اختلال وسواس فکریی یا ocd چیست؟ نوعی اختلال اضطرابی است که در بین افراد بسیار دیده میشود. به زبان ساده تابحال برای شما پیش آمده که چندین بار قفل در را چک کنید. یا برای مطمئن شدن از خاموش بودن گازها دوباره به منزل برگردید یا چندین بار کیف خود را نگاه کنید و مطمئن شود که گوشی همراه را با خود آوردهاید یا خیر. اگرچه تمام این کارها غیرقابل قبول است اما بهمرور زمان ممکن است اعصاب و روان شما را بهم بریزد.
اگر اختلال ocd توسط مراقبین و پرستار بیمار درمان نشود تبعات بسیاری را به جا خواهد گذاشت وممکن است افکار بیرحمانه و آزاردهندهای فرد را تهدید کند. بنابراین در جهت درمان بهموقع آن باید اگاه بود.
تشخیص اختلال وسواس فکری در افراد
به طورکلی برای تشخیص قطعی اختلال وسواس فکری تمام الگوهای رفتاری فرد را باید شناسایی کرد. در اول فرد از هرگونه محیط و محرکهایی که باعث میشود اضطراب اینکه دچار اختلال وسواس فکری شده است، اجتناب و فرار میکند. اما پزشک طبق یک مصاحبه کامل برای جمع آوری اطلاعات، ریشه اصلی و علائم بیماری شدت و نوع بیماری فرد را تشخیص دهد.
بعد از بررسی نوع، شدت بیماری و شناسایی ریزترین علائم آن مثلا زمان دقیق و میزان شستشوی دستها در تشخیص زودهنگام آن کمک میکند و درمان بدون دارو وسواس فکری موثر خواهد بود.
چگونه وسواس فکری را بدون دارو درمان کنیم؟
شایان ذکر است درمان وسواس فکری بدون دارو و انجام درمانهای غیر دارویی و رفتاری کاملا قابل انجام است. زیرا درمان بدون دارو وسواس فکری عوارض ندارد و دارای نرخ عود کمتری خواهد بود. درمانهای بدون دارو وسواس فکری شامل موارد زیر است:
- درمان شناختی-رفتاری برای کنترل واکنشها
- درمان وسواس فکری با روش rTMS
- درمان وسواس فکری با روش نوروفیدبک
- مدیتیشن و یوگا درمانی
- درمان با تغییر سبک زندگی مانند خواب، رژیم و ورزش
درمان وسواس فکری بدون دارو بسته به نوع وشدت بیماری است. ممکن است درمانهای جایگزین یا ترکیبی با دارو و موارد دیگر پیش برود که بهتر است قبل از هرنوع درمانی با پزشک خود مطرح کنید.
1. درمان وسواس فکری با شناختی-رفتاری
در روش درمانی شناختی-رفتاری (CBT) با حرف زدن و ریشهیابی علت رفتارهای وسواس گونه بیمار و پیدا کردن الگوی فکری فرد را بررسی میکند. در این روش پزشک سعی میکند بدون تجویز دارو به بیمار بسیاری از اختلالات مانند وسواس فکری، افسردگی، اضطراب و استرس را درمان کند.
در این روش چون فرد را با بیماری وسواس گونه او روبرو میکند و آنها مجبور به تغییر و جایگزین عادات درست میکند از بهترین روش درمانی در چند دهه اخیر است که بسیار رایج و به دور از هیچ عوارضی شناخته شده است.
2. درمان وسواس فکری با روش rTMS
درمان وسواس فکری از طریق آر تی ام اس با استفاده از امواج الکتریکی مغناطیسی به محدوده خاصی در مغز است که مرتبط با تحریک بیماریهای روانی است که نوعی روش غیرتهاجمی به حساب میآید.
درمان وسواس فکری با آر تی ام اس از مدرنترین نوع درمانها است که در مقایسه با دارو درمانی کمترین عوارض را دارد. تنها نکته مهم در روند این درمان تداوم و متوالی بودن آن است که اگر پیوسته صورت گیرد تاثیرات مادام العمری خواهد داشت.
3. درمان وسواس فکری با نوروفیدبک
در روش نوروفیدبک با اتصال به سنسورهایی در بخشهای متفاوت مغز امواج الکتریکی مغز را ثبت میکند. این امواج به صورتهای متفاوتی عکس، صوت یا حتی بازی روی مانیتور به نمایش درمیآیند که فرد تلاش میکند آن را کنترل کند. نوروفیدبک نوعی شرطی سازی است که قصد تغییر الگوهای مغز فرد را دارد که با این روش استرس را در فرد کاهش دهد. به همین دلیل میتواند درمان را با وسواس فکری بدون دارو انجام دهد.
این روش نیز نوعی روش غیرتهاجمی است که در اکثر اختلالات روانی محبوب شده و فواید بسیاری دارد. وسواس فکری با روش نوروفیدبک نه تنها عوارض ندارد بلکه ماندگاری در درمان طولانی مدت نیز دارد. نوروفیدبک برای درمان وسواس فکری در کودکان بالای 7 سال توصیه میشود و طول مدت هر جلسه 35 تا 45 دقیقه زمان میبرد.
4. درمان وسواس فکری با مدیتیشن و یوگا درمانی
یکی از بهترین روشهای طبیعی در درمان وسواس فکری مدیتیشن است. تمام افراد مبتلا به وسواس فکری در هر زمان و مکان مناسبی میتوانند تمرینات یوگا یا مدیتیشن خود را انجام دهند. این روش نه تنها هیچ هزینهای برای بیمار ندارد بلکه بیماری با پیوسته اجرا کردن این روش میتواند بدو مصرف دارو وسواس فکری خود را درمان کند.
تکرار هرروزه مدیتیشن به فرد کمک میکند که ذهن خود را جمعبندی کند و افکار مزاحم را از خود دور کند و فرآیند رفتار درمانی خود را در وسواس فکری بهبود دهد.
5. تغییر سبک زندگی در درمان وسواس فکری
افراد حداقل باید به مدت سه ماه مداوم باید ورزش هوازی انجام دهند و با ورزش کردن وسواس فکری بدون دارو صورت خواهد گرفت. ورزش نوعی درمان جایگزین نیز به حساب میآید که تحقیقات نشان داده است افراد وسواسی با ورزش کردن بیماری خود را تا حد زیادی بهبود و در روند این بهبود ماندگاری بسیاری را انجام دادهاند.
دلیل اینکه ورزش انقدر در وسواس فکری موثر است این است که استرس و اضطراب را در فرد کاهش میدهد و خلق و خو فرد را بهتر و انتقال عصبی در بدن را در جریان مفیدتری قرار میدهد.
مصرف مکمل، ویتامین و دنبال کردن رژیم مناسب در روند درمان وسواس فکری بدون دارو بسیار موثر است. زیرا بیشتر افرادی که از اختلالاتی مانند اسکیزوفرنی، اختلال دو قطبی و هرنوع اختلال شدید دیگری رنج میبرند دچار کمبود ویتامین شدیدی در بدن خود هستند.
به نقل از سایت psychologytoday:
اساس CBT برای OCD شامل روشی به نام پیشگیری از مواجهه و پاسخ (یا تشریفات) است. هنگامی که یک درمانگر ماهر به درستی انجام شود – و به شرطی که فرد مبتلا به OCD انگیزه بالایی داشته باشد – به 80 درصد افراد می توان کمک قابل توجهی کرد. از سوی دیگر، درمان دارویی تنها 50 درصد بهبود دارد و خطر عود بسیار بالاتری را به همراه دارد (علاوه بر عوارض جانبی مختلف).
بهترین روش درمان وسواس فکری شدید بدون دارو
روش های دیگر متفاوتی برای درمان وسواس فکری بدون دارو وجود دارد که میتوان از آنها نیز استفاده کرد. در ادامه به آن پرداخته شده است:
- درمان روان پویشی: در این روش میکوشد فرد به بررسی و حل اختلالات درونی خود مقابله کند.
- مواجهه و اجتناب از پاسخ: این روش معمولا با شکست روبرو میشود چون روان درمانگران بدون شناسایی ریشه آن شروع به حل مشکل کنند.
- هیپنوتیزم درمانی: نوعی روش ترکیبی است که در کنار هرکدام از روش های درمانی وسواس فکری بدون دارو بسیار تاثیرگذار است.
مزایای درمان وسواس فکری بدون دارو
مزیت درمان وسواس فکری بدون دارو چیست؟ در ادامه به چند مورد آن پرداخته شده است:
- بدون هیچ عوارض خاصی
- کاهش شدت علائم وسواس فکری
- امن بودن روش های درمانی بدون دارو
- امکان انجام چندین درمانهای ترکیبی همزمان
سخن پایانی
تمامی افراد مبتلا به اختلال وسواس فکری در رشد رفتارهای اضطرابی، فرار، اجتناب و اطمینان درگیر هستند. در درمان وسواس فکری بدون دارو باید گفت بسته به شناختی که از فرد داریم باید درمان را انجام دهیم و برای هر فردی منحصربهفرد است. گاها برخی افراد با روند تدریجی نتایج مثبت خوبی خواهند گرفت و برخی دیگر بسیار تهاجمی و با وجود چالشهای اضطرابی شدید تجربه خواهد کرد. همین موضوع در شیوههای درمان آن متفاوت خواهد بود.
سوالات متداول
1. آیا تحریک مغناطیسی با روش rTMS در درمان وسواس فکری موثر است؟
بله، rTMS میتواند نوعی درمان ترکیبی با مصرف دارو باشد اما به خودی خود نیز میتواند به طور پیوسته در درمان وسواس فکری بدون دارو موثر باشد.
2. عواملی که در درمان وسواس فکری بدون دارو نتیجه منفی دارد چیست؟
تروماها، تروما میتواند باعث تشدید وسواس فکری شود. ODC میتواند با وجود استرس و تروما خطرناکتر شود.
3. روشهای درمانی وسواس فکری بدون دارو شامل چه مواردی هستند؟
درمان شناختی-رفتاری برای کنترل واکنشها، درمان وسواس فکری با روش rTMS، درمان وسواس فکری با روش نوروفیدبک، مدیتیشن و درمان با تغییر سبک زندگی مانند خواب، رژیم و ورزش را میتوان نام برد.