علائم اضطراب در کودکان و درمان آن

شناخت علائم اضطراب در کودکان یا Anxiety Symptoms in Children از اهمیت زیادی برخوردار است. مشکل اضطراب، تمام گروه های سنی از جمله کودکان را تحت تأثیر قرار می دهد. براساس گزارش مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) تقریباً 7.1 درصد کودکان 3 تا 17 ساله دچار مشکل اضطراب هستند. این مقاله به روشهای یادگیری نحوه شناسایی علائم اضطراب در کودکان، چگونگی تشخیص اضطراب، نحوه درمان آن به کمک والدین یا پرستار کودک در این گروه سنی پرداخته است.

اگر متوجه افزایش ترس ، استرس و نگرانی در کودک خود شده اید، ممکن است که آنها با یک اختلال اضطراب روبرو باشند. توانایی شناسایی علائم و نشانه ها، اولین قدم اساسی در کمک به کودک شما با اضطراب است. اضطراب در کودکاندر بیشتر مواق با خجالت هم همراه است پس نشانه های کودک خجالتی را نیز بشناسید تا بتوانید وجود اضطراب را بهتر در کودکتان شناسایی کنید.

علائم اضطراب در کودکان چیست؟

برخی از علائم عمومی اضطراب در کودکان شامل موارد زیر است:

• ترس و نگرانی بیش از حد که اغلب به خانواده، مدرسه، دوستان یا فعالیت های دیگر مربوط می شود
• احساس نگرانی قبل از وقوع اتفاق
• تیک عصبی در کودکان
• اعتماد به نفس پایین و عزت نفس
• علائم جسمی مانند دل درد، سردرد، دردهای عضلانی یا تنش
• خستگی و بی قراری
• تحریک پذیری
• تغییر در اشتها
• عدم تمرکز
• تحریک پذیری و ناتوانی در آرامش
• مشکل خواب و کابوس
• ترس از اشتباه یا خجالت کشیدن

طبق گزارش مجله آکادمی روانپزشکی کودکان و نوجوانان آمریکا، کودکان می توانند در مراحل مختلف رشد با یک اختلال اضطراب روبرو شوند.

انواع اضطراب در کودکان

انواع مختلفی از انگزایتی و اضطراب و تنش در کودکان دیده می شود که هریک از آنها در کودکان، به شکل های مختلفی بروز می‌کند. در ادامه نگاهی به هریک می‌اندازیم.

اضطراب عمومی

علاوه بر علائم عمومی ذکر شده در بالا، کودکان مبتلا به اختلال اضطراب عمومی اغلب علائم زیر را دارند:

• نگرانی های غیرقابل کنترل یا بیش از حد مربوط به فعالیت ها و برنامه های روزمره
• نگرانی های غیر واقعی که بر روی یک موضوع یا موقعیت خاص متمرکز نیستند
• نگرانی در مورد آینده
• مشکل در به حداقل رساندن نگرانی
• نیاز مداوم به اطمینان خاطر
• نگرانی غیرمعمول در مورد برآورده کردن انتظارات از خانواده، مدرسه یا دوستان

اختلال اضطراب عمومی در طی سالهای مدرسه، نوجوانی و سال‌های بزرگسالی شیوع پیدا میکند.

اضطراب جدایی

یکی از شایع ترین انواع اضطراب ها، اختلال اضطراب جدایی در کودک است. اضطراب جدایی اغلب در سالهای پیش دبستانی ظاهر می شود. علائمی که باید از آنها آگاهی داشت عبارتند از:

• نگرانی یا پریشانی بیش از حد در هنگام دور بودن یا فکر کردن در مورد دور بودن از والدین
• امتناع از رفتن به مدرسه
• نگرانی شدید یا ترس از خواب در محلی بجز خانه
• احساس ترس یا وحشت هنگام جدا شدن از والدین
• چسبیدن به والدین

سکوت انتخابی

سکوت انتخابی نوعی دیگر از اضطراب است که کودکان در شرایط خاصی صحبت نمی کنند. به عنوان مثال، كودكی ممكن است آزادانه و اغلب در خانه صحبت كند، اما وقتی كه در مدرسه است صحبت نكند. این شرایط معمولاً قبل از 10 سالگی وجود دارد.

فوبیای خاص

هراس های خاص ممکن است کودکان را در طی سالهای مدرسه تحت تأثیر قرار دهد. علائمی که باید از آنها آگاهی داشت عبارتند از:

• نگرانی یا ترس بیش از حد از یک موقعیت خاص ، مانند دندانپزشکی، عبور از روی پل یا قرار گرفتن در آسانسور
• ترس یا نگرانی بیش از حد در مورد شیئی مانند حیوانات، حشرات یا سوزن ها

اضطراب اجتماعی

اضطراب اجتماعی به طور کلی در اوایل سال های نوجوانی در حدود 13 سالگی ظاهر می شود. علائمی که باید از آنها آگاهی داشت عبارتند از:

• ترس یا نگرانی بیش از حد در موقعیت های اجتماعی
• ترس از قضاوت یا ارزیابی منفی توسط دیگران
• پرهیز از موقعیت های اجتماعی و مدرسه
• روابط معدود با همسالان یا دوستی های خارج از خانواده

آگورافوبیا ( ترس از ازدحام )

آگورافوبیا در سالهای بعد، زمانی که افراد نوجوان و بزرگسال هستند، آشکارتر است.

هنگامی که یک فرد جوان مبتلا به آگورافوبیا است، ممکن است بیش از حد نگرانی داشته باشد یا ترس از قرار گرفتن در موقعیت هایی مانند جمعیت را داشته باشد. در صورت بروز علائم وحشت، فرد قادر به فرار یا کمک کردن به دیگران نیست.

وحشت

وحشت به طور کلی در سال های بعد مانند نوجوای یا جوانی بروز می کند. علائم وحشت اغلب شامل موارد زیر است:

• ناراحتی یا ترس شدید در مکان ها یا موقعیت های خاص
• تپش قلب
• تنگی نفس
• شب ادراری کودکان

اگرچه کودکان و بزرگسالان علائم اضطرابی زیادی دارند ، اما نحوه ابراز ترس و نگرانی آنها بسیار متفاوت است.

بزرگسالان اغلب احساس خود را به زبان می اورند، اما کودکان ممکن است اضطراب خود را از طریق رفتارهای منفی مانند بد اخلاقی یا سایر علائم جسمی نشان دهند.

چگونه اضطراب در کودکان تشخیص داده می شود؟

اگر این سوال در ذهن شما پیش آمده که آیا فرزند شما اختلال اضطرابی دارد یا خیر ، اولین قدم مشورت با پزشک متخصص اطفال یا ارائه دهنده مراقبت های اولیه کودک است. متخصصان می توانند به ارزیابی شدت اضطراب کمک کنند و یک متخصص بهداشت روان یا کلینیکی را که متخصص در تشخیص و معالجه اضطراب کودکان است، توصیه کنند.

هنگامی که یک متخصص درمان، روانشناس یا روانپزشک پیدا نمودید تا کودک تحت نظر او باشد، احتمالاً این متخصص یک ارزیابی را انجام میدهد که شامل ابزارهای غربالگری و ارزیابی هایی است که به طور خاص برای کودکان طراحی شده است.

پس از دستیابی به تشخیص درست، متخصص در تهیه یک برنامه درمانی که ممکن است شامل روان درمانی، دارو و مداخلات در سبک زندگی باشد، به رفع اضطراب کودک کمک می نماید.

روش های کمک به کودک در کاهش اضطراب

یکی از راه های کمک به کودک برای کاهش اضطراب ، آموزش راه های کنار آمدن با عوامل استرس زا است. در اینجا چند مورد بیان شده است :

• با کودکان یوگا کنید.
• یک مکان آرام را شناسایی کنید که ایمن باشد و به کودکان فضای کافی برای بازی و نفس کشیدن را می دهد.
• تمرینات تنفس عمیق را به آنها بیاموزید.
• برای پروژه های هنری مانند نقاشی و کاردستی مواد لازم را تهیه کنید.
• به کودکان کمک کنید تا افکار منفی خود را شناسایی کرده و با آنها مقابله کنند.
• به آنها اجازه دهید دفتر یادداشتی را برای نوشتن احساسات خود داشته باشند.
• برای کمک به کودک در شناسایی شخصیت هایی که با اضطراب روبرو هستند، کتاب بخوانید.
• برای انجام فعالیت بدنی بیرون بروید.

اضطراب در کودکان چگونه درمان می شود؟

خبر خوب در مورد اضطراب، به ویژه در کودکان این است که این اختلال قابل درمان است. در اینجا شایع ترین گزینه های درمانی برای کودکان مبتلا به اضطراب را شرح می‌دهیم.

درمان های شناختی رفتاری (CBT)

شواهد تجربی (healthline) مبنی بر تأثیر کوتاه مدت درمان های شناختی رفتاری (CBT) و مهارکننده های انتخابی جذب مجدد سروتونین (SSRI) برای کودکان و نوجوانان وجود دارد. بیشتر متخصصان ابتدا CBT را آزمایش می کنند، خصوصاً برای اضطراب خفیف تا متوسط.

شواهد تجربی از اثربخشی کوتاه‌مدت درمان شناختی-رفتاری (CBT) و مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) برای کودکان و نوجوانان حمایت می‌کند. اکثر متخصصان ابتدا CBT را امتحان می کنند، به خصوص برای اضطراب خفیف تا متوسط.

CBT یک استاندارد طلایی برای درمان اضطراب در نظر گرفته شده است. طبق یک تحقیق در سال 2015 ، چندین مولفه اصلی CBT می توانند به کودکان در مدیریت علائم اضطراب کمک کنند. این مولفه ها شامل موارد زیر است:

• آموزش مقابله با اضطراب به کودکان و مراقبان
• تکنیک های آموزش برای مدیریت علائم اضطرابی
• استفاده از بازسازی شناختی برای به چالش کشیدن افکار تحریک کننده اضطراب
• قرار گرفتن در موقعیت های ترسناک
• تمرین حل مسئله برای کنار آمدن با شرایط اضطراب آور
• آموزش ذهن آگاهی

مداخلات مبتنی بر ذهن آگاهی همچنین ممکن است به کودکان در مدیریت علائم اضطراب کمک کند.

تحقیقات معتبر دریافتند که استفاده از تکنیک های درمان مبتنی بر ذهن آگاهی ممکن است به کودکان و نوجوانان مبتلا به اضطراب جدایی، اضطراب تعمیم یافته و اضطراب اجتماعی کمک شایانی کنند .

دارو رفع اضطراب در کودکان

طبق یک مطالعه و بررسی در سال 2018 مشخص شد، داروهای تجویزی مانند SSRI ها معمولاً یک درمان دارویی خط اول برای اضطراب کودکان هستند.
SSRI هایی که ممکن است برای رفع اضطراب در کودکان تجویز شوند عبارتند از:

• فلوکستین (Prozac)
• سیتالوپرام (Celexa)
• اسکیتالوپرام (لکساپرو)
• سرترالین (زولوفت)
• پاروکستین (Paxil)

داروهای تجویزی مانند SSRI اغلب برای موارد جدی تر از اضطراب و یا در شرایطی که استفاده از این دو با هم مناسب به نظر می رسد، اختصاص دارند.

درمان خانگی اضطراب کودکان

در ادامه این مقاله به نکاتی برای درمان خانگی اضطراب کوکان اشاره میکنیم. این نکات برای همه کودکان مفید است، اما به‌ویژه برای کودکانی که با اضطراب دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند، کاربردی هستند. والد بودن کار دشواری است، بنابراین از تجربه خود استفاده کنید و نکاتی را که برای خانواده شما مناسب است انتخاب کنید.

1- ارتباط موثر با کودک

هر روز زمانی را برای وقت‌گذرانی با کودک بدون تلویزیون یا سایر رسانه‌ها اختصاص دهید. حتی 10 دقیقه در روز می‌تواند تفاوت زیادی ایجاد کند.

2-  تشویق و تحسین کودک

مثلاً بگویید: ” در انجام دادن تکالیفت کارت عالی بود!” یا “ممنون که در شستن لباس‌ها کمک کردی. خیلی خوش‌شانسم که تو رو دارم.”

3- کمک به مدیریت ترس‌ها

وقتی کودک آرام است، درباره راه‌های مدیریت ترس‌ها و نگرانی‌هایش با او صحبت کنید.

4- ایجاد عادات سالم

عادات سالم زیر می‌توانند به کاهش استرس و حمایت از روحیه مثبت کمک کنند:

• فعالیت بدنی: کودکان باید روزانه حداقل یک ساعت فعالیت داشته باشند.
• غذای سالم: تغذیه مناسب می‌تواند نقش مؤثری در کاهش اضطراب داشته باشد.
• خواب کافی: خواب خوب برای مدیریت اضطراب ضروری است.

5- هدف‌گذاری صحیح در مدیریت اضطراب

هدف این است که به کودک یاد دهیم چگونه اضطراب را مدیریت کند، نه اینکه آن را کاملاً حذف کنیم.

6- اجتناب از تشویق به فرار از ترس‌ها

کمک به کودکان برای اجتناب از موقعیت‌های اضطراب‌آور، ممکن است در کوتاه‌مدت آن‌ها را آرام کند اما اضطراب را در طولانی‌مدت تقویت می‌کند.

7- داشتن انتظارات مثبت اما واقعی

به جای قول دادن اینکه مشکلی پیش نمی‌آید، به کودک اعتماد دهید که توانایی مقابله با مشکلات را دارد.

8- درک احساسات کودک بدون تقویت آن‌ها

احساسات کودک را بپذیرید و با او همدردی کنید، اما ترس‌های او را تقویت نکنید.

9- اجتناب از سوالات هدایت‌کننده

به جای پرسیدن سوالاتی که ممکن است به اضطراب اشاره کنند، سوالات باز بپرسید تا کودک آزادانه احساساتش را بیان کند.

10- عدم تقویت ترس‌ها

با زبان بدن یا لحن خود پیامی ندهید که نشان دهد چیزی باید باعث ترس کودک باشد.

11- تشویق به تحمل اضطراب

کودک را تشویق کنید که با اضطراب خود مواجه شود و به او نشان دهید که این فرآیند طبیعی است.

 روش‌های کاهش اضطراب طبیعی در کودکان

• یوگا و تمرینات تنفسی: حرکات آرام و تنفس عمیق در یوگا به آرامش و کاهش اضطراب کمک می‌کند.
• هنر درمانی: کودکان از طریق خلق آثار هنری می‌توانند احساساتشان را ابراز کنند و اضطرابشان را کاهش دهند.
• فشار درمانی عمیق: اعمال فشار ملایم مانند استفاده از پتو یا لباس‌های خاص می‌تواند به کاهش سریع اضطراب کمک کند.

چشم انداز کودکان مبتلا به اضطراب در آینده چیست؟

کودکان بسیار مقاوم هستند. با راهکارهای مناسب، از جمله درمان و حمایت، آنها می توانند یاد بگیرند که علائم اضطراب را مدیریت کنند و زندگی کاملی داشته باشند.

برای بعضی از بچه ها، اضطراب ممکن است یک بیماری مادام العمر باشد، اما برای بعضی دیگر، علائم و اثرات آن موقتی است و مربوط به یک وضعیت خاص است. خبر خوب این است که درمان این اختلال بسیار موثر است و وضعیت آینده کودکان و نوجوانان در آینده بسیار امیدوار کننده است.

با این حال، پزشک کودک شما باید اطمینان حاصل کند که علائم اضطراب عوارض جانبی یک داروی خاص نیست. داروهایی که ممکن است علائم اضطراب امتحان را نیز در کودکان ایجاد کنند عبارتند از:

• گشادکننده برونش
• ضد احتقان بینی
• آنتی هیستامین ها
• استروئیدها
• محرک ها
• داروهای ضد افسردگی
• داروهای ضد روان پریشی
• قطع مصرف بنزودیازپین ها

اضطراب چیزی است که همه بچه ها تجربه می کنند. اینکه هر چند وقت یکبار آن را تجربه می کنند و شدت آن چقدر باشد مشخص می شود که آیا شما باید برای کودک خود از یک متخصص کمک بگیرید یا خیر.

سوالات متداول

علائم اضطراب در کودکان چیست؟

بسیاری از کودکان از اضطراب ناشناخته و ناتوان کننده ای رنج می برند که در ظاهر به راحتی قابل تشخیص نیست. در کودکان مسائلی مانند غیبت از مدرسه، عدم شرکت در فعالیت های اجتماعی و خوب نخوابیدن از نشانه های اضطراب است.

چگونه اضطراب در کودکان تشخیص داده می شود؟

اولین قدم مشورت با پزشک متخصص اطفال یا ارائه دهنده مراقبت های اولیه کودک است. متخصصان می توانند به ارزیابی شدت اضطراب کمک کنند و یک متخصص بهداشت روان یا کلینیکی را که متخصص در تشخیص و معالجه اضطراب کودکان است، توصیه کنند.

چه چیزی باعث نگرانی کودکان از مدرسه می شود؟

دلایل متعددی باعث ایجاد استرس و اضطراب در کودکانی که به مدرسه می روند میشود که در هر سنی ممکن است اتفاق بیفتد. ترس از معلم، ترس از دستشویی مدرسه، ترس از عقب افتادن در مدرسه و ترس از عدم اجازه بازی توسط همکلاسی ها از جمله ترس ها و استرس های رایج کودکان در مورد مدرسه است.

واکنش کودکان به طلاق والدینشان چگونه است؟

واکنش کودک نسبت به طلاق والدینش بسته به سن کمی متفاوت است. واکنش کودک را می توان به صورتی بیان کرد که طلاق، وابستگی کودک زیر 9 سال به والدین را تشدید می کند. در کودک زیر 9 سال رفتارهای کودکانه مانند نیاز به کمک، کنار هم خوابیدن، لباس پوشیدن، دستشویی رفتن و مکیدن انگشت دوباره ظاهر می شود.

چه دارویی برای رفع اضطراب کودکان مفید است؟

داروهای تجویزی مانند SSRI ها معمولاً یک درمان دارویی خط اول برای اضطراب کودکان هستند. مانند فلوکستین (Prozac)، سیتالوپرام (Celexa)، اسکیتالوپرام (لکساپرو)، سرترالین (زولوفت)، پاروکستین (Paxil).