ملانومای چشم متداول‌ترین نوع سرطان چشم است. معمولاً روی uvea که لایه‌ای بین شبکیه و قسمت سفید چشم است تأثیر می‌گذارد. بیشتر ملانوم ها روی پوست تأثیر می‌گذارند اما برخی از آنها در سایر قسمت‌های بدن ازجمله چشم ایجاد می‌شوند. ملانومای چشم در سلول‌های رنگ‌دانه ساز ایجاد می‌شود که به چشم‌ها رنگ می‌دهند. اگر سرطان از چشم شروع شود، آن را سرطان اولیه چشم می‌نامند. اگر ملانوم چشم از جای دیگری در بدن شروع شود و به چشم گسترش یابد، به آن سرطان ثانویه چشم گفته می‌شود. ملانومای چشم معمولاً یک سرطان ثانویه است، به این معنی که از یک مکان متفاوت در بدن شروع می‌شود و به چشم گسترش می‌یابد. درواقع، از هر 10 ملانومای چشم، حدود 9 مورد در پوست شروع می‌شود. در سال 2019، انجمن سرطان آمریکا (ACS) تخمین می‌زند که حدود 3،360 تشخیص جدید سرطان چشم در ایالات‌متحده انجام شد و بیشتر این موارد ملانومای چشمی بود.
علائم ملانومای چشم
ملانومای چشم ممکن است به‌عنوان یک نقطه تاریک در عنبیه ظاهر شود. برخی از افراد مبتلابه ملانوم چشم ممکن است هیچ علائمی نداشته باشند. سایرین ممکن است چشمک‌های جرقه مانندی را در دید خود تجربه کنند، تاری دید داشته باشند و یا نقاط تاریکی درزمینه بینایی خود مشاهده نمایند. علائم و نشانه‌های زیر ممکن است در این نوع سرطان مشاهده شود:
- یک نقطه تاریک در عنبیه، که ممکن است رشد کند
- جابجایی چشم در حفره چشم
- نور چشمک‌زن درزمینهٔ بصری
- چشمان اشک‌آلود
- تاری دید
- از دست دادن بینایی محیطی در یک چشم
همچنین ممکن است شخصی لکه‌های شناور را تجربه کند که لکه‌ها یا چاله‌هایی هستند که در میدان دید فرد حرکت می‌کنند. ممکن است فردی هنگام مشاهده یک زمینه ساده، مانند یک دیوار خالی، بتواند لکه‌های شناور را با وضوح بیشتری ببیند. همچنین ممکن است به‌صورت نقاط ریز، دایره‌ای، خطوط، ابرها یا تارعنکبوتی ظاهر شوند.
لکه‌های شناوردر بیشتر مواقع طبیعی هستند، خصوصاً با افزایش سن بیشتر دیده می‌شود ولی لزوماً نشان‌دهنده سرطان نیستند.
به‌ندرت، درد در چشم یا اطراف آن میتواند از علائم ملانوم چشمی باشد.
عوامل خطرزا
متخصصان دقیقاً مطمئن نیستند که چه چیزی باعث ایجاد ملانوم چشم می‌شود. دانشمندان ارتباطی را بین سرطان چشم و برخی تغییرات ژنتیکی پیداکرده‌اند، اما هنوز مشخص نیست که این تغییرات دقیقاً در کدام قسمت بدن رخ می‌دهد یا اینکه باعث ایجاد سرطان می‌شود.
به نظر می‌رسد عوامل زیر خطر ابتلا به ملانوم چشم را افزایش می‌دهد:
رنگ چشم:
افراد مبتلابه چشم‌های آبی یا سبز در مقایسه با چشم‌های قهوه‌ای بیشتر در معرض ابتلا به ملانوم چشم قرار دارند.
قرار گرفتن در معرض اشعه ماورا io بنفش (UV)
قرار گرفتن در معرض نور ماورا بنفش ممکن است خطر ملانوم ملتحمه را افزایش دهد. این یک ملانوم است که در سطح چشم ایجاد می‌شود.
سندرم نئوپلاستیک دیسپلاستیک
در این حالت، فرد دچار خال‌های غیرمعمول می‌شود که به نام خال‌های پلاستیک شناخته می‌شوند. این خال‌ها با خال‌های معمولی متفاوت هستند. آنها مرزهای نامنظمی دارند، ممکن است چندین رنگ مختلف داشته باشند و اغلب به‌صورت خوشه‌ای ظاهر می‌شوند. خال‌های دیسپلاستیک بیشتر از خال‌های معمولی به ملانومای بدخیم تبدیل می‌شوند.
نژاد
ملانومای چشم به‌احتمال‌زیاد در سفیدپوستان بیشتر ایجاد می‌شود. ملانومای چشم در هر سنی ممکن است ایجاد شود. بااین‌حال، با افزایش سن احتمال آن بیشتر می‌شود.
تشخیص ملانومای چشمی
یک پزشک ممکن است هنگام تشخیص ملانوم چشم، بزرگ شدن رگ‌های خونی را بررسی کند. تشخیص و درمان به‌موقع ملانوم چشم برای داشتن یک چشم‌انداز خوب برای وضعیت آینده بیمار بسیار مهم است.
انجام آزمایش‌های منظم چشم با دستور متخصص چشم‌پزشک یا بینایی‌سنج، بهترین راه برای تشخیص زودهنگام ملانوم چشم است. در طول آزمایش، یک متخصص قسمت خارجی چشم را بررسی می‌کند و به دنبال رگ‌های خونی بزرگ است. نتایج این معاینه میتواند نشان دهد که آیا شرایط چشم ازجمله تومور وجود دارد یا خیر.
همچنین متخصص داخل چشم را معاینه می‌کند و از روش‌هایی برای بررسی قسمت داخلی چشم، ازجمله شبکیه، عصب بینایی و لنز استفاده می‌کنند. این روش‌ها میتواند مستقیم یا غیرمستقیم باشد.
افتالموسکوپی غیرمستقیم
در طی این روش، یک چشم‌پزشک از یک چراغ جلو مخصوص به همراه لنز استفاده می‌کند تا نور بسیار درخشانی را به چشم بتاباند.
افتالموسکوپی مستقیم
در این آزمایش، متخصص از دستگاهی استفاده می‌کند که شامل دستگاهی متشکل از آینه مقعر و چراغ است. آنها از یک چشمی تنها برای معاینه چشم استفاده می‌کنند. یک متخصص ممکن است به فرد داروهایی برای گشاد کردن مردمک چشم و بزرگ شدن دهانه آن برای معاینه ساختار چشم بدهد. اگر چشم‌پزشک به ملانوم چشم مشکوک باشد، ممکن است آزمایش‌های تصویربرداری زیر را تجویز کند:
سونوگرافی
امواج صوتی با فرکانس بالا تصاویر ساختارهای داخل چشم را تولید می‌کنند. ملانومای چشم معمولاً در یک تصویر سونوگرافی دارای ویژگی‌های متمایز است. سونوگرافی همچنین میتواند به تعیین ضخامت تومور کمک کند.
آنژیوگرافی فلورسئین
پزشک چشم یک رنگ زرد را به ورید بازوی فرد تزریق می‌کند. همان‌طور که رنگ در چشم به گردش در می‌آید، یک دوربین تخصصی هرچند ثانیه برای چند دقیقه عکس فلاش می‌گیرد. این تصاویر می‌توانند جریان رنگ را نشان دهند و رگ‌های خونی شبکیه را برجسته کنند.
اگر چشم‌پزشک تشخیص ملانوم چشمی را تأیید کند، ممکن است فرد را برای درمان سرطان به یک متخصص چشم یا انکولوژیک ارجاع دهد.
متاستاز
آزمایش‌های بیشتر میتواند تعیین کند که آیا سرطان به سایر قسمت‌های بدن گسترش‌یافته است یا خیر. وقتی سرطان گسترش می‌یابد، عنوان متاستاز شناخته می‌شود.
آزمایش‌های تشخیص متاستاز عبارت‌اند از:
- آزمایش خون، که میتواند به پزشک کمک کند تا تشخیص دهد که آیا ملانوم چشم به کبد گسترش‌یافته است یا خیر.
- اشعه ایکس قفسه سینه، برای تشخیص ناهنجاری در ریه‌ها
- CT یا MRI از قسمت دیگری از بدن
- نمونه‌برداری، که در آن پزشک یک نمونه بافت را برای آزمایش به آزمایشگاه ارسال می‌نماید
برای تشخیص ملانوما معمولا نیازی به انجام نمونه‌برداری نیست. بااین‌حال، در صورت انجام این کار اطلاعاتی راجع به‌احتمال یا گسترش ملانوم ملتحمه بدست می‌آید.
درمان ملانومای چشم
درمان به عوامل مختلفی ازجمله محل سرطان، اندازه و نوع تومور و همچنین سلامت کلی فرد بستگی دارد. اگر ضایعه ملانوم کوچک باشد، پزشک ممکن است به‌جای درمان فوری، نظارت را پیشنهاد کند. زیرا مداخلات ممکن است منجر به کاهش بینایی شود.
تغذیه ی بیمار نیز میتواند در بهبود وضعیت چشمی و بهتر شدن حال او بعد از انجام جراحی های مربوط به چشم موثر باشد در مقاله ویتامین های مفید برای چشم درباره مواد غذایی و ویتامین هایی که برای سلامتی چشم شما مفید هستند صحبت کرده ایم .
عمل جراحی
چندین گزینه جراحی در دسترس است:
ایریدکتومی
جراح قسمت‌هایی از عنبیه را که حاوی ملانومای کوچک است و به قسمت‌های دیگر چشم گسترش نیافته است بر می‌دارد.
ایریدوترابکلوکتومی
یک جراح قسمت‌هایی از عنبیه و بافت‌های پشتیبانی‌کننده را که ممکن است ملانوم به آنها گسترش یابد را حذف می‌کند.
ایریدوسیکلکتومی
جراح بخشی از عنبیه و بدنه مژگانی را برمی دارد. بدنه مژگانی که حاوی رگ‌های خونی است، یک لایه‌نازک بین سفیده چشم و شبکیه است.
کوروئیدکتومی
یک جراح بخشی از کوروئید و گاهی اوقات بخشی از دیواره چشم را برمی‌دارد. کوروئید بخشی از رنگ‌دانه چشم است که حاوی رگ‌های خونی است. یک دوره پرتودرمانی ممکن است لازم باشد
تخلیه هسته چشم
در این روش یک جراح کل چشم را برمی‌دارد. یک پزشک چشم ممکن است این روش را در مواردی که تومور بزرگ است و هر درمان دیگری منجر به از دست دادن بیشتر چشم شود، توصیه کند. همچنین ممکن است برای افرادی که درد چشم شدید دارند، نیاز به تخلیه هسته داشته باشند. سپس جراح پروتز چشمی یک چشم مصنوعی را خواهد کاشت که دید ندارد و یک جایگزین لوازم‌آرایشی است.
پرتودرمانی و سایر درمان‌های هدفمند
پرتودرمانی مواد ژنتیکی سلول‌های سرطانی را از بین می‌برد و تولیدمثل آنها را متوقف می‌کند. یک متخصص پرتودرمانی تومور را هدف قرار می‌دهد تا سلول‌های سرطانی را از بین ببرد درحالی‌که آسیبی به سلول‌های سالم نخواهد رسید. آنها می‌توانند پرتوها از داخل یا خارج چشم بتابانند. بعد از درمان بیمار نیاز به مراقبت های کامل دارد تا بهبودی خود را بدست آرد. در صورتی که توانایی نگهداری از بیمار خود را به هر دلیلی ندارید می توانید از خدمات پرستاری از بیمار در منزل استفاده کنید تا بیمارتان به صورت کامل تحت نظارت پرستار متخصص سلامت خود را بدست آورد.
دو نوع پرتودرمانی که برای ملانومای چشم در دسترس است، تله درمانی و به براکی تراپی است.
سایر درمان‌ها
ترموتراپی که به دو روش انجام می شود:
- ترانس پایپلاری
این روش نوعی لیزر درمانی مادون‌قرمز است که از گرما را برای کوچک کردن تومورهای استفاده می‌کند.
- سرما درمانی
یک متخصص میتواند سلول‌های سرطانی را با استفاده از نیتروژن مایع منجمد کرده و از بین ببرد.
پیشگیری از ملانومای چشم:
برای کاهش خطر ابتلا به سرطان پوست و چشم، متخصصان توصیه می‌کنند از محافظت در برابر نور شدید خورشید، ازجمله عینک آفتابی با محافظت UVA و UVB، ضد آفتاب و کلاه لبه‌دار استفاده کنید. دانشمندان هنوز ثابت نکرده اند که آفتاب و کار در فضای باز باعث سرطان چشم می شود ، اما ممکن است خطر بروز آن را افزایش دهد.
مرکز پرستاری سلامت اول با داشتن مجوز رسمی از وزارت بهداشت و کادر متخصص و مجرب آمادگی دارد به صورت شبانه روزی به ارائه خدمات مراقبت و پرستاری در منزل بپردازد. با کارشناسان ما در تماس باشید تا در اسرع وقت نسبت به اعزام پرستار بیمار، سالمند ، پرستار کودک و پرستار اقدام گردد.
