می‌باشند. در این مطلب، به درمان خانگی و علائم مسمومیت شیر خشک اشاره خواهیم کرد.
نوزاد در مدت زمان 3 الی ۲۴ ساعت بر اساس نوع سم دچار علائمی مثل گرفتگی شکم، تب، استفراغ، اسهال با شدت زیاد می شود. در غذا های آلوده به باکتری، باکتری ها از خودشان سمی را ترشح می کنند که روی پوشش داخلی روده اثرگذار است و باعث التهاب آن می گردد. همچنین انواع باکتری هایی که مسمومیت غذایی را به وجود می آورند بسیار فراوان اند. توجه کنید که درمان مسمومیت نوزاد با شیر خشک مانده برای نوزادان نیاز به تخصص و در بعضی موارد استفاده از پرستار کودک دارد.
علائم مسمومیت نوزاد با شیر خشک
استفراغ زیاد و غیر طبیعی، از اصلی ترین علائم مسمومیت غذایی کودکان و نوزادان با شیر خشک می‌باشد. در صورتی که نوزاد با مصرف شیر خشک مانده، مسموم شده باشد، استفراغ کودک، ظاهر و بوی متفاوتی خواهد داشت و این به خاطر این است که شیر خشک فاسد با اسید معده مخلوط شده و در نتیجه ظاهر و بوی آن هم متفاوت خواهد شد. علاوه بر این، بروز دلدرد و تب در نوزادان نیز می‌توانید حاکی از دادن شیر خشک مانده به نوزاد و در نتیجه، مسموم شدن وی باشد. از دیگر علائم، می‌توان به گریه کردن، نق زدن، قرمز شدن، قوس دادن به پشت و غیره اشاره کرد. به طور کلی، علائم مسوم شدن نوزاد با شیر خشک در زیر آمده است علائم مسمومیت با شیرخشک بر پایه سویا هم همین است.:
- استفراغ زیاد
- دلدرد و دلپیچه
- تب کردن نوزاد
- اسهال شدن نوزاد
- بی اشتهایی نوزاد
از کجا بفهمیم شیر خشک فاسد شده؟
شیر خشک نیز مانند هر ماده غذایی دیگری، تاریخ انقضا دارد و ضروری است که به این موضوع توجه کافی داشته باشید که زمان مصرف شیر خشک به اتمام نرسیده باشد. روی فوطی های شیر خشک، تاریخ انقضای محصول درج شده است؛ این اطلاعات ممکن است زیر قوطی شیرخشک، روی برچسب اطلاعات، روی درب قوطی و یا سایر قسمت ها چاپ شده باشد. عدم توجه به تاریخ مصرف شیر خشک، ممکن است با بروز مواردی مانند دلدرد، دلپیچه و اسهال نوزاد شود. در ادامه، به علائم شیر خشک تاریخ گذشته اشاره خواهیم کرد:
علائم شیر خشک فاسد
- از بین رفتن بوی شیر خشک: شیر خشک سالم، بوی مطبوع و ملایمی دارد. در صورتی که متوجه بوی غیر طبیعی در شیر خشک، چه پیش از ترکیب کردن آن با آب و چه پس از ترکیب کردن شدید، از دادن آن به نوزاد خودداری کنید.
- چسبندگی مواد شیر خشک: شیر خشک، با اسنفاده از پیشرفته ترین متد های خشک کردن و در برج های مخصوص این کار تولید می‌شود. در این فرآیند، دانه های شیر خشک کاملا از یکدیگر تفکیک شده و بصورت یک پودر یکدست به بازار عرضه می‌شوند. در صورتی که دانه های پودری، به هم چسبیده باشند و یا پس از ترکیل با آب، به شکل گلوله شده دربیایند، نشانه فاسد بودن شیر خشک می‌باشد.
- تغییر در ساختار محصول: هرگونه تغییر در ساختار و ظاهر پورد شیر خشک و یا تغییر رنگ آن، ممکن است نشانه فاسد بودن شیر خشک باشد.
- امتناع کودک از مصرف شیر خشک
- بیمار شدن نوزاد پس از مصرف شیر خشک
شیر خشک باز شده تا چه مدت قابل استفاده است؟
روی قوطی های شیر خشک، دستورالعمل‌های مصرف نوشته شده است. معمولا توصیه می‌شود که پس از باز شدن درب شیرخشک، در طی مدت زمان 3 هفته تا نهایتا 1 ماه، محتوای قوطی کاملا مصرف شود. توجه داشته باشید که پس از هربار مصرف، درب قوطی را بسته و در جای خشک و خنک نگهداری کنید.
شیر خشک بعد چند ساعت فاسد می‌شود؟
پزشکان و متخصصین حوزه سلامت کودک توصیه می‌کنند که شیر خشک آماده شده همان موقع به طور کامل مصرف شود؛ علت این امر هم آن است که زمانی که نوزاد، شیشه شیر را در دهان خود می‌گذارد، باکتری‌های دهان کودک وارد شیر می‌شوند. با قرار دادن شیر در یخچال و نگهداری آن، باکتری‌ها تکثیر شده و احتمال بروز عفونت در نوزاد را بالا می‌برند.
اما به هر دلیلی اگر نیاز به استفاده مجدد از شیر خشک بود، مدت زمان نگهداری از شیر خشک آماده، نهایتا تا 24 ساعت و در یخچال با دمای بین 12 تا 18 درجه می‌باشد. شیر خشک آماده شده، نهایتا تا 1 ساعت می‌تواند در دمای محیط و خارج از یخچال بماند و پس از این مدت زمان، احتمال فاسد شدن آن زیاد می‌باشد.
باکتری های موجود در شیر خشک
کرونوباکتر، نوعی باکتری است که می‌تواند ماه ها در محیط های خشک مانند شیر خشک نوزاد زنده بماند. این باکتری، برای تمامی افراد و به ویژه افرابا سیستم ایمنی ضعیفتر مانند نوزادان، ضرر داشته و سیستم بدن را مختل می‌کند و می‌تواند منجر به مسمومیت نوزاد با شیر خشک شود. عفونت کرونوباکتر می تواند منجر به بیماری های کشنده ای مانند مننژیت و تورم غشاهای محافظ پوشاننده مغز و نخاع شود. همچنین باعث واکنش بیش از حد به عفونت شده که می‌تواند منجر به آسیب بافت و اندام شود.
به نقل از www.sfa.gov.sg کرونوباکتر را می‌توان با گرما از بین برد. کارشناسان توصیه می‌کنند از آب گرم حداقل 70 درجه سانتی گراد برای تهیه شیر خشک برای نوزاد استفاده کنید زیرا این کار باعث از بین رفتن باکتری‌های موجود می‌شود.
عفونت کرونوباکتر می تواند منجر به بیماری های کشنده ای مانند مننژیت، تورم غشاهای محافظ پوشاننده مغز و نخاع شود. همچنین می تواند باعث سپسیس شود، واکنش بیش از حد به عفونت که می تواند منجر به آسیب بافت و اندام شود.
کرونوباکتر را می توان با گرما از بین برد. کارشناسان توصیه می کنند از آب گرم حداقل 70 درجه سانتی گراد برای تهیه شیر خشک استفاده کنید زیرا این کار باعث از بین رفتن باکتری های موجود می شود.
درمان مسمومیت نوزاد با شیر خشک
توجه به موارد عنوان شده در رابطه با شیر خشک و نحوه اطمینان حاصل کردن از فاسد بودن آن، در کنار در نظر گرفتن مقدار شیر خشک برای نوزاد، احتمال مسمومیت را تا حد زیادی کاهش می‌دهد؛ اما در صورتی که نوزاد شما، علائم مسمومیت با شیرخشک را دارد، باید بدنبال راه چاره و درمان برای او باشید. در ادامه، راهکارهایی برای درمان مسمومیت نوزاد با شیر خشک عنوان شده‌اند:
- بررسی دمای بدن کودک: با بررسی دمای بدن نوزاد دلبندتان، از تب نداشتن او مطمئن شوید. در صورتی که دمای بدن بطور غیر طبیعی بالا بود، با انجام پاشویه و استفاده از داروهای ضد تب مخصوص نوزاد، می‌توانید تب را پایین بیاورید.
- بررسی مدفوع کودک: مدفوع نوزاد و همچنین استفراغ او را به خوبی بررسی کنید. در صورت مشاهده هرگونه مورد غیر طبیعی، این موضوع را با پزشک کودک در میان بگذارید.
- دادن آنتی بیوتیک و پروبیوتیک به کودک: از آنجایی که مسمومیت نوزاد با شیر خشک، با اسهال همراه است، استفاده از انواع آنتی بیوتیک و پروبیوتیک در درمان اسهال می‌تواند اثرگذار باشد.
- مراجعه به پزشک: در صورتی که علائم مسمومیت شیرخشک در نوزاد شما شدید بوده و با استفاده از روش های فوق نتیجه ای نگرفتید، حتما به یک پزشک متخصص مراجعه کنید.
نگهداری از شیر خشک
تا به اینجای کار، با علائم شیر خشک فاسد آشنا شدیم. حال سوالی که پیش می‌آید این است که شیر خشک را چگونه نگهداری کنیم که خراب نشود؟
مهمترین موضوع در رابطه با نگهداری شیر خشک، قرار دادن قوطی محصول در جای خشک و بدون رطوبت می‌باشد؛ در صورتی که شیر خشک را در فضای مرطوب نگهداری کنید، این رطوبت، جذب شیر خشک شده و آن را خراب می‌کند. نکته دیگر در رابطه با محیط نگهداری شیر خشک، خنک بودن محیط و عدم قرار گرفتن قوطی شیر خشک در مقابل تابش مستقیم آفتاب، به منظور عدم از بین رفتن مواد مغذی در آن می‌باشد. همچنین دمای محیط نیز پارامتر مهمی بوده و بهترین دما برای نگهداری شیر خشک پودری، بین 12 الی 24 درجه سانتی‌گراد می‌باشد. خلاصه نکات عنوان شده، در زیر به صورت تیتر آمده است:
- نگهداری شیر خشک در محیط خشک و بدون رطوبت
- نگهداری قوطی محصول در جای خنک و به دور از تابش آفتاب
- نگهداری شیرخشک در محیط با دمای 12 الی 24 درجه سانتی‌گراد
سوالات متداول
آیا مسمومیت نوزاد با شیر خشک تاریخ مصرف گذشته خطرناک است؟
در برخی موارد، شیرخشک تاریخ مصرف گذشته یا فاسد می تواند کودک را بیمار کند. مشاهده علائمی مانند اسهال و استفراغ نشان دهنده این است که کودک غذای سالمی نخورده است. در موارد شدیدتر، کودک ممکن است تب داشته باشد.
نشانه های فاسد بودن شیر خشک چیست؟
از بین رفتن عطر و بوی محصول، چسبندگی مواد شیر خشک، تغییر در ساختار شیر خشک، جدا شدن مواد تشکیل دهنده محصول، پس زدن شیشه توسط کودک و بیمار شدن او پس از مصرف، از علائم فاسد بودن شیر خشک می‌باشند.
علت خراب شدن شیرخشک بعد از یک ساعت چیست؟
در صورتی که شیر خشک برای مدت زمان بیش از 1 ساعت در دمای اتاق بماند، باکتری‌های مضر در آن رشد کرده و نوزاد را بیمار خواهند کرد.
ماندگاری شیرخشک چند روز است؟
هر بسته شیرخشک تاریخ انقضای خاص خود را دارد، بنابراین زمان خراب شدن شیرخشک های مختلف متفاوت است. در صورتی که شیر خشک باز شود، باید ظرف مدت 3 هفته الی 1 ماه مصرف شود. علاوه بر این، مدت زمان نگهداری از شیر خشک آماده شده، نهایتا 24 ساعت و در یخچال می‌باشد.
اگر کودک شیر خشک خراب خورد چه کنیم؟
دمای بدن نوزاد را اندازه‌گیری کنید. مدفوع و در صورت وقوع استفراغ نوزاد را بررسی کنید و اگر چیز مشکوکی دیدید حتما به پزشک مراجعه کنید. اسهال بعد از خورد شیر خشک فاسد در نوزادان طبیعی است و دادن آنتی بیوتیک به اون می‌تواند تاثیرگذار باشد.
